Polonya’da iktidarın yargıçlar için emeklilik yaşını düşürerek, yüksek yargı mensuplarının %40’ını emekliliğe mecbur etmesi, hem ülke içinde hem de Avrupa Birliği’nde (AB) tepkiyle karşılandı. Salı gecesi, yasanın yürürlüğe girmesi üzerine yaklaşık on bin kişi sokağa çıkarak, hükümeti protesto etti. AB de yasal işlem başlattı.
2015 yılında iktidara gelen milliyetçi, muhafazakar Hukuk ve Adalet Partisi’nin (PiS), yargı reformu adı altında hayata geçirdiği düzenlemeler, hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı ve kuvvetler ayrılığı ilkelerini tehlikeye attığı gerekçesiyle uzun süredir eleştiri konusu. Yargıçlar için emeklilik yaşının 70’ten 65’e düşürülmesi de, emekli olanların yerine gelecekler, yapılan düzenlemeler kapsamında parlamentonun beşte üç çoğunluğu ile (mevcut durumda iktidar partisi milletvekilleri tarafından) seçileceği için, yargıya müdahale amaçlı bir adım sayılıyor.
Yeni düzenleme kapsamında emekli edilen ülkenin en üst düzeydeki yargı organının, Ulusal Yargı Konseyi’nin başkanı Małgorzata Gersdorf, “yargıçların tasfiyesi” olarak nitelediği kararı tanımayacağını açıkladı. 65 yaşındaki Gersdorf’un görev süresi, normal koşullarda 2020’de sona eriyor. Ancak Cumhurbaşkanı Andrzej Duda’nın sözcüsü, yeni yasa uyarınca Gersdorf’un Salı gece yarısı itibariyle emekli sayıldığını ve Ulusal Yargı Konseyi’ne de Cumhurbaşkanı tarafından seçilen Józef Iwulski’nin geldiğini söyledi.
Avrupa Komisyonu, yargıçların emekli olmaya zorlanmalarını yargı bağımsızlığına müdahale sayıyor ve yargı reformunun pek çok maddesi AB hukukuna aykırı düştüğü için, Polonya’nın AB içindeki oy hakkının askıya alınması ile sonuçlanabilecek bir yasal süreç de başlatmış durumda. Ancak herhangi bir yaptırımın yürürlüğe girmesi için AB üyesi ülkelerin oybirliği gerekiyor ve en azından Macaristan’ın Polonya aleyhine alınacak herhangi bir kararı onaylaması beklenmiyor. Varşova yönetimi de bu düzenlemelerin yolsuzlukla mücadele ve yargı sisteminin iyileştirilmesi için elzem olduğu iddiasında.
Uzun süredir hükümetin baskı altında olduklarını söyleyen Polonyalı yargıçlara ülkedeki komünist rejimi sonlandıran Dayanışma Sendikası hareketinin lideri ve eski Cumhurbaşkanı Lech Walesa da destek veriyor. Walesa, sivil itaatsizlik kampanyası başlatma hazırlığında.
