Motor sporlarının en büyük organizasyonu Formula 1’de tek lastik firması ile yarışılmaya başladığından beri tartışmalar daha da şiddetlendi. Özellik tedarikçi Pirelli’nin yağmur performansı eleştiri oklarının odağında. Medyascope Spor’dan Muhammed Kaya Formula 1’deki lastik problemli üzerine yazdı.
Formula 1’de yeni lastik planı yağmurlu yarışları kurtarabilir mi?
Formula 1’in lastik tedarikçisi Pirelli, uzun süredir yağmur performansı nedeni ile eleştiriliyor. Mevcut durumda yağmurlu havalarda kullanılmak üzere iki çeşit yağmur lastiği bulunuyor: intermediate ve wet. Geçiş lastiği olarak adlandırılan intermediate, daha az su tahliyesi gerektiren durumlarda kullanılır, çoğunlukla bu lastik tercih edilir. Diğeri yani mavi logolu wet lastik ise yoğun su tahliyesi yapan yoğun yağış lastiğidir. Bu aralar mavi logoyu pistlerde pek göremiyoruz. Bunun bir nedeni FIA diğer nedeni ise Pirelli.
Pirelli’nin yeni tip bir lastik çalışması yaptığı biliniyor. Özellikle yağmurlu yarışlarda pilotların dahi piste çıkmak istememesinin nedenlerinden biri de mavi logolu yoğun yağmur lastiği. Bir lastik tasarımı tahmin edilenin aksine pek de çabuk olmuyor bir de Formula 1’in sprey etkisini azaltmaya yönelik yeni “çamurluk” planı da bu işlerin yavaşlamasına sebep olacak.
Pirelli’nin yağmur lastiklerinin performansı, pilotlar tarafından uzun süredir eleştiriliyor. İçinde bulunduğumuz yaz arasından hemen önce yapılan Belçika yarışının hafta sonu sırasındaki hava koşulları ve gösterilen refleksler hem pilotların hem de izleyenlerin hüsrana uğramasına neden oldu. Aynı hafta Grand Prix Sürücüler Derneği Başkanı George Russell, pilotların genellikle yeşil bayraklı yarış için ara viteslere geçmeleri anlamına gelen yol tutuş eksikliği göz önüne alındığında, yoğun yağış lastiğinin “oldukça anlamsız” olarak nitelendirerek eleştiriye öncülük etti. Bu tutum, ıslak zemin lastiklerinin büyük ölçüde yalnızca güvenlik aracının arkasında kullanılmasına yol açtı.
Pirelli, durgun suyu iyi tahliye eden ancak yeterli performans sunmayan ıslak zemin lastiklerinin geliştirmesi gerektiğini kabul ediyor. Islak zemin lastiklerinin özellikle de mavi logolu yoğun yağış lastiğinin çoğunlukla güvenlik aracı arkasında kullanılmasına neden olan iki ana faktör var: Biri sprey miktarının büyük görünürlük sorunları yaratması, bu da Pirelli’nin kontrolünün dışında olan ve güvenlik aracını harekete geçirme eğiliminde olan bir şey; diğeri ise görüş açısından koşullar yeterince iyi olduğunda ve yeşil bayraklar ile yarış mümkün kılındığında yoğun yağış lastiğinin performansının yeterince iyi olmadığı gerçeği.
Yağış lastiklerinin testlerinde, zeminin ıslatılıp test yapılan Fiorano ve Paul Ricard gibi pistlerde performans %15-%17 arasında düşüyordu ancak SPA’da performans (yol tutuş, hız vs.) yaklaşık olarak %20-%25 aralığında düşüş gösterdi. Bu durum da şunu akla getiriyor: yeni bir yağış lastiği türü daha eklenmeli mi? Adını da ben koyayım: Tam yağış lastiği. (Full Wet)
Kuru zemin lastiklerinin yanı sıra üç adet de yağmur lastiğinin olması kısa vadede yönetilebilir bir durum mu? Emin değilim. Ancak bir çözümün bulunması gerektiği aşikâr. Yağışlı havalarda strateji üç lastiğe çıkacağı için takımların buna yanaşmaması da olabilir. Tüm bunların yeri tek bir yağış lastiği de getirilebilir. Bir nevi kahraman gibi her yağış durumunda iyi performans gösteren kurtarıcı bir lastik.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Pireli, yarışılmayacak koşulların netleşmesini ve tek bir yağış lastiği olması gerektiğini savunuyor. Pirelli F1 Direktörü Mario Isola: “Süper, orta ya da orta artı ya da hangi ismi kullanmak isterseniz diyelim. Bu, daha çok ıslak bir duruma yönelik bir ara ürün, bu nedenle görüş için kabul edilebilir sınırdan kuru koşullarda yarışa dek yağışlarda tek bir ürünle yarışabiliriz. Fikir, sprey etkisini azaltabilen ve bu nedenle onlara tam ıslak koşullarda çalışma imkânı veren bir cihaz aramaya devam etmekse, iki ürün tutulmalı. Şu an sahip olduğumuz ara ürünlerde kalmalı ve geliştirmeliyiz. Ancak yoğun yağış lastiği sadece güvenlik aracının arkasında kullanılıyorsa, şu anda bunun işe yaramaz bir lastik olduğu konusunda pilotlarla aynı fikirdeyim. Bu yüzden, Formula 1 için gerekli olan ürünü geliştirmek adına gelecekte hangi yöne gitmek istediğimize karar vermeliyiz.” diye fikrini beyan ediyor. Burada kararın aslında FIA ve Formula 1 yönetiminde olduğuna dikkat çekiyor. Haklı da aslında. Kimse ürününün kullanılmadan eleştirilmesini istemez.
Pirelli tüm bu fikirlerin birer örneklerini daha önce de test etti. Lastik üzerinde tahliyeye yarayan oyukların tasarımları üzerine dahi çeşitli projeler rafa kaldırıldı. FIA’nın netleşmesi durumunda Pirelli bunların revizyonu üzerinde çalışacak ancak FIA yağmur günlerinde karar almama ısrarına bu konuda da devam ediyor.
Uygulanabilir bir sprey etkisi azaltma tasarımına ulaşılamıyorsa, bu kararın netleştirilmesinde fayda var. Bununla beraber, zemin etkili araçların yağışlı pistlerde nasıl refleksler gösterdiği de göz önüne alınarak bir regülasyon çalışması da gerekecek. Pirelli, bu konularda oldukça iddialı ancak araçların gerçek yarışlarda testlerden çok daha agresif durumlarda nasıl refleks göstereceği son yıllarda kestirilemiyor, özellikle yeni kurallar ile. Bu yüzden tüm paydaşların ortak kararı ile sağlam bir çalışma gerekecektir.
Formula 1’de lastiklerin bu denli tartışıldığı bir dönemde yeni tedarikçilerin adı da sürekli olarak geçiyor. Son yıllarda yağmurlu yarışlarda lastik performansının düştüğü aşikâr. Hem FIA hem de Pirelli’nin alması gereken dersler ve vermesi gereken kararlar oldukça önemli ancak biz izleyiciler olarak yağmurlu havalarda yarışan Formula 1 araçlarını özledik. Burası net.
Yazan: Muhammed Kaya
Editör: Doğa Üründül
