AYM, HDP’nin Hazine yardımının bulunduğu hesapların geçici olarak bloke edilmesine karar verdi. Hazine yardımının kesilmesine, parti kapatma davalarında fiilin ağırlığına göre karar verilebilirken, dava sürerken ilk kez tedbir olarak hesapların bloke edilmesi kararı çıktı.
Anayasa Mahkemesi (AYM), Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın talebi üzerine HDP’nin Hazine yardımının bulunduğu hesapların geçici olarak bloke edilmesine karar verdi. Karar, altı ret oyuna karşılık dokuz oyla kabul edildi. 2023 yılı için HDP’ye yapılacak Hazine yardımı partinin banka hesabına yatacak ancak HDP bu parayı kapatma davası sonuçlanana ya da AYM kararını yeniden değerlendirip, blokeyi kaldırana kadar kullanamayacak. AYM, HDP’nin kapatılmasına karar verirse, anayasa gereğince kapatılan partinin tüm malvarlığı Hazine’ye devredilecek.
Kapatılmaya sebep olan fiiller
Anayasa’nın 69. maddesine göre, siyasi partilerin kapatılması, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın açacağı dava üzerine Anayasa Mahkemesi’nce kesin olarak karara bağlanıyor. Bir siyasi partinin tüzüğü ve programının, Anayasa’nın 68. maddesinin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı bulunması halinde, AYM parti hakkında temelli kapatma kararı verebiliyor. Anayasa’nın 68. maddesindeki ilgili kısım şöyle:
“Siyasi partilerin tüzük ve programları ile eylemleri, Devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve laik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz, sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayamaz, suç işlenmesini teşvik edemez.”
Fiillerin odağı haline gelmesi
Anayasa’nın 69. maddesine göre, bir siyasi partinin temelli kapatılmasına, ancak Anayasa’nın 68. maddesinde belirtilen nitelikteki fiillerin işlendiği bir odak haline geldiğinin AYM tarafından tespit edilmesi halinde karar veriliyor. Fiillerin odağı haline gelmek ise Anayasa’da şöyle açıklanıyor:
“Bir siyasî parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel başkan veya merkez karar veya yönetim organları veya Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği yahut bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği takdirde, söz konusu fiillerin odağı haline gelmiş sayılır.”
Geçici tedbir kararı ilk kez verildi
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
AYM, temelli kapatma yerine, dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili siyasi partinin Hazine yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebiliyor. 2008’de “laikliğe aykırı fiillerin odağı haline geldiği” gerekçesiyle AKP’ye açılan kapatma davasında AYM, dava sonuçlandığında partinin kapatılmasına gerek görmemiş ancak 2008 yılında yapılan Hazine yardımının yarısının kesilmesine karar vermişti.
Türkiye’nin kapatma davaları örneklerinde, dava sonuçlanmadan Hazine yardımının bulunduğu hesaplara yönelik tedbir kararı ise ilk kez HDP için alındı.
Temelli kapatılmaya sebep olan üye ve kuruculara siyasi yasak
Anayasa’nın 69. maddesinde, temelli kapatılan bir partinin, bir başka ad altında kurulamayacağı belirtilirken partililere yönelik “siyasi yasak” şöyle tarif ediliyor:
“Bir siyasi partinin temelli kapatılmasına beyan veya faaliyetleriyle sebep olan kurucuları dahil üyeleri, Anayasa Mahkemesi’nin temelli kapatmaya ilişkin kesin kararının Resmi Gazete’de gerekçeli olarak yayımlanmasından başlayarak beş yıl süreyle bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve deneticisi olamazlar.”
