Karayip ülkesi Dominika’nın “Altın Pasaport” uygulamasına para vererek katılan isimler ortaya çıktı. Ucuza vatandaşlık alan isimler arasında eski bir Afganistan casus şefi, Libya’nın devrik lideri Muammer Kaddafi’nin emrinde çalışan Libyalı albay gibi isimlerin yanı sıra dolandırıcılıktan hükûm giyen eski bakan Cavit Çağlar ve iş insanı Yıldırım Demirören de var.
Aralarında Guardian’ın da bulunduğu 14 uluslararası haber kuruluşunun Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi (OCCRP) ortaklığıyla yürütttüğü “Dominika: Karayip Pasaportları” araştırmasının bulguları yayımlandı. Dominika, dünyanın en ucuzlarından biri olarak bilinen bu pasaport planıyla 2009’dan beri 1 milyar dolardan fazla gelir elde etti. Talebin çok olduğu “Altın Pasaport” uygulamasına dahil olanlar, çoğu Avrupa Birliği (AB) üyesi 140 ülkeye vizesiz seyahat edebiliyor.
7 bin 700 kişiye vatandaşlık verilmiş
Karayipler ülkesinin nüfusu 70 binin biraz üzerinde. Dominika’nın resmî hükümet gazetesinde yayımlanan ilk isim listesine göre ada devleti, 2007’den bu yana 7 bin 700 kişiye vatandaşlık vermiş. Guardian’da yayımlanan haberde bu sayının artabileceğine dikkat çekilerek şu dipnot düşülmüş:
“Araştırmamız binlerce kişinin daha listede olabileceğini gösteriyor. Bazıları göçmenlik ya da evlilik yoluyla vatandaşlığa kabul edilmiş, ancak büyük çoğunluğu vatandaşlıklarını satın almış.”
Baskıcı rejimlerde yaşayan pek çok kişinin ikinci bir vatandaşlık alarak kendisine güvence sağlayabileceği belirtilen haberde, vatandaşlık alan isimlerin genellikle İran, Çin ve Rusya kökenli olduğu bilgisine yer verildi ve şöyle denildi: “Bu ülkelerdeki insanlar için Dominika pasaportu, sınırları geçerken, ticaret yaparken ya da yurtdışında banka hesabı açarken daha az bürokrasi anlamına geliyor.”
Vatandaşlık alanlar kimler?
Dominika’nın ulusal arşivleri, başkent Roseau’nun küçük bir kasabasında bulunuyor. Dominika Resmî Gazetesi’nin haftalık sayılarına da buradan ulaşmak mümkün. Gazete, Dominika vatandaşlığı alan binlerce kişi hakkında bilgi veren tek resmî kaynak. Sadece basılı olarak yayımlanan ve dijital kopyaları olmayan bu gazetenin içerdiği bilgilere de kolayca erişilemiyor.
Geçtiğimiz yıl kütüphanelerden, özel koleksiyonlardan ve Jamaika’daki üniversitelerden binlerce gazete incelendi, 2007 ila 2022 arasında vatandaşlığa kabul edilen kişilerin listesi hazırlandı. İşte o isimlerden bazıları:
- Esadullah Halid
Esadullah Halid, Afganistan’ın iki eyaletinde valilik, Milli Güvenlik Müdürlüğü ve Savunma Bakanlığı yaptı. Halid, İngiltere ve Kanadalı yetkililer tarafından insan hakları ihlallerinden sorumlu olmakla suçlanıyor. Kendisine yöneltilen suçlamalar arasında 2012’de konukevinin altında bir işkence odası bulundurması da var. Halid, bu iddiaların kamuoyunda tartışıldığı bir dönemde, 2017 yılında, vatandaşlık aldı. Halid, Guardian’ın konuya dair yorum talebine yanıt vermedi.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
- Sasi Milud Sasi Grada
Sasi Milud Sasi Grada ise Libya’da devrik lideri Muammer Kaddafi döneminde albaylık yapmış. Grada, Kaddafi’nin devrilmesinin ardından Libya’dan kaçarak 2015 yılında vatandaşlık almış. Grada, Kaddafi’yi 1960’lı yıllardan itibaren şahsen tanıdığını ancak Kaddafi ile “siyaset konuşmadıklarını” söylemişti.
- Cavit Çağlar
Dominika yasalarına göre, yatırım yoluyla vatandaşlık başvurusunda bulunanların başvurusu sabıka kayıtları varsa kabul edilmiyor. Fakat iş insanı ve eski Devlet Bakanı Cavit Çağlar, dolandırıcılıktan hüküm giymesine rağmen Dominika pasaportu alabilenlerden. Çağlar, 1999’da sahibi olduğu Interbank ile ilgili dolandırıcılık suçundan hapis ve para cezasına çarptırıldıktan yedi yıl sonra, yani 2011’de, vatandaşlık almış.
Çağlar, 2019’da verdiği bir röportajda dokuz buçuk ay hapis yattığını ve suçlu olmadığını söylemişti. Çağlar’ın ortağı olduğu Olay TV’den bir temsilci, Guardian ve OCCRP’nin kendilerine bu konuyu sorması üzerine yorum yapmak istemediklerini belirtti.
- Yıldırım Demirören
İş insanı Yıldırım Demirören ve kızı Yelda da Dominika pasaportu alanlardan. OCCRP’nin internet sitesinde yer alan bilgi notunda Demirören’in Beşiktaş’ın ve Türkiye Futbol Federasyonu’nun (TFF) başkanlığını yaptığı hatırlatıldı. Demirören’in kızı Yelda Demirören ile Hasan Kalyoncu’nun oğlu Haluk Kalyoncu’nun evlendiği ve nikah şahitliklerini de AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Emine Erdoğan’ın yaptığı belirtilen bilgi notunda, Demirören’e kendisi hakkındaki iddialara cevap vermesi için ulaşıldığı fakat kendisinin bu talebe yanıt vermediği bildirildi.
- Mehdi İbrahimi Eşratabadi
Mehdi İbrahimi Eşratabadi, Interpol’ün kırmızı bültenle aradığı isimlerden biri. Tony Newman adını kullanan Eşratabadi, 2015’te Dominika vatandaşlığı aldı. İran, Şubat 2020’de kendisini Interpol’ün arananlar listesine ekledi. Avukatı ise bunu, “İran hükümeti tarafından kırmızı bülten sisteminin kötüye kullanılması” olarak nitelendirdi. Eşratabadi’nin avukatı, İran rejiminin müvekkili hakkındaki iddialarını reddediyor.
- Kyle Davies
İflas eden kripto para fonu Three Arrows Capital’in kurucu ortağı Kyle Davies de Dominika pasaportu satın alanlardan. 2009 yılında vatandaşlık alan Davies’in 2012’de kurduğu fon, 2022’de çökmüştü. Davies, tasfiye sürecinde işbirliği yapmaması nedeniyle Singapur’da dört ay hapis cezasına çarptırıldı ancak şu anda nerede olduğu bilinmiyor. Guardian’ın yorum için temasa geçtiği Davies’in avukatları vatandaşlık ile ilgili soruları yanıtlamadı.
Neden “Altın Pasaport”?
Dominika, kamu hizmetlerini finanse etmek için vatandaşlık satmaya bağımlı hale geldi. Satılan vatandaşlıklar üzerinden kazanılan para, hükümetin gelirlerinin yarısına tekabül ediyor. Eğer Dominika vatandaşlığı satın almak istiyorsanız hükümete doğrudan 100 bin dolar bağış yapmak ya da hükümet onaylı bir gayrimenkul projesine 200 bin dolar yatırım yapmak gerekiyor.
Göreve geldiği 2004 yılından itibaren vatandaşlık satışlarındaki artışı denetleyen Başbakan Roosevelt Skerrit, 18 Eylül ve 3 Ekim’de yaptığı basın toplantılarında “Altın Pasaport” uygulamasını savundu. Dominika pasaportunu ABD’deki Green Card (Yeşil Kart)’a benzeten Skerrit, ülkesinden vatandaşlık alanların bazı suçlara karıştığı yönündeki iddialara da şöyle yanıt verdi: “Vatandaşlık alanlar daha sonra suç işlediklerinde kimse ABD’yi suçlamıyor.”
OCCRP’nin diğer araştırmalarını okumak için:
- Rus jetleri havada: Yaptırımlar işe yaramıyor mu?
- İsviçre Sırları: 18 binden fazla gizli hesabın bilgileri ifşa oldu, içlerinde devlet başkanları ve iş insanları da var
- Pegasus casus yazılımı: Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu onlarca ülkede gazeteciler, aktivistler ve avukatlar izlendi
Kaynak: Guardian
