Trump’ın ABD başkanlığına dönüşü, 2025’teki küresel seçimlerin önemini artırdı. Almanya’dan Kanada’ya birçok ülkede iktidarlar sarsılıyor. Scholz ve Trudeau gibi merkez sol liderler koltuklarını kaybedebilir. Sağ popülizmin yükselişi, Avrupa’dan Latin Amerika’ya kadar seçimlerin kaderini belirleyecek. Bazı ülkelerde Trump etkisiyle muhafazakar adaylar şimdiden öne geçti. Sizin için 2025’te takip etmeniz gereken 12 seçim ülkesini derledik.
1. Almanya’da demokrasinin sınav günü (23 Şubat 2025)
Almanya’da erken seçim tarihi 23 Şubat olarak belirlendi. Şansölye Olaf Scholz’un üç partili koalisyonu geçen Kasım ayında dağıldı. Maliye Bakanı Christian Lindner’in görevden alınması koalisyonu dağıtan son adım oldu.
Scholz’un Sosyal Demokrat Partisi (SPD) şu anda anketlerde üçüncü sırada. Hristiyan Demokrat Birliği (CDU) birinci sırada ilerliyor. Aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) ilk kez ikinci sıraya yükseldi.
Almanya’nın ana partileri AfD’ye karşı “ateş duvarı” oluşturdu. Bu strateji şimdiye kadar AfD’nin eyalet ve federal düzeyde iktidara gelmesini engellemişti. Ancak Türingen eyaletinde AfD’nin zaferi endişe yarattı.
CDU lideri Friedrich Merz, eski Şansölye Merkel’den daha muhafazakar bir politika izliyor. Yeşiller partisi Başkan Yardımcısı Robert Habeck’i aday gösterdi. Liberal FDP’nin barajı geçmesi beklenmiyor.
Scholz döneminde Almanya büyük değişimler yaşadı. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası savunma harcamaları arttı. Önemli iklim yasaları geçti. Vatandaşlık politikası değişti.
Ülke ekonomi durgunluk yaşıyor. Sosyal yardım sistemi yaşlanan nüfusla başa çıkmakta zorlanıyor. Berlin, Çin’le ticari ilişkileri gözden geçiriyor. İşsizlik artıyor, enflasyon halkı zorluyor.
Sol Parti’den ayrılan Sahra Wagenknecht İttifakı (BSW) ise seçimlerde sürpriz yapabilir. BSW sosyal konularda muhafazakar, dış politikada ise Rusya yanlısı bir çizgi izliyor.
Brandenburg eyaletinde SPD ve BSW, AfD’yi engellemek için koalisyon kurdu. Türingen’de CDU, SPD ve BSW benzer bir ittifak oluşturdu. Bu tür ittifaklar federal düzeyde de kurulabilir.
Bundestag’daki 733 sandalye için karma bir seçim sistemi uygulanıyor. Bazı milletvekilleri doğrudan seçilirken, diğerleri parti listelerinden geliyor. Partilerin parlamentoya girebilmesi için yüzde 5 barajını aşması gerekiyor.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Trump’ın zaferi Alman siyasetini etkiliyor. AfD Trump’ın başarısını örnek gösteriyor. Diğer partiler ise transatlantik ittifakın geleceğinden endişe duyuyor.
2. Kanada’da Trudeau’nun son dansı (en geç 20 Ekim 2025’te)
Kanada 20 Ekim’e kadar seçime gitmek zorunda. Başbakan Justin Trudeau dokuz yıllık iktidarının en zor dönemini yaşıyor. Muhafazakar Parti lideri Pierre Poilievre anketlerde büyük fark atıyor.
Trudeau’nun Liberal Partisi, CBC News anketlerine göre Muhafazakarların çok gerisinde. Poilievre’yi Kanadalıların yüzde 45’i başbakanlığa uygun görüyor. Trudeau’yu destekleyenlerin oranı sadece yüzde 26.
Yeni Demokrat Parti (NDP) de Liberal Parti’nin birkaç puan gerisinde seyrediyor. NDP lideri Jagmeet Singh, Trudeau’yu “şirketlerin çıkarlarına boyun eğmekle” suçluyor. NDP, 2024’te Trudeau hükümetine verdiği desteği çekti.
Ekonomik sorunlar seçimin ana gündem maddesi. Hayat pahalılığı, enflasyon ve konut krizi halkın en büyük şikayetleri. Trudeau son dönemde göçmen politikasını sıkılaştırsa da eleştiriler devam ediyor.
Trump’ın seçim zaferi Trudeau’yu zor durumda bıraktı. Trump, Kanada mallarına yüzde 25 vergi uygulayacağını açıkladı. Trudeau durumu düzeltmek için Florida’ya giderek Trump’la görüştü.
Liberal Parti içinde Trudeau’ya karşı muhalefet güçleniyor. Maliye Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Chrystia Freeland istifa etti. Freeland, Trudeau’nun “maliyetli siyasi oyunlarını” eleştirdi.
Parlamento’daki 343 sandalye için tek turlu basit çoğunluk sistemi uygulanıyor. Bu seçim, 2021 nüfus sayımı sonrası yeni seçim bölgeleriyle yapılacak ilk seçim olacak.
3. Japonya “istikrar” arayışında (en geç 18 Mayıs 2025’te)
Japonya’da Temsilciler Meclisi’nden sonra şimdi de Senato seçimleri yaklaşıyor. 27 Temmuz’a kadar yapılması gereken seçimler, Liberal Demokrat Parti’nin (LDP) geleceğini belirleyecek.
LDP lideri ve Başbakan Şigeru İşiba, Fumio Kişida’nın istifası sonrası göreve geldi. Kişida’yı yolsuzluk skandalı ve parti içi huzursuzluk götürdü.
Senato’nun 248 üyesinin yarısı yenilenecek. Senatörler altı yıl görev yapıyor. Senato yasaları veto edebiliyor. Vetoyu aşmak için Temsilciler Meclisi’nde üçte iki çoğunluk gerekiyor.
Ishiba kabinesini Japonların yüzde 50’si onaylamıyor. Sadece yüzde 31’i destekliyor. Muhalefetteki Anayasal Demokratik Parti güç kazanıyor.
LDP ve koalisyon ortağı Komeito, Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu kaybetti. Şimdi Senato’da da güç kaybederlerse İşiba’nın politikaları sekteye uğrayabilir.
4. Şili: Sol iktidarın sonu mu? (En geç Kasım 2025’te)
Şili Kasım ayına kadar genel seçime gidecek. Devlet Başkanı Gabriel Boric yeniden aday olamıyor. Sol kanat Frente Amplio koalisyonunun iktidarı kaybetmesi bekleniyor.
Boric, 2021’deki kitlesel protestolar sonrası seçilmişti. Dünyanın ilk milenyum kuşağı liderlerinden biri olarak dikkat çekmişti. Ancak başkanlığı döneminde büyük hayal kırıklığı yarattı.
Yeni anayasa girişimleri başarısız oldu. İlk taslak çok ilerici bulunarak reddedildi. Sağın hazırladığı ikinci taslak da kabul görmedi. Şili hala diktatörlük döneminden kalma anayasayla yönetiliyor.
Boric’in desteği Ağustos ayı verilerine göre yüzde 30’lara düştü. Reform girişimleri meclisteki çekişmeler nedeniyle başarısız oldu. Ancak lityum stratejisi gibi bazı önemli adımlar attı.
Muhafazakar aday Evelyn Matthei favori görünüyor. Providencia bölgesinin eski belediye başkanı olan Matthei, 2013’te Michelle Bachelet’e kaybetmişti. Merkez sağ Chile Vamos koalisyonunu temsil edecek.
Aşırı sağcı José Antonio Kast da yarışa katılabilir. Cumhuriyetçi Parti’nin lideri olan Kast, 2021’de Boric’e kaybetmişti. Boric’in hareketinin kimi aday göstereceği henüz belirsiz.
Şili’de başkan olabilmek için ilk turda salt çoğunluk gerekiyor. Hiçbir aday bunu başaramazsa ikinci tur yapılıyor. Temsilciler Meclisi’ndeki 155 sandalyenin tamamı ve Senato’daki 50 sandalyenin bir kısmı için seçim yapılacak.
Boric döneminde ekonomi ve güvenlik sorunları arttı. Venezuela Devlet Başkanı Maduro’ya karşı sert tutumu Latin Amerika solunda tepki çekti. Ancak lityum kaynakları konusunda önemli kararlar aldı.
Şili’de sağ partilerin yükselişi bölgesel bir eğilimi yansıtıyor. Trump’ın zaferi ve Arjantin’de Milei’nin başarısı bu eğilimi güçlendiriyor. Sol partiler ise yeni bir strateji arayışında.
5. Polonya: Yeni lider kim olacak? (En geç 18 Mayıs 2025’te)
Polonya 18 Mayıs’a kadar başkanlık seçimine gidecek. İki dönemdir görevde olan Andrzej Duda artık aday olamıyor. Seçim büyük ölçüde Hukuk ve Adalet Partisi (PiS) ile Donald Tusk’un liderliğindeki Yurttaş Koalisyonu (KO) arasında geçecek.
Başkent Varşova Belediye Başkanı Rafal Trzaskowski, merkez sağ koalisyonun adayı oldu. Trzaskowski, 2020’deki seçimlerde Duda’ya karşı az farkla kaybetmişti. PiS ise tarihçi Karol Nawrocki’yi aday gösterdi.
Ülkedeki en büyük tartışma konularından biri LGBTİ+ hakları. PiS döneminde birçok şehir “LGBTİ+’dan arındırılmış bölge” ilan edilmişti. Tusk hükümeti bu kararları kaldırmaya çalışıyor. KO adayı Trzaskowski, Varşova’da LGBTİ+ haklarını destekleyen politikalar izledi.
Yargı sistemi bir diğer önemli tartışma konusu. Tusk hükümeti, PiS döneminde yargı bağımsızlığını zedelediği iddia edilen düzenlemeleri değiştirmeye çalışıyor. Duda ise bu değişiklikleri veto ediyor.
Doğum kontrol haplarına erişim de seçmenleri ikiye bölüyor. Tusk hükümeti reçetesiz satışı desteklerken, Duda ve PiS buna karşı çıkıyor. Ukrayna’ya destek konusunda da görüş ayrılıkları yaşanıyor.
PiS’in bazı politikacıları Kiev’e sınırsız destek verilmesine karşı çıkmaya başladı. Özellikle Ukraynalı mülteciler ve tahıl ithalatı konusunda eleştiriler artıyor. KO ise Ukrayna’ya desteğin devam etmesi gerektiğini savunuyor.
PiS, ulusal anketlerde KO’nun gerisinde kalıyor. Ancak ikinci tura kalacak başkanlık seçiminde sonucu küçük partilerin tercihleri belirleyebilir. Duda’nın kendi partisinin adayı Nawrocki’yi yeterince desteklemediği konuşuluyor.
6. Çekya’da popülist dalga yükseliyor (En geç Ekim 2025’te)
Çek Cumhuriyeti Ekim ayına kadar parlamento seçimine gidecek. Eski Başbakan Andrej Babiş’in ANO partisi anketlerde 10 puan önde gidiyor. Mevcut koalisyon lideri Petr Fiala’nın merkez sağ ittifakı güç kaybediyor. Milyarder iş insanı Babiş’in Trump’ın zaferini “itici güç” olarak gördüğü belirtiliyor. Babiş NATO taahhütlerini sorgulayarak Avrupa Birliği ile sürtüşüyor. ANO’nun başkan yardımcısı Karel Havlicek de başbakanlık için güçlü bir aday olarak görülüyor.
7. Avustralya’da Başbakan Albanese’in sınavı (En geç Mayıs 2025’te)
Avustralya Mayıs ayında sandığa gidiyor. Başbakan Anthony Albanese’nin İşçi Partisi anketlerde geriden geliyor. Liberal-Ulusal koalisyon küçük bir farkla önde. Albanese çocukların sosyal medya kullanımını yasaklayan kararıyla Elon Musk’ın tepkisini çekti. Sağlık hizmetleri, ekonomi ve konut sorunu seçmenlerin öncelikleri arasında. Avustralya’da yarı başkanlık sistemi uygulanıyor.
8. Bolivya’da eski dostlar karşı karşıya (17 Ağustos 2025)
Bolivya 17 Ağustos’ta genel seçime gidiyor. Başkan Luis Arce ile eski Başkan Evo Morales arasında iktidar mücadelesi yaşanıyor. Morales, anayasa mahkemesinin kararıyla aday olamıyor. İki lider arasındaki çekişme ülkeyi karıştırdı. Arce’ye yönelik darbe girişimi iddiası ve Morales’in açlık grevi ülkeyi gerdi. Bolivya’nın zengin lityum kaynakları seçimin önemini artırıyor.
9. Kamerun’da Biya’nın son seçimi (En geç Ekim 2025’te)
Dünyanın en yaşlı devlet başkanı Paul Biya (92) yeniden aday olacak. 1982’den beri iktidarda olan Biya’nın seçimleri yine kazanması bekleniyor. Muhalefet lideri Maurice Kamto ana rakip olacak. İngilizce konuşan bölgelerdeki çatışmalar devam ediyor. ABD, terörle mücadele ortağı olarak Biya’yı destekliyor.
10. Tanzanya’da ilk kadın liderin mücadelesi (En geç Ekim 2025’te)
Tanzanya’da Devlet Başkanı Samia Suluhu Hassan seçime girmeye hazırlanıyor. Ülkenin ilk kadın başkanı olan Hassan, ölen başkanın yerine gelmişti. Muhalif lider Tundu Lissu aday olmak istiyor. 2017’de suikast girişiminden kurtulan Lissu, geçen yıl tutuklandı. Hassan’ın partisi CCM 60 yıldır iktidarda.
11. Singapur’da değişim rüzgarı mı? (En geç 23 Kasım 2025’te)
Singapur’da 23 Kasım’a kadar seçim yapılacak. Halk Eylem Partisi (PAP) 1965’ten beri iktidarda. Başbakan Lawrence Wong ilk kez seçime girecek. Yolsuzluk skandalları PAP’ı zayıflattı. Muhalefet partileri güç kazanıyor. Wong, Trump’ın korumacı politikalarından endişe duyuyor.
12. Ekvador seçimleri (9 Şubat 2025)
Ekvador 9 Şubat’ta genel seçime gidiyor. Başkan Daniel Noboa ilk tam dönemini kazanmak istiyor. Aynı zamanda 151 milletvekilliği için seçim yapılacak.
Noboa, Ekvador’un en zengin işadamının oğlu. 2023’teki ara seçimde başkan oldu. Ülkedeki şiddet olaylarına karşı sert önlemler aldı. Ocak ayında “iç silahlı çatışma” ilan etti. Uyuşturucu kartelleriyle mücadele Noboa’nın önceliği.
Eski Başkan Rafael Correa’nın etkisi devam ediyor. Correa’nın desteklediği Luisa González yeniden aday. Yerli halkların lideri Leonidas Iza ve işadamı Jan Topić de yarışıyor.
