Sinemanın Osmanlı döneminde yayılışını konu alan, yönetmenliğini Hacı Mehmet Duranoğlu ile Atalay Taşdiken’in yaptığı Bırakın Çocuk Oynasın isimli belgeselin çekimi için yapılan araştırmalar sırasında, Kurtuluş Savaşı yıllarında çekilmiş görüntüler ortaya çıktı.
Belgeselin hem metin yazarlığını H. Mehmet Duranoğlu ile birlikte, hem de seslendirmesini gerçekleştiren arkeolog, çevirmen ve rehber Saadet Özen’in belgesel çalışmaları sırasında Yeni Zelanda arşivlerinde ulaşılan görüntülerin bazılarını twitter hesabından paylaştı. Görüntülerde, Halide Edip, Falih Rıfkı, Yakup Kadri, Adnan Adıvar, Mehmet Asım, Yusuf Tengirşenk’in bir arada olduğu görülüyor.
Saadet Özen ve Hacı Mehmet Duranoğlu’nın yaptığı araştırmalar sonucunda, Yeni Zelanda’da bulunan filmin nerede ve kim tarafından çekildiği ortaya çıkmış oldu.
Özen Twitter hesabından hikayenin bütün detaylarını twitter üzerinden detaylı bir biçimde paylaştı.
Konuyu anlamak için çeşitli hatıratın yanı sıra, Erman Şeneri’in “Kurtuluş Savaşı ve Sinemamız” kitabından faydalandık. Olay şöyle başlıyor: 1923’ün Ocak ayında İstanbul’da önemli bir haber duyulur: Mustafa Kemal Paşa, cephe teftişi için İzmit’e gidecektir + pic.twitter.com/FA9Ea7Kysc
— saadet özen (@zen_saadet) February 3, 2018
Bitmedi. Cezmi Ar ve muharrirler İzmit’e, istasyona varıyor. Cezmi Ar gidip kamerasını kuruyor. “Tren geldi ve Gazi Paşa indi, ben de heyecan içinde film çekmeye başladım. İşte bu da o film olmalı. Avrupa arşivlerinde kopyaları var. pic.twitter.com/lMjYyR2aZq
— saadet özen (@zen_saadet) February 3, 2018
Gazi o gece İzmit’te kalacak, ertesi gün Gebze’ye gidecektir. İzin alınır, kafileye iki kişilik Kemal Film ekibi katılır (ikinci kişi Şakir Seden). C. Ar, Gazi’nin yakın planlarını da alır. Tarifi bire ir şu filme uyuyor. Halide Hanım, Gebze’de kadraja girmiş. Sonra Hereke… pic.twitter.com/CA9c3czrqC
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
![]()
— saadet özen (@zen_saadet) February 3, 2018
C. Ar ve Ş. Seden, kafileden ayrılıp trene binerek İstanbul’a gelirler. Filmler Kemal Film’de banyo edilir. O dönem haber filmlerinin kopyaları dünya çapında dağıtılırdı. Nitekim son iki filmin farklı uzunlukta kopyalarına Avrupa’da farklı arşivlerde rastlıyoruz. pic.twitter.com/IVYsM7wNga
— saadet özen (@zen_saadet) February 3, 2018
Saadet Özen ile yeni ortaya çıkan bu görüntüler, Cumhuriyet sinema tarihinin ilk örneklerini ortaya çıkaran Cezmi Ar ve Cemil Filmer hakkında konuştuk.