Komisyon maratonu sona eren 2025 bütçe kanunu teklifini CHP’li Rahmi Aşkın Türeli ile konuştuk. Kritik Ekonomi’ye konuk olan Türeli, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bütçenin herhangi bir kaleminde değişiklik yapılamamasını eleştirdi. “Kimin bütçesi” sorusuna Türeli “Bütçede ‘Bize ne müjde var’ diyen yurttaş için hiçbir şey yok. Bütçe tamamen dezenflasyon hedefine odaklanmış” diye yanıt verdi.
Kritik Ekonomi’nin üçüncü bölümünde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu CHP Grup Sözcüsü Rahmi Aşkın Türeli ile bütçeyi, Meclis’te bütçenin değişiklik olmadan yasalaşmasını, komisyon görüşmelerine damga vuran protestoları konuştuk.
2025 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi 17 Ekim’de Meclis Başkanlığı’na sunuldu. Ardından TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda başlayan görüşme maratonu bugün sona erdi. 9 Aralık’ta ise Genel Kurul’da iki haftalık bütçe mesaisi başlayacak.
Bütçe teklifte geldiği haliyle komisyondan çıktı
Bütçenin Genel Kurul görüşmelerinde milletvekilleri, gider artırıcı veya gelirleri azaltıcı öneri sunamıyor. Bu nedenle bütçede olası değişikliklerin komisyon aşamasında olması gerekiyor. Türeli, 17 Ekim’de Meclis’e gelen teklifte herhangi bir değişiklik olup olmadığı sorusuna şöyle yanıt verdi:
“Plan ve Bütçe Komisyonu’na ilgili bakanlık bütçeleri nasıl geliyorsa, o şekilde çıkıyor. Fakat biz hepsiyle ilgili önergelerimizi veriyoruz. Çoğunlukla ödenek arttırımlarına ilişkin önergelerimiz oluyor. Ama ne yazık ki Plan ve Bütçe Komisyonu’nda herhangi bir değişiklik yapılmadı. Daha önceki yıllarda da yapılmıyordu. Aslında bir anlamda bütçenin kendi içinde bir bütünlüğü var gibi bir mantıkla geliyor ama bu doğru değil. Orada her şey tartışılabilmeli. Çünkü zaten Genel Kurul aşamasında gider arttırıcı, gelir azaltıcı önerilerde bulunamıyorsunuz.”
“Bütçe kaynakların yeniden tahsisi demek”
Türeli, bütçenin önemini “Bütçe kaynakların yeniden tahsis mekanizması demek. Devlet bütçeleme yoluyla vatandaşın gelirinin bir kısmına el koyuyor, ondan sonra onları belli harcamalara dağıtıyor. Özellikle harcamaların nereye yapılacağı çok önemli bir konu” diye açıkladı.
Meclis’in bütçe çalışmalarının ve dolaylı olarak yurttaşın bütçe hakkının “prosedürden ibaret” hale geldiği görüşüne katılan Türeli, “Daha müzakereci bir bütçe sürecinin olmasına ihtiyaç var” dedi. Türeli, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde Meclis bütçeyi reddederse, önceki yılın bütçesinin Yeniden Değerleme Oranı’nda artırılarak yürürlüğe girdiğini hatırlattı. Geçmişte bütçenin reddedilmesinin hükümetin düşmesi anlamına geldiğini söyleyen Türeli “Bu ucube sistemde en çok eleştirilmiş konuların biri de budur” dedi.
“Türkiye’nin istikrar değil, kalkınma programına ihtiyacı var”
AKP’nin Meclis’e getirdiği 23’üncü bütçenin kime ve neye hizmet ettiği sorusuna Türeli “Vatandaşlar aslında ‘Bu bütçede bize ne var? Herhangi bir müjde var mı’ diye bize soruyor. İnsanlar merak ediyorlar. Bu bütçede bu ülkede çalışan milyonlarca insan için, dar gelirli, sabit gelirli kesim için, işçi, memur, emekli, çiftçi, esnaf, kobi için hiçbir şey yok. Bu bütçe, tamamen dezenflasyon hedefine odaklanmış” diye yanıt verdi.
Merkez Bankası’nın 2024 enflasyon tahminini yüzde 44’e çıkardığını hatırlatan Türeli, beklenen enflasyona göre asgari ücrete zam yapılması tartışmalarına ilişkin şöyle konuştu:
“Talebi düşürerek dezenflasyon sağlamaya çalışıyorlar. ‘Enflasyon beklentilerine göre ücret ve gelir artışlarını, maaş artışlarını belirleyelim’ gibi bir anlayış var. O yükü çeken milyonlarca insanın, gene o yükü üstlenmeye devam edeceği anlamına geliyor. Ortada bir istikrar programını andıran bir metin var ama tam bir istikrar programı da değil. Oysa Türkiye’nin bir istikrar programına değil, kalkınma programına ihtiyacı var. Türkiye ekonomisi büyümeli ama ne yazık ki 2021’den 2026’ya kadar yaklaşık beş yıllık bir dönem Türkiye için kaybedilmiş bir zamandır.”
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
CHP’nin komisyon protestoları
Komisyon görüşmelerine CHP’nin protestoları damga vurdu. Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu’nun bebek kıyafetleriyle, Aile be Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş’ın öldürülen kadınların adı yazılı olan kefenle, Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin’in çocukların yiyemediği yemekle karşılanması ve en çok da İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın Esenyurt göndermesiyle komisyon salonuna alınmaması dikkat çeken eylemlerdi. Bu eylemlerin neden yapıldığını CHP Grup Sözcüsü Türeli anlattı:
“Çok gergin zamanlardan geçiyoruz. Doğal olarak bunlar bütçe görüşmelerine de yansıyor. Hepimiz konuşuyoruz, fikirlerimizi söylüyoruz. Ama özellikle de bakanlar girerken buna ilişkin belli konularda protestolar da yapıyoruz. Ortada ciddi bir olay var, bir ‘Yenidoğan çetesi’ var. İnsanların dikkatini çekmek amacıyla biz Bakan’ın konuşmasını dinlemedik. Ama sonrasında konuştuk, bütün fikirlerimizi söyledik. İzmir’de ölen beş çocuğumuz… Bunlar çok dramatik olaylar. Burada bu bakanlıkların yapması gereken bu sorunları çözmek. Yerlikaya protestosunda fiziki müdahaleden çok, bunların kamuoyunun gündemine gelmesi amacımız var. Tabii ki milletvekilleri olarak zaten sözümüz değerli ama bazen bunun yanında görselliğin de öne çıktığı bir takım protesto biçimleri olabiliyor.”
