ABD Başkanı Donald Trump’ın Kanada ve Meksika’ya yüzde 25, Çin’e yüzde 10 ek gümrük vergisi getirmesi, Danimarka’dan Grönland’ı talep etmesi ve Kolombiya’yı göçmen krizi nedeniyle tehdit etmesi, uluslararası diplomaside yeni bir kriz başlattı. Dört ülke de karşı hamle planlarını açıklarken, ekonomistler küresel ticarette ciddi sorunlar yaşanabileceği uyarısında bulundu. Peki bu dört ülke Trump’a nasıl karşılık veriyor?
Kanada ekonomisi darbeyi göğüslemeye hazırlanıyor
Trump Kanada’yı ne ile suçluyor: Trump, Kanada’dan NATO savunma harcamalarını artırmasını ve uyuşturucu akışını engellemesini talep ediyor. Kanada’nın ABD sübvansiyonlarıyla ayakta durduğunu öne sürüyor. Trump, Kanada’nın ABD’nin 51. eyaleti olması gerektiğini savunuyor. ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, Kanada’nın NATO taahhütlerini yerine getirmediğini belirtiyor. Trump, Kanada’nın fentanil krizinde üzerine düşeni yapmadığını iddia ediyor. Kanada sınırında son bir yılda yüzlerce kilogram fentanil ele geçirildi.
İki ülke arasında son durum ne: Trump yönetimi, Kanada’dan gelen tüm ürünlere yüzde 25 ek gümrük vergisi getirdi. Karar 4 Şubat gece yarısı uygulamaya konacak. Kanada Başbakanı Justin Trudeau ise 155 milyar dolarlık misilleme paketi açıkladı. Kanada ABD’ye turizm boykotu kampanyaları başlattı. Trudeau, Amerikan birası, şarabı, burbon viskisi ve meyve sularına vergi uygulayacaklarını duyurdu. Kanada’nın Trump sonrası başbakan adayı Mark Carney, Trump’ın bu hamlelerini “zorbalık” olarak nitelendirdi. British Columbia Eyalet Başbakanı David Eby, ABD’de Cumhuriyetçilerin yönettiği eyaletlerden alkol alımını durduracaklarını açıkladı. Kanada Ticaret Odası Başkanı, tarifelerin “herkes için her şeyi pahalılaştıracağını” vurguladı.
Nasıl etki yaratabilir: İki ülke arasındaki günlük ticaret hacmi 2023’te 2,7 milyar dolara ulaştı. Yeni vergi ile Kanada’nın ihracat gelirlerinde yüzde 15’lik düşüş bekleniyor. Kanada Merkez Bankası verilerine göre, tarifeler ülkenin GSYİH büyümesini 2025’te yüzde 1,2 düşürebilir. TD Economics araştırması, Kanada’da ortalama araç fiyatlarının 3 bin dolar artabileceğini öngörüyor. Kanada İstatistik Kurumu, işsizlik oranının yaklaşık 1 puan yükselebileceği uyarısında bulundu.
Meksika’dan Trump’a sert yanıt
Trump Meksika’yı ne ile suçluyor: Trump, Meksika’dan yasadışı göçü ve uyuşturucu kaçakçılığını engellemesini istiyor. Meksika hükümetinin uyuşturucu kartelleriyle işbirliği yaptığını iddia ediyor. Meksika’nın kartellere güvenli sığınak sağladığını öne sürüyor. ABD Başkanı, Meksika’yı sınır güvenliği konusunda verdiği sözleri tutmamakla suçluyor. Trump, özellikle fentanil akışının durdurulmasını talep ediyor. Beyaz Saray’ın açıklamasına göre, Meksika’nın bu konuda somut adımlar atması gerekiyor. Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum ise Donald Trump’ın “Amerika Körfezi” önerisine mizahi bir cevap verdi. Sheinbaum, O zaman Kuzey Amerika’ya “Meksika Amerikası” diyelim dedi.
İki ülke arasında son durum ne: Trump yönetimi, Meksika’dan gelen tüm ürünlere yüzde 25 gümrük vergisi getirdi. Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum, B planını devreye sokacaklarını açıkladı. Ekonomi Bakanı Marcelo Ebrard, Trump’ın tarifelerinin ABD-Meksika-Kanada Anlaşması’nın açık ihlali olduğunu söyledi. Sheinbaum, hükümetinin uyuşturucu kartelleriyle işbirliği yaptığı suçlamasını “iftira” olarak nitelendirdi. Sheinbaum “Meksika’yı halk yönetir” dedi. Meksika, ABD’den gelen domuz eti, peynir, taze ürünler, çelik ve alüminyuma yüzde 5 ile 20 arasında karşı vergi uygulayacak.
Nasıl etki yaratabilir:Meksika’nın ABD’ye ihracatı 2023’te 475 milyar doları aştı. ABD’nin Meksika’ya ihracatı aynı dönemde 322 milyar dolar olarak gerçekleşti. Grupo Financiero BASE’in ekonomik analiz direktörü Gabriela Siller’e göre, Meksika’nın GSYİH’sinin üçte biri doğrudan ABD’ye ihracata bağlı. Siller, yüzde 25’lik tarifenin ihracatı yüzde 12 düşürebileceğini ve bunun Meksika’nın GSYİH’sini 2025’te yüzde 4 düşürebileceğini öngörüyor. ABD Enerji Bilgi İdaresi’ne göre, Meksika ve Kanada ABD’nin ham petrol ithalatının yüzde 70’ini karşılıyor.
Danimarka Grönland konusunda direniyor
Trump Danimarka’dan ne istiyor: Trump, Danimarka’ya ait özerk bölge Grönland’ı ABD’ye katmak istediğini açıkladı. Grönland’ın ABD’nin ulusal güvenliği için hayati önem taşıdığını belirtti. Trump, adanın kritik mineraller açısından zengin olduğuna ve Arktik bölgesinde Çin ile Rusya’ya karşı stratejik avantaj sağlayacağına dikkat çekti. Trump, bölgenin “özgür dünyanın korunması için” gerekli olduğunu savundu. Adada halihazırda bulunan Pituffik Uzay Üssü’nü yetersiz buluyor. ABD Başkanı, Danimarka’nın Grönland üzerinde ciddi bir hak iddiasında bulunamayacağını öne sürdü.
İki ülke arasında son durum ne: Trump, askeri güç ve ekonomik baskı kullanmayı dışlamadığını açıkladı. Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, Grönland’ın satılık olmadığını ve asla satılmayacağını vurguladı. Frederiksen, Avrupa turunda Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Almanya Şansölyesi Scholz ve NATO Genel Sekreteri Rutte ile görüştü. Almanya Şansölyesi Scholz, “Sınırlar zorla değiştirilemez” açıklamasını yaptı. Grönland Başbakanı Mute Egede, “Grönland Grönland halkınındır” dedi.
Nasıl etki yaratabilir: Kamuoyu araştırmalarına göre Grönland halkının yüzde 85’i ABD’ye katılmaya karşı çıkıyor. Danimarka, Grönland’ın savunmasına 2 milyar dolar ek kaynak ayırdı. Grönland, mevcut AB mali çerçevesinde 225 milyon euro yardım alıyor. Danimarka İstatistik Kurumu verilerine göre, Grönland’ın GSYİH’si 3.1 milyar dolar civarında. Adanın nüfusu 57 binden az. Grönland’ın kritik mineral rezervlerinin değeri ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu’na göre 1,5 trilyon dolar civarında.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Trump Çin’e yönelik yeni hamleler yapıyor
Trump Danimarka’dan ne istiyor: Trump, Çin’den ülkeye yönelik fentanil akışını durdurmasını ve ticaret uygulamalarını değiştirmesini talep ediyor. ABD Başkanı, Çin’in fentanil krizinde “merkezi rol” oynadığını ve ölümcül opioidin üretiminde kullanılan kimyasalların Çin’den geldiğini iddia ediyor. Trump, Çin’i ABD’nin fikri mülkiyet haklarını ihlal etmekle ve haksız ticari uygulamalarla suçluyor. Biden döneminde uygulanan tarifelere ek olarak, Trump tüm Çin ürünlerine yüzde 10 ek gümrük vergisi getireceğini açıkladı.
İki ülke arasında son durum ne: Çin Ticaret Bakanlığı, Trump’ın hamlelerini “uluslararası ticaret kurallarının ciddi ihlali” olarak nitelendirdi. Çin Dışişleri Bakanlığı, “Fentanil Amerika’nın sorunudur” açıklamasını yaparken, ABD ile kapsamlı uyuşturucu ile mücadele işbirliği yaptıklarını ve “kayda değer sonuçlar” aldıklarını vurguladı. Pekin yönetimi, Dünya Ticaret Örgütü’ne başvuracağını ve “gerekli karşı önlemleri” alacağını duyurdu. Çin’in Washington Büyükelçiliği sözcüsü, “Ticaret ve tarife savaşlarının kazananı olmaz” değerlendirmesini yaptı.
Nasıl etki yaratabilir: ABD Ticaret Bakanlığı’nın resmi verilerine göre, 2022’de ABD ile Çin arasındaki toplam ticaret hacmi 758,4 milyar dolara ulaşırken, ABD’nin Çin’e ihracatı 195,5 milyar dolar, Çin’den ithalatı ise 562,9 milyar dolar olarak gerçekleşti. İki ülke arasındaki ticaret açığı 367,4 milyar dolar seviyesinde. Amerikan Ticaret Odası’nın yıllık anketine göre, Çin’deki Amerikan şirketlerinin yarısından fazlası ilişkilerin daha da kötüleşmesinden endişe duyuyor. Mevcut ABD tarifeleri elektrikli araçlarda yüzde 100’e, çelik ve alüminyumda yüzde 25’e ulaşıyor. Örnek vermek gerekirse, Trump’ın yüzde 10’luk gümrük vergisi adımı, Çin’deki orta ölçekli bir giysi üreticisi için yıllık 800 bin dolar ek maliyet anlamına geliyor. Trump’ın istediği yüzde 10’luk genel tarife, her Amerikan hanesine yıllık ortalama 2 bin dolarlık ek maliyet getirecek.
Kolombiya göçmen krizinde geri adım attı
Trump Kolombiya’dan ne istiyor: Trump, Kolombiya’dan ABD’den sınır dışı edilen vatandaşlarını kabul etmesini talep etti. Göçmenlerin askeri uçaklarla geri gönderilmesini istedi. Trump yönetimi, Kolombiya’yı göçmenleri geri almadığı takdirde ticari yaptırımlar, seyahat yasağı ve diğer ekonomik önlemlerle tehdit etti. Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro, başlangıçta vatandaşlarının suçlu muamelesi görmemesi gerektiğini savundu. Trump, Kolombiya’nın göçmen politikasını değiştirmemesi durumunda “şimdiye kadar görülmemiş tarifeler” uygulayacağını söyledi.
İki ülke arasında son durum ne: Petro, yıkıcı bir ticaret savaşından kaçınmak için geri adım atmak zorunda kaldı. Trump, Kolombiya’nın bir saat içinde özür dilediğini iddia etti. Kolombiya hükümeti, ayda üç askeri uçuş ile göçmenlerin geri dönüşünü kabul etti. Eski Devlet Başkanı Juan Manuel Santos, “Bu tür baskılar uzun vadede herkes için olumsuz sonuçlar doğurur” uyarısında bulundu.
Kriz çözülemezse ne olacak: BD Ticaret Bakanlığı verilerine göre, Kolombiya ile ABD arasındaki ticaret hacmi 2022’de 53.5 milyar dolara ulaştı ve bu rakam Kolombiya GSYİH’sinin yüzde 15.6’sına denk geliyor. Kahve, muz, çiçek ve tropik meyvelerin önemli ihraç kalemleri olduğu Kolombiya’nın, ABD’ye ihracatının yüzde 34’ünü enerji ürünleri, yüzde 19’unu tarım ürünleri oluşturuyor. Olası yaptırımlar peso değerinde yüzde 15-20 düşüşe neden olabilir. Standard & Poor’s, yaptırımların Kolombiya’nın kredi notunu düşürebileceği uyarısında bulunurken, ülkenin ekonomik büyümesi 2-3 puan düşebilir.
