Kuzey Kafkasya’da bulunan Rusya’ya bağlı Dağıstan Cumhuriyeti’nde dün (23 Haziran) silahlı saldırganlar Derbent ve Mahaçkale şehirlerindeki sinagog, kilise ve polis merkezlerine saldırı düzenledi. Çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu Dağıstan, 2000’lerin başından beri Çeçenistan’dan yayılan İslamcı şiddetin hedeflerinden biri. Son dönemlerde Rusya’da artan saldırıların sonuncusu olan bu saldırı, başkent Moskova’da bulunan Crocus Belediye Binası’na martta IŞİD Horasan kolunun üstlendiği saldırıyı hatırlattı. Henüz Dağıstan’daki terör eylemini üstlenen bir örgüt olmasa da IŞİD Horasan kolunun bu saldırıyı düzenlediği düşünülüyor. IŞİD Horasan kolunun bu yıl gerçekleştirdiği saldırıları Medyascope sizler için derledi.
Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) 2013’te El Kaide’nin Irak kolundan ayrılarak kurulan İslamcı gruplardan biri. IŞİD’in Pakistan-Afganistan bölgesindeki koluna ise IŞİD-Horasan grubu ismi veriliyor. IŞİD-Horasan ilk olarak Ocak 2015’te ortaya çıktı.
IŞİD, Nisan 2013’te Irak’ta kurulduktan sonra 2014’te Rakka ve Musul’u alarak hızla güçlenmişti. Örgüt 2015’te Pakistan ve Afganistan’dan Irak ve Suriye’ye giderek örgüte katılmak isteyen militanları bölgede topladı, Pakistan Taliban’ından ayrılan militanları da yanına alarak IŞİD-Horasan’ın kurulduğunu açıkladı. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) öncülüğünde Türkiye’nin de dahil olduğu uluslararası bir koalisyon IŞİD’in Irak ve Suriye’deki gücünü büyük oranda bitirdi, 2017’de ise örgütü neredeyse tamamen yok ettiğini açıkladı.
Irak ve Suriye’deki gücünü kaybeden örgüt Afganistan’a kaçabilen militanlarının yanı sıra Tacikistan, Özbekistan, Çeçenistan, Hindistan, Bangladeş ve Çin’den gelen militanları da bünyesine alarak büyüdü. IŞİD-H’nin özellikle Taliban’ı “yeterince sert bulmayan” militanları bünyesine kattığı biliniyor.
IŞİD-H, Afganistan’da bugüne kadar ortaya çıkan en kanlı ve radikal cihatçı grup olarak biliniyor.
IŞİD, Orta Asya ülkelerinden eleman mı topluyor?
Hazırlanan bir Birleşmiş Milletler (BM) raporunda Batılı ve diğer istihbarat servisleri, IŞİD’in Tacikistan başta olmak üzere diğer Orta Asya ülkelerinde örgüte katılmak için aday araştırmaya ve bulmaya başladığı ortaya konuldu. Bu istihbarata göre IŞİD’in Afganistan’daki kolunun son 12 ay içerisinde Tacikistan’daki eski bir radikal İslamcı grup olan Cemaat Ensarullah‘ın yanı sıra Orta Asya’daki diğer ülkelerdeki militanları da bünyesine katmayı başardığı belirtiliyor.
Birleşmiş Milletler’in İD’in faaliyetlerine ilişkin yakın tarihli bir raporunda paylaşılan istihbarat, örgütün Afganistan’daki yerel kolunun son 12 ay içinde Tacikistan’daki eski bir radikal İslamcı grup olan Jamaat Ansarullah’ın yanı sıra Orta Asya’daki diğer gruplardan da önde gelen militanları bünyesine katmayı başardığını ortaya koyuyor.
Afganistan’da Taliban ve IŞİD-H grubu
IŞİD-H’nin Afganistan’daki saldırıları 2019’da artmaya başlamıştı. Örgütün ABD ve Avrupa’ya genişleyebileceğinden şüphe duyan ABD ise Taliban ile görüşmelere başlamıştı. ABD’nin Taliban’la IŞİD’e karşı mücadelede işbirliği yapabilmek için görüşmeler yaptığı aktarılıyordu.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Örgüt çoğunlukla Afganistan’ın doğusunda, İran sınırındaki Şii nüfusunu hedef alan saldırılar düzenledi. Ülkenin özellikle kuzeyinde ve doğusunda ise Taliban ile IŞİD-H arasında çatışmalar başladı. İki örgüt 2015’te birbirlerine karşı savaş ilan etti.
IŞİD-H’nin üstlendiği ilk saldırı, Mayıs 2015’te Nangarhar bölgesinde bulunan Kot’ta Taliban militanlarının öldürüldüğü bir saldırıydı. Örgütün kurulduğu 2015’in sonlarında doğru Taliban da “kendi kendini savunacağını” söyleyerek bin kişiden oluşan özel bir kuvvet oluşturdu.
Yıllar içinde IŞİD-H ile Taliban arasında ciddi çatışmalar meydana geldi.
IŞİD’in Ortadoğu’daki etkinliği neredeyse bitse de IŞİD-H özellikle Afganistan’da son yıllarda büyük saldırıları üstlenen bir örgüt.
IŞİD-H’nin özellikle bu yıl ise saldırıları Afganistan’ın dışına da taştı. Bir yandan Tacikistan’da örgütlenen bu grup, İran’da ve Rusya’da saldırılar gerçekleştirdi. IŞİD-H üyelerinin Türkiye’yi bir transfer ülkesi olarak kullandığına dair iddialar bulunuyor.
IŞİD-H’nin dış saldırılarında Tacikistan-İran-Türkiye bağlantısı
IŞİD-H’nin özellikle dışarıdaki saldırılarında Tacik bağlantısının en öne çıkan örgütlenmesi olduğu belirtiliyor. Örgütün özellikle Orta Asya’da gerçekleştirdiği saldırılar Tacikistan’da IŞİD-H’ye katılan militanlar üzerinden gerçekleştiriliyor. Örgütün Kırgızistan’ı da hedef aldığına dair söylentilerde Tacikistan merkezli militanların yer aldığı düşünülüyordu.
İran’daki 3 Ocak 2024’teki saldırıda yer alan kişilerden biri Tacik ve diğer ikisi ise Tacik-Kafkas kökenli. Saldırganlar İran’daki saldırı sonrasında Türkiye’ye ve Afganistan’a kaçtı. Tacik kökenli militanların Türkiye’de yoğun şekilde örgütlendiği de uluslararası raporlarda belirtiliyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) raporuna göre IŞİD-H ile bağlantısı olan Tacik gruplar, Türkiye, Afganistan ve bölge ülkelerinde kaynak toplayarak lojistik ihtiyaçlarını karşılıyor.
Öte yandan Tacik kökenli militanlar Avrupa’daki saldırılarda da yer alıyor.
IŞİD-Horasan’ın 2024’te Afganistan ve Pakistan dışındaki ülkelerde gerçekleştirdiği veya gerçekleştirdiği düşünülen saldırıları kronolojik olarak sizler için derledik.
İran’da terör saldırısı: Kasım Süleymani’nin mezarı yakınında patlama (3 Ocak 2024)
İran’da dört yıl önce Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) düzenlediği suikast sonucunda öldürülen Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’yi anma töreninde 3 Ocak 2024’te üst üste iki patlama gerçekleşti. İran’ın güneyindeki Kirman kenti yakınlarındaki mezarlık yakınlarında meydana gelen patlamalarda en az 103 kişinin öldüğü belirtildi. Çok sayıda kişi de yaralandı.
Kirman eyaletinden bir yetkili, patlamayı “terör saldırısı” olarak nitelendirdi. Tasnim haber ajansında yer alan habere göre mezarlığın girişine konulan iki bomba yüklü çanta uzaktan kumanda ile patlatıldı. Eski İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, saldırıyı kınadı ve şu açıklamayı yaptı:
“Şüphesiz, bu korkakça eylemin failleri yakında tespit edilecek ve iğrenç eylemleri için cezalandırılacaktır. Düşmanlar bilmelidir ki bu tür eylemler İran ulusunun sağlam kararlılığını asla bozamayacaktır.”
IŞİD, saldırının patlayıcı yelek giyen iki militan tarafından gerçekleştirildiğini öne sürerek saldırıyı üstlendi. ABD istihbarat servisleri de saldırının IŞİD-Horasan grubu tarafından gerçekleştirildiğine dair veriler elde ettiklerini açıkladı. ABD’li kaynaklardan biri, Reuters’a verdiği demeçte “İstihbarat açık ve tartışılmaz” ifadesini kullandı.
İran’daki terör saldırısını Medyascope’a değerlendiren İran uzmanı ve siyaset bilimci Arif Keskin, IŞİD’in Süleymani’den nefret ettiğini belirtti. IŞİD’in İran’da başarılı olamamasının nedeni olarak Kasım Süleymani’yi gördüklerini hatırlatan Keskin, “Bu saldırıyı düzenlemeleri için motivasyonları olabilir” diye konuştu.
IŞİD, İran’da çoğunluğun takipçisi olduğu Şii mezhebi üyelerini “mürted” (dinden çıkmış) olarak görüyor.
İstanbul’da terör saldırısı: Sarıyer’deki kilise saldırısında IŞİD-H bağlantısı (28 Ocak 2024)
İstanbul-Sarıyer’deki Santa Maria Kilisesi’ne 28 Ocak saat 11.40 sıralarında pazar ayininde maskeli iki kişi tarafından silahlı saldırı yapıldı. Saldırıda 52 yaşındaki Tuncer Murat Cihan hayatını kaybederken, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, zanlıların IŞİD’li olduklarının değerlendirildiğini söyledi.
IŞİD, Telegram kanalından yaptığı paylaşımda saldırıyı üstlendi.
Saldırıyı düzenlemekle suçlanan Hamza Amirjon Kholikov ve David Tanduev’in olay günü İstanbul-Başakşehir’den otomobille kiliseye geldikleri, aracı Kholokov’un kullandığı anlatıldı.
Amırjon Kholıoov’la bağlantılı olduğu değerlendirilen Lusup Tsuroev, Movlat Tsuroeev ve Andrei Guzun’un Başakşehir’deki bir adreste yakalandığı aktarıldı.
Andrei Guzun (Adam Abu-Darrar Al-Shishani kod isimli Adam Khamirzaev) hakkında IŞİD’in Türkiye’de bulunan sorumlularından biri olduğu ve Türkiye’de eylem yapmak için kendisine bağlı unsurlara izin verdiği şeklinde bilgiler bulunduğu aktarıldı.
Edelkhan Inazhaev hakkında, 28 Haziran 2016’da Atatürk Havalimanı’nda yapılan eylemle iltisaklı olduğu, ayrıca yasadışı olarak Suriye’ye geçme arayışında olan IŞİD mensubu Çeçen asıllı İlyas kod isimli kişi olduğu yönünde bilgiler olduğu belirtildi.
Zharaıdat Esmurzıeva’nın ise IŞİD’e katılarak canlı bomba eylemi yapmak üzere gönüllü olduğu yönünde bilgiler bulunan Abu Kasas Al Taciki kod adlı Behruz Bobokalonov isimli şüphelinin eski eşi olduğunun tespit edildiği de vurgulandı.
IŞİD davalarında avukatlık yapan Onur Güler, saldırının ardından Medyascope’a verdiği demeçte Tacik, Özbek, Kırgız, Rus kökenli örgüt üyelerinin IŞİD Horasan yapılanmasına katılmak üzere Türkiye’de bulunduğuna dikkat çekti.
Güler, örgütün Türkiye sorumlusu olan Kasım Güler’in yakalandıktan sonra IŞİD’in arşivinin ele geçirildiğini, Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) sorgusu sonrasında örgütün Orta Asya’dan Ukrayna’ya kadar Mekteb-i Furkan yapılanmasının açığa çıktığını da hatırlattı.
Rusya’da Crocus Belediye Binası’nda terör saldırısı: En az 100 ölü (22 Mart 2024)
Rusya’nın başkenti Moskova’daki Crocus Belediye Binası’nda bulunan konser salonunda saldırı düzenlendi. Kamuflaj giyen 5 kişi, konser salonuna girdi ve salonda bulunanların üzerine ateş açtı. Rus medyasının aktardığına göre saldırganlar, söz konusu saldırıda patlayıcı da kullandı. Saldırının ardından binada patlama olduğu ve yangın çıktı. Sosyal medyada paylaşılan videolarda binanın üzerinde yükselen dumanlar ve silahlı saldırganların otomatik silahlarla ateş açtığı görülüyor.
Terör saldırısında yetkililerin bildirdiğine göre en az 137 kişi hayatını kaybetti, 145 kişi yaralandı.
Saldırıyı IŞİD’in Horasan kolu üstlendi. IŞİD, Telegram hesabından yaptığı açıklamada terör saldırısını kendilerinin düzenlediğini ve saldırganların daha sonra kaçmayı başardığını ifade etti. Kremlin’den yapılan açıklamada Moskova’daki terör saldırısına doğrudan karışan 4 kişi dahil 11 kişinin yakalandığı belirtildi.
Yakalanan dört kişi mahkemeye çıkarıldı. Mahkemede dört şüpheli de suçlarını itiraf etti. Terörle suçlanan dört saldırganın isimleri şöyle: Dalerdzhon Mirzoyev, Saidakrami Murodali Rachabalizod, Muhammadsobir Fayzov ve Shamsidin Fariduni.
Şüphelilerden biri mahkemeye tekerlekli sandalye ile getirildi. Şüphelilerin adliyeye getirilirken çekilen ve mahkeme salonundaki görüntüleri yayınlandı. Dördünün de vücutlarının çeşitli yerlerinde yaralar olduğu görülüyor.
Moskova’daki terör saldırısı, IŞİD-H’nin Güneybatı Asya dışındaki ilk saldırısı oldu.
Dağıstan Cumhuriyeti’nde terör saldırısı: Sinagog, kilise ve polis merkezlerine silahlı saldırı (23 Haziran 2024)
Kuzey Kafkasya’da bulunan Rusya’ya bağlı Dağıstan Cumhuriyeti’nde dün (23 Haziran) silahlı saldırganlar Derbent ve Mahaçkale şehirlerindeki sinagog, kilise ve polis merkezlerine saldırı düzenledi. İki kilise, bir sinagog ve bir polis kontrol noktasının hedef alındığı saldırılarda, en az 15 polis memuru, bir rahip ve bir güvenlik görevlisi hayatını kaybetti.
Saldırganların kimlikleri henüz belirlenmedi ancak Rusya devlet medyası altı saldırganın öldürüldüğünü bildirdi. Diğerlerini arama çalışmaları ise devam ediyor.
Dağıstan Cumhuriyeti’nde 24 ile 26 Haziran arası yas ilan edildi. Bayraklar yarıya indirildi ve bütün etkinlikler iptal edildi.
Dağıstan’daki saldırıları henüz bir örgüt üstlenmedi. Yetkililer tarafından yapılan açıklamalarda da henüz bu saldırıyı kimin gerçekleştirdiği belirtilmiyor. Ancak Çeçenistan’da da örgütlenme girişimleri bulunan IŞİD-H’nin bölgede saldırı gerçekleştirebileceği düşünülüyor. Özellikle Dağıstan’ın Çeçenistan’dan yayılan cihatçı saldırıların hedeflerinden biri olması bu saldırıların IŞİD-H’ye ait olabileceği şüphesini artırıyor.
Rusya’nın iç güvenlik servisi FSB, Moskova’daki Crocus Belediye Binası’na düzenlenen saldırıya karıştığından şüphelenilen dört kişiyi Dağıstan’ta tutuklamıştı.
Orta Asya uzmanı Hakan Güneş, daha önce IŞİD’in Rusya coğrafyasındaki en etkili olduğu bölgenin Dağıstan olduğunu söylemişti.
Öte yandan son dönemlerde Dağıstan’da antisemit vakalarda bir artış görünüyordu. Dolayısıyla Derbent ve Mahaçkale’deki saldırıların sebeplerinden biri de antisemitizm olabilir.
