Yerel seçimlerden sonra Türkiye ekonomisinde ne olup biteceği merakla bekleniyor. Ekonomi yönetimi enflasyonla mücadelede talebi azaltmaya yönelik tedbirlere yönelirken, KDV gibi dolaylı vergilerde yapılacak düzenlemelerden en çok dar gelirli kesimlerin etkilenmesi mümkün görünüyor. Gündeme gelebilecek düzenlemeleri Prof. Dr. Murat Batı değerlendirdi.
Yerel seçimler aylardır Türkiye’nin gündeminde ilk sırada geliyor. Birkaç gün sonra geride bırakacağımız seçimlerin ardından siyaset sahnesinde neler olacağı bilinmese de ekonomik açıdan yurttaşları zor günler bekliyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Enflasyonist yeni vergi olmayacak” dedi ancak Katma Değer Vergisi (KDV) genel oranına tabi olmayan ürünlerle ilgili yapılabilecek düzenlemeler herkesi etkileyecek. Ekonomi yönetiminin verdiği mesajlara göre seçim sonrasında hangi vergilerin artırılacağı veya kapsamının değiştirileceğini vergi hukuku profesörü Murat Batı Medyascope’a değerlendirdi.
“KDV genel oranını değiştirmemek” neye yarayacak?
Batı, Mehmet Şimşek’in ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın katıldıkları bütün programlarda “KDV genel oranını değiştirmeyeceğiz” dediğini belirterek, KDV oranlarını açıkladı:
“Herkes yazdı çizdi ama satın aldığımız herhangi bir ürün, su, ekmek, kitap, kıyafet, telefon, internet hizmeti her şey KDV genel oranına tabidir. Bu oran bizde yüzde 20’dir. Hazine ve Maliye Bakanlığı, bir sayılı ve iki sayılı listede olan ürünlere farklı KDV oranı uyguluyor. Bir sayılı listede yer alan nohut, mercimek, et, tavuk, ekmek, tereyağı, pasta, şeker, yumurta, çay, kahve gibi temel gıda ürünleri yüzde 1 KDV oranına tabi. İki sayılı listede de lokanta, otel, konaklama hizmetleri, kıyafetler, ev tekstil ürünleri, opera, sinema, diş macunu, diş fırçası, kadın bezi, çocuk bezi gibi şeyler var. Bunlarda da KDV yüzde 10.”
“Hikaye burada başlıyor” diyen Batı, sözkonusu ürünlerin bir veya iki listeden çıkarılması halinde otomatikman yüzde 20 olan KDV genel oranına tabi olacağına dikkat çekti. Durumu örnekle açıklayan Batı, “Şeker bir sayılı listede ve yüzde 1 KDV’ye tabi. Şu ana kadar kilosunu 100 liraya satın alıyorsak, listenin dışına çıkarırsak otomatikman KDV oranı yüzde 20’ye çıkacak ve fiyatı da 118,83 kuruş olacak” diye konuştu.
Açıklamalar KDV liste güncellemesine işaret ediyor
Batı, 14 Mayıs seçimlerini ardından göreve gelen Mehmet Şimşek yönetiminin, temmuz 2023’te yaptığı KDV düzenlemelerine değindi. İki sayılı listede yüzde 8 olarak uygulanan KDV’nin yüzde 10’a çıkarıldığını ve deterjan, dezenfektan ilaçları, temizlik ürünleri, kağıt havlu, tuvalet kağıdı, peçete gibi ürünlerin bu listeden çıkarıldığını hatırlatana Batı, “Şimşek’in ve Yılmaz’ın açıklamalarına göre yerel seçimden sonra da öncelikle KDV liste güncellemesi gelecek” dedi.
Batı 2024 bütçesinde 2 trilyon 498 milyar lira olan KDV gelirine dikkat çekerek “Bütçe verilerine baktığımız zaman çok ciddi bir beklenti de var. KDV’nin toplam tahsilat hedefi 2024’te bütün vergi gelirinin yüzde 30’una tekamül ediyor” diye konuştu. Özel Tüketim Vergisi’nden elde edilecek 1 trilyon 404 milyar lira ile birlikte, dolaylı vergilerin vergi gelirleri içindeki payının yüzde 52,7 olması bekleniyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Gelir vergisinde yeni düzenlemeler olabilir
Şimşek’in “Vergi tabanını genişleteceğiz” sözleriyle yapılabilecek düzenlemelere ilişkin Batı, şunları söyledi:
“Kuvvetle muhtemel gelir vergisinin kapsamını genişletecek. Bu vergi tabanını genişletmeyle de, vergiye tabi olmayanları vergi içine alacaklar. Bunlardan bir tanesi kripto varlıklar. Kripto varlıklardan elde edilen gelirden şu anda gelir vergisi alınmıyor ama bunu gelir vergisi konusuna dahil edecekler.”
Birçok finansal enstrümanda vergi oranının sıfır ya da çok düşük olduğunu dile getiren Batı, “Mesela kur kurumalı mevduattan, borsa işlemlerinden kazanılan paradan, TL mevduat bankada bir yıldan kalıyorsa sıfır vergi alınıyor. Yatırım fonları, yatırım ortaklıkları, verdikleri kâr payları hemen hemen sıfıra yakın çoğu” diye konuştu. Kasım 2023’te Meclis’e gelen torba kanunla Cumhurbaşkanı’nın borsa işlemleriyle ilgili oranı değiştirme yetkisinin kısıldığını hatırlatan Batı, “Ben Cumhurbaşkanı’nın bu oranları seçimden sonra, özellikle bayramdan sonra artıracağını düşünüyorum” dedi.
Gayrimenkul bedellerinin yeniden yapılandırılması gündeme gelebilir
Vergi tabanının genişletilmesinde gayrimenkullere ilişkin düzenlemeler olabileceğine işaret eden Batı, şöyle devam etti:
“Gayrimenkulün gerçek bedellerinde satış yapılmıyor. Satışta iki ayrı miktar var. Bir tapuya gösterilen bedel, bir de gerçek bedel. Bunun da temel nedeni bu gayrimenkullerin belediyede kayıtlı bedellerinin düşük olması. Bu tutarları ekspertiz raporu ile yeniden yapılandırabilirler. Mehmet Şimşek’in böyle bir niyeti var ama gayrimenkul zenginleri buna karşı çıkıyor.”
Malvarlığıyla gündeme gelen AKP’nin Ankara adayı Turgut Altınok’un mal beyanında yer vermediği iddia edilen 600 daireye değinen Batı, “Malum Turgut Altınok’un bile 600 dairesi var. Bizim gibi hala kira ödeyenlerin derdi değil ama onlar buna engel oluyor. O yüzden bunun gelme ihtimali zayıf ama halihazırda düşünce halinde” diye konuştu.
Vergi harcamaları kısılacak mı?
Dördüncüsü, vergi harcama listesini törpüleyecek, bu iyi bir şey. Özellikle kurumlar vergisi, oran bankalarda yüzde 30’a çıktı, diğerlerinde yüzde 25 ama özellikle vergi harcama listesi, yani muafiyet ve istisnaların fazlasıyla olmasından kaynaklı olarak elde edilen vergi düşük kalıyor.
‘Bunları verimli alana doğru törpüleyeceğim’ dedi Şimşek. Bunu yapar mı? Onu bilemiyorum ama ne ölçüde yapar beraber göreceğiz.
Gelir ve varlık düzeyi gözetmeksizin alınan dolaylı vergilerden KDV’de yapılacak düzenleme, enflasyonu kontrol altına almaktan ziyade pahalılığı daha da artıran bir unsur olabilir ancak Batı’ya göre, KDV dışındaki olası düzenlemeler vergide adaleti sağlamaya dönük adımlar olabilir.
İktidarın sermayeyi koruma kaygısı olacağını ve bu adımları atmasının zor olduğunu vurgulayan Batı, “KDV dışındakiler kat’i suretle yapılmalı. Ben kesinlikle destekliyorum ama ne ölçüde yapabilir? Sermaye buna engel olacak. Turgut Altok’un birkaç yüz dairesi var, bu adam bunu ister mi? İstemez. İktidar da onlarda. Zor iş” diye konuştu.
“Şimşek’e ‘İtibardan tasarruf olmaz, harcamayı kısmayalım vergiyi arttır’ diye baskı kuruyor olabilirler”
Mehmet Şimşek sık sık maliye politikasının daha hızlı sonuç vereceğini de söylüyor. Vergiler dışında yapabileceği düzenlemelerin başında kamu harcamalarını azaltmanın geldiğini söyleyen Batı, şunları söyledi:
“Kamu harcamalarıyla ilgili bir tasarruf politikası var malum. Her ne kadar Dezenformasyonla Mücadele Başkanlığı bir kısmını yalanlasa da, bunların döndüğü konusunda benim de duyumlarım var. Kuvvetle muhtemel ‘İtibardan tasarruf olmaz, harcamayı kısmayalım vergiyi arttır’ diye baskı da kuruyor olabilirler.”
“Yeni bir seçim de yok, Mehmet Şimşek kalırsa istediklerini yapmaya devam edebilir”
İktidarın yerel seçimler öncesinde seçim ekonomisine yönelik hamleleri sınırlı kaldı, sandıkta görülecek olası tepkiye rağmen emeklilerin seyyanen zam talebi geri çevrildi ve genişlemeci politikaları Mehmet Şimşek’in frenlemeye çalıştığı kulislere yansıdı. Batı, 31 Mart’ta sonra Şimşek’in ekonomik kararları almakta rahat olup olmayacağı sorusunu şöyle yanıtladı:
“Mehmet Şimşek kalırsa istediklerini yapmaya devam edebilir. Çok net. Zaten yeni bir seçim de yok. Bazıları bu konuya ‘Felaket’ diyor. Ben çok felaket olarak bakmıyorum çünkü alıştığımız bir şekilde devam edecek. Sıkı politikalar uygulayacak.”
“İktidar cimriliğe devam edecek”
16 milyon emeklinin seyyanen zam beklentisine ilişkin Batı, “Emeklilere bu parayı vermeyeceklerdi. Emeklilerin sayısı çok yüksek, bütçeyi gerçekten delecek bir tutar. Özellikle EYT düzenlemesinden sonra çok fazla arttı. Ben tamamen rasyonel açıdan yorum yapıyorum ama öte tarafta yaşam koşulları var” diye konuştu. Emeklilerin çok zor durumda olduğunu vurgulayan Batı, bu yönüyle zammın verilmesi gerektiğini söyledi.
İktidarın “cimriliğe devam edeceği” yorumu yapan Batı, “Mesela temmuzda bir asgari ücret düzenlemesi gelebileceği konusunda endişelerim var” dedi. 2024’te asgari ücrete ara zam olmayacağının sinyalleri geçtiğimiz yıl da verilmişti. 2023 başında 8 bin 500 lira olan asgari ücretin 17 bin liraya çıkarıldığını vurgulayan Batı, iktidarın “Çok arttırdım” diyebilmek için yüzde 100 artışı yakaladığını belirtti.
