Seçim 2023 | Hıdır Göktaş’ın Erzincan izlenimleri: Erzincan’ın sorunları çözülür mü belli değil ama iki milletvekilinin de adresi belli, biri CHP, biri AKP

Kurgu: Enes Berk Demirkol

Erzincan, yıllardır göç veriyor ve milletvekili sayısı da ikiye kadar düştü. Sorun çok. Beklenti çok. seçimden sonra Erzincan’ın sorunları çözülür mü belli değil ama iki milletvekilinin adresi şimdiden belli, biri CHP, biri de AKP.

Sivas ve Erzurum arasında kalmış, sorunları ile baş etmeye çalışan Erzincan’da göç en büyük sorun. Medyascope il izlenimleri kapsamında Orta Anadolu’da dokuz kenti dolaştım. Bu kentler içinde göç alan tek il Kayseri, diğer sekiz il Yozgat, Sivas, Tokat, Amasya, Çorum, Erzincan, Bayburt ve Erzurum’da sorunların başında göç geliyor.

Göç, göç, göç

Buralarda göç iki farklı şekilde algılanıyor ve tanımlanıyor: “Kaliteli göç veriyor, kalitesiz göç alıyoruz. Kentteki eğitimli nüfus gidiyor, üniversite kazanıp başka kente gidenlerin tamamına yakını dönmüyor ve kentte zenginleşen kesim de bu arada yatırım yapmak ve kalmak yerine batıya, başka kentlere gidiyor. Bunun yerine ise köylerde tarım ve hayvancılıkla uğraşmak istemeyen eğitim düzeyi düşük, tarım ya da hayvancılık dışında bir becerisi olmayanlar ise kenlere göçüyor. Kentler, kent olmakta uzaklaşıyor ve iri birer köye dönüşüyor.”

Bu tanımlamayı hemen her kentte ve farklı kesimlerden insanlardan duydum, neredeyse sözleşmiş gibi ve birbirine çok yakın cümlelerle ifade edildi bu sorun. Erzincan’da bu durum milletvekili sayısının azalmasıyla da kendini ortaya koyuyor. Önceleri dört olan milletvekili sayısı önce üçe, sonra da ikiye düştü. 2015 seçimlerinde üç olan milletvekillerinden ikisini AKP, birini de CHP kazandı. 2017’de parlamentodaki milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarıldı ve bu birçok ilin milletvekili sayısının artmasını sağladı. Buna karşın Erzincan’ın milletvekili sayısı ikiye düştü ve ikisini de AKP aldı.

2018 seçimlerinde durum

2018 milletvekili seçimlerinde AKP 66 bin, MHP 27 bin oy aldı. CHP’nin oyu ise 37 binde kaldı. Millet ittifakının diğer partileri İYİ Parti ve Saadet Partisi pek varlık gösteremedi. İYİ Parti altı bin, SP ise bin 600 oy aldı. İttifakla seçime gidildiği için de iki milletvekilliğini de AKP aldı. 2018 seçimlerinde, 14 Mayıs’ta uygulanan yeni yasal düzenleme uygulansaydı AKP ve CHP iki milletvekilini paylaşacaktı.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde durum

Cumhurbaşkanlığı seçiminde ise 2018’de Erdoğan 86 bin 636 oy aldı ancak bu oy Cumhur İttifakı’nın milletvekili seçiminde aldığı toplam 94 bin oyun sekiz bin gerisinde kaldı. Diğer adaylardan Muharrem İnce 44 bin 843, Meral Akşener 7 bin 797 ve Temel Karamollaoğlu ise bin 413 oy aldı. Selehattin Demirtaş ise bin 763 oy aldı. Bu dört adayın oy toplamı ise 55 bin 816 oldu.

2019 yerel seçimleri AKP kaybetti

Erzincan’da yerel seçimlerde ise ilginç bir tablo ortaya çıktı. İYİ Parti seçimlere katılmazken AKP ve MHP yarıştı. CHP adayının 17 bin 457 oy aldığı seçimde AKP’nin adayı ise 24 bin 959 oy aldı. MHP’nin adayı Bekir Aksun ise 32 bin 36 oyla belediye başkanı oldu. AKP’nin hizmetlerinden memnun olmayan diğer partili seçmenlerden de MHP adayına oy verildiğini öğrendik ama konuştuğumuz Erzincanlılardan belediye hizmetleri konusunda yakınmalar da duyduk.

14 Mayıs’ta ne olur?

Milletvekili seçiminde ne olacağı kesin denecek şekilde belli. Cumhur ittifakı seçimlere hem ayrı listelerle giriyor, hem de her parti aldığı oya göre milletvekili paylaşımında yer alacak. 2018’de AKP 66 bin, CHP 37 bin oy aldı. MHP’nin 27 bin oyunun desteğiyle AKP iki milletvekilliğini de aldı. Şu anki seçim sistemi uygulansaydı CHP 37 bin oyla bir milletvekili çıkaracaktı. Partiler bu seçimlerde de aynı oyu aldıkları takdirde AKP, CHP iki milletvekilini paylaşacak. 

Sarıgül faktörü

Burada eski milletvekili ve eski Şişli belediye başkanı Mustafa Sarıgül’ün aday gösterilmesi CHP’ye milletvekili seçiminde bir katkı sağlamayacak ve CHP hakkı olan bir milletvekilliğini kazanacak; aday kim olursa olsun bu sonuç değişmeyecekti. Sarıgül’ün Erzincan 1. sıradan aday gösterilmesi cumhurbaşkanlığı seçimlerinde asıl etkisini gösterebilir. 2018 seçimlerinde Millet İttifakı’nı oluşturan üç parti ile Selahattin Demirtaş’ın aldığı toplam 55 bin oyun ne kadar üzerine çıkılacağı önemli. Yukarıya çıkan her oy, Erdoğan’dan eksilen bir oy olacak. Örneğin Kılıçdaroğlu’nun oyunu 10 bin artırması ve 65 bine çıkarması, Erdoğan’ın oyunun 76 bine inmesi demek ki bu da Erdoğan açısından ciddi bir kayıp. 31 bin fark birden 11 bine inecek. Bu noktada Sarıgül’ün oyları nereye çıkaracağı önemli, ve asıl katkıyı burada sağlaması bekleniyor.

“92 depreminde yıkıldık ama değişen bir şey yok”

Erzincan’da yıllardır gazetecilik yapan Zeki Demirbaş’la Erzincan’ı ve seçimleri konuşalım dedik ama Kahramanmaraş depremi nedeniyle söze depremle girdi: “92 depreminde yıkıldık ama değişen bir şey yok. İnşaatlarda deere kumu kullanıldığı için yıkıldık şimdi de beton yapımında dere kumu kullanılıyor. Riskli. Erzincan bir deprem kenti ve önlem alınmıyor.”

Can alıcı sorunun ardından siyasete geliyor konu. AKP’de altı aday adayı varken CHP’de bu sayı 21’e çıkmış. Bunu partiye yönelik ilginin artmasına ve milletvekilinin garanti görülmesine bağlayan Demirbaş durumu şöyle özetledi:

“CHP seçmeninin lideri yoktu. Bu kez aday Sarıgül olmasa da CHP milletvekili çıkarırdı. Aday adayları dört ay önceden çalışmaya, ilçe ilçe, köy köy dolaşmaya başladılar. Sarıgül’ün tepeden aday gösterilmesi bır kırgınlık ve küskünlük yarattı ancak Sarıgül bunu çok çabuk halletti. Gelir gelmez tüm aday adayları ile toplantı yapıp, konuştu, gönüllerini aldı ve farklı bir yöntemle çalışıyor bu da partiye ayrı bir canlılık getirdi.”

AKP ve Binali Yıldırım faktörü

AKP iki milletvekilinden  Süleyman Karaman’ı ilk sıraya koyarken, Burhan Çakır’ı almadı. Süleyman Karaman’ın kentle pek ilgilenmediği konuşuluyor. Erzincan’ın eski milletvekillerinden, bakanlık ve başbakanlık yapmış Binali Yıldırım’ın da eski gücü ve etkisi yok Erzincan’da. Ramazan Bayramından üç gün önce kente gelen Yıldırım, bayramın ilk günü ayrılmış Erzincan’dan. Binali Yıldırım başbakan iken Ergan Dağı’na kayak pisti yapılmış ama bir türlü otel yapılamamış ve bu nedenle de kente bir ekonomik katkı sağlayamamış.

Gazeteci Demirbeş, “Her şeye rağmen AKP bir milletvekilini çıkaracak” derken, MHP’nin liste yanlığı yaptığı görüşünü de şöyle anlattı:

“MHP’nin ilk sıra adayı tanınmayan biri. Cemil Yavuz Aksu eski milletvekillerinden Mihrali Aksu’nun oğlu ve çok tanınan, sevilen biriydi. Ona güvenerek ilk sıraya yazdılar. İkinci sıra adayı Aziz Gün ilk sırada olsaydı dengeler değişebilir ve MHP milletvekilliğini zorlayabilirdi.”

81 ilde seçimin nabzını tutuyoruz. Bütün il izlenimi videolarımız için aşağıdaki YouTube oynatma listemizde gezinebilir, şehrinizi bulabilirsiniz:

İşsizlik sorun ama her yerde sorun

Erzincan’da tüm adaylar gün boyu dolaşıyor ve seçmenlerle yakın temas etmenin ve oy almanın peşinde. O nedenle aday yakalamak her zaman mümkün olmuyor. AKP İl Başkan Yardımcısı Hami Muşlu’yu parti binasında yakalayabildiğimizde, bayrak, afiş talepleriyle uğraşıyordu. “Erzincan’ın sorunları nedir”, sorumuza, “İşsizlik sorun ama her yerde sorun” diyerek yanıt verdi. 

Erzincak’ın küçük il olması nedeniyle yaşam kalitesinin iyi olduğuna işaret eden Muşlu, “Gidenlerin yüzde doksanı deprem korkusuyla gidiyor” dedi. Tarımın her yerde olduğu gibi Erzincan’da da azaldığını, hayvancılığın ise sürdüğünü vurgulayan Muşlu, “Hayat şartları yükseldi, herkesin maaşı var ve bu yetince de kimse tarımla uğraşmıyor” tespitini yaptı.

Muşlu, “İttifak olarak seçime gitrseydik iki garantiydi ama büyüklerimiz ne karar verdiyse o” diye konuştu ve yine iki sıfır yapmak için çalışacaklarını belirtti.

MHP adayları iddialı

MHP adaylarını geç saatlerde ve seçim çalışmasından döndükten sonra il binasında yakalayabildim. Adaylar Cemil Yavuz Aksu ve Aizi Gün ile konuştum. Gün, Erzincan’da sağ seçmen oyunun 110 bin, sol seçmen oyunun ise 36-37 bin olduğunu, AKP’li seçmenin eski milletvekili ve 1. sıra adayı Süleyman Karaman’dan “Hoşnut olmadığını”, il yönetiminde karışıklık olduğunu, CHP adayı Sarıgül’ün hem “Tepeden atanmasının”, hem de ilin sorunlarını bilmemesinin seçmende beklenen etkiyi yaratmadığını ve iki milletvekili çıkarmaya çalıştıklarını söyledi.

Hedeflerinin Erdoğan’ı cumhurbaşkanı seçtirmek olduğunu ve en az yüzde 65 oy hedeflediklerini belirten Gün, “Bir oy Tayyip beye, geri kalan MHP’ye” dediklerini anlattı.

Sarıgül herkesle tokalaşıyor

Erzincan’da neredeyse tokalaşmadık insan bırakmamaya kararlı gibi dolaşıyor CHP ilk sıra adayı Mustafa Sarıgül. İl gezileri kapsamında gittiğimiz Erzincan’da bir gün içinde üç farklı yerde karşımıza çıktı Sarıgül ve herkesle tokalaşıyor, kucaklaşıyor, fotoğraf çektiriyor. Akşam saatlerinde sokaklarda dolaşmayı bırakıp, düğünlere gitme aşaması arasında bir yerde yakalayıp konuştuk Sarıgül’le. İnsanlarla bir yandan tokalaşırken, diğer yandan da ekibinin bu insanların isim ve telefonlarını aldığını anlattı:

“Telefonlarını aldığımız bu insanları daha sonra ekibimizdeki insanlar arıyor, adreslerini alıyor ve herkese teşekkür mektubu yazıp, yolluyorum. Her Gün ortalama beş, altı bin insanla tokalaşıyorum, 1500 civarında telefon alıyor ve sonra da mektup yazıp, yolluyorum. Hedefimiz seçimlere kadar 45 bin mektup yollamak. Karalayıcı değil, kucaklayıcı olacağım, polemiklere girmeyeceğim. Bir milletvekili garanti, 2-0 yapmak için çalışıyoruz.” 

Erzincan’da gençleri tutarack sanat, kültür ve sosyal aktivitelerin olmadığını, Erzincan’ın turizmin başkenti olması gerektiğini, tarım ve hayvancılığın yeniden ayağa kaldırılması gerektiğini anlatan Sarıgül, Erzincan’ın rüzgarının çok sert olmasına karşın elektrik üretmek için rüzgar enerji santrallerinin olmadığını anlattı. Tüm bunları yapacaklarını vurgulayan Sarıgül, “Erzincanlılar tekrar memleketlerine dönecekler” dedi.

Erzincanlılar ne diyor?

Yolda konuştuğum ve ilk kez oy kullanacak üç genç, Erzincan’ın küçük bir kent olduğunu, gençler için sosyal aktivitelerin olmadığını anlattılar. Gençlerden biri, ittifak adaylarından birine değil, Sinan Oğan ya da Muharrem İnce’ye oy vereceğini, nedeninin ise “İkisi de milliyetçiliği ve bilimi savunuyor, her kafadan bir ses çıkmıyor” diyerek anlattı. Bir diğeri ise “Ben Tayyip’e vereceğim, değişim şart ama rakipleri iyi değil” dedi. 

“Zanaatkar kalmadı”

Erzincan bakır işlemeciliği ile ünlü. Bakırcılar çarşısına daha önce de bir çok kez gittim. Bu kez eskisi kadar canlı görmedim. Yıllardır bakır ürünlerin üzerine resim yaparak geçimini sağlayan Yusuf usta ile karşılaştım. Büyükçe bir bakır tabağın üzerine Mustafa Sarıgül’ün resmini işliyordu. Çarşıda bu işi yapan iki zanaatkar kaldığını, eski işler olmasa da idare ettiklerini anlattı: “Eskiden yanımıza çocukları çırak verirlerdi, yetiştirirdik. Şimdi çırak yok ve zanaatkar yetişmiyor, bu sanat gün geçtikçe yok oluyor.”

Yusuf usta, Erzincan’ın sorunlarını ise işsizlik, pahalılık, üretimin olmaması olarak sıraladı. Seçimlerin yaklaşmasının işlerini olumlu etkilediğini söyleyen Yusuf usta, “Seçimler çok farklı geçecek gibi görünüyor, hayırlısı neyse o olsun” dedi ve siyasi tercihi konusunda renk vermedi.