Korononavirüs salgınının yayılmasını yavaşlatmanın yolu insanların kendilerini izole etmeleri ve diğer insanlarla temas etmekten kaçınmaları. Bu sırada da olabildiğince çok test yapılarak virüs bulaştığı belirlenen bireylerin toplumdan ayrılması ve eğer virüs onları hasta etmiş ise tedavi edilmeleri gerekiyor.
Şu ana kadar bildiğimiz, testlerin Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirlmiş sağlık kurumlarında yapıldığı yönündeydi. Ama araştırmalarımızın sonunda gördük ki Türkiye’de ücreti karşılığı koronavirüs testi yapan özel hastaneler ve özel laboratuvarlar da var.
Türkiye genelinde 21 Mart itibarıyla 15 bine yakın test yapılmış durumda. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, laboratuvar sayılarının kısa zaman içinde 36’ya çıkarılacağını, Çin’den alınan hızlı test kitlerinin pazartesi gününden itibaren kullanılmaya başlanacağını belirtmişti. Koca’nın söylediğine göre, bazı vakıf üniversiteleri hastaneleri de dahil olmak üzere tüm hastaneler test yapmaya başlayacak. Bir iddia da referans hastaneleri dışında şu anda özel laboratuvarların ve bazı özel hastanelerin de test yaptığı yönünde. Biz de koronavirüs testlerinin izini sürdük, referans hastaneler dışında halihazırda nerelerde ve kaç paraya koronavirüs testi yapıldığını araştırdık.
Laboratuvarda 1250 liraya test yapılıyor, iki-üç günde sonuç veriliyor
Özel bir laboratuvardan başlıyoruz. Yakını koronavirüs belirtisi gösteren bir vatandaş olarak arıyoruz. Telefonumuzun ucunda İstanbul’da yedi şubesi bulunan özel bir tıp laboratuvarının çağrı merkezi görevlisi var. Koronavirüsten şüphelendiğimizi, laboratuvarlarında test yapılıp yapılmadığını sorduğumuzda “Evet yapılıyor, 1250 lira” yanıtını alıyoruz. “Kaç günde sonuç alınıyor” sorusunun cevabı ise “İki-üç gün” oluyor. Yani açıklanmasa da özel bir laboratuvarda 1250 lira karşılığında koronavirüs testi yaptırabilir, iki-üç gün içinde de sonucunu alabilirsiniz. Bu sırada karşımızdaki görevli testin yapılışını anlatıyor: “Kan vermek için buraya gelmelisiniz, zaten test çok uzun sürmüyor, maksimum 10 dakika.”
Referans hastaneler dışında kalan özel bir laboratuvar olduğu için güvenilirlik açısından tereddütümüz olduğunu söylediğimizde ise “Tabii ki güvenebilirsiniz, bütün doktorlarımızın imzası ve tek tek onayıyla veriliyor bu test. Bütün prosedür aynı şekilde uygulanıyor. Bir şüpheniz olmasın” cevabını alıyoruz. Telefonu teşekkür ederek kapatıyoruz.
Merkezi İstanbul’da olan bir başka laboratuvarın numarasını çeviriyoruz. Telefonun ucundaki görevli kit olmadığı için koronavirüs testi yapamadıklarını söylüyor ancak aynı laboratuvarda çalışan bir başka kişinin telefonumuza attığı mesaj şu: “… olarak laboratuvarımızda PCR yöntemiyle yüzde 99,9 güvenilirliği olan COVID-19 testini yapmaya başladık. Sizlere de haber vermek istedim. Numuneler özel eğitimli kişiler tarafından evlerden alınmaktadır. Yoğunluk nedeniyle randevuları bizzat ben ayarlıyorum. İhtiyacı olan yakınlarınız bizzat beni arayabilirler. Tel:…”
Başka bir özel laboratuvar ise şu an için test yapmadıklarını, Sağlık Bakanlığı’ndan izin beklediklerini, hafta içi tekrar aramamız gerektiğini söylüyor.
Özel bir hastanede 375 liralık muayeneden sonra test yapılıyor
Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi Başkanı Sinan Adıyaman, referans hastaneler dışında test yapan yerlerin olduğunu “İstanbul’da birden fazla yerde test yapıldığını Sağlık Bakanı’yla da konuştuk. O da biliyor” diyerek teyit etmişti. Sıra özel hastanelerde. Belirlenen 25 referans hastanesi dışında bazı özel hastanelerin test yaptığı yönünde iddialar var. Toplamda 11 özel hastaneye ulaştık ve ulaştığımız hastanelerden üçü hariç diğerleri test kitinin bulunmadığını, referans hastanelere başvurabileceğimizi söyledi. Özel hastanelerden biri ise muayene sonrası hekimler onay verirse test yapılacağını belirtiyor. Ücreti ise 375 lira. Teyit etmek için sorduğumuz “Yani koronavirüs testi yapılıyor ve sonucu hemen paylaşabiliyorsunuz, öyle mi” sorusuna ise “Test yapılıyor, doğrudur” cevabını alıyoruz.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Bir diğer hastane ise tanı tespiti yapılmasa da başvuran hastanın enfeksiyon bölümünde 375 liraya muayene edildiğini, sonucun Sağlık Bakanlığı’na gönderildiğini söylüyor. Son hastaneden ise “Koronavirüs testi muayene sonrası uygun görülürse hastanemizde yapılıyor” yanıtını alıyoruz.
“Parası olan test yaptıracak, olmayan yaptıramayacak mı?”
İsteyen her laboratuvar veya özel hastane test yapabilecek mi? Medyascope’a konuşan İstanbul Tabip Odası Genel Sekreteri Osman Öztürk “Yasal olarak yetkili olan hastane ve laboratuvarların test yapmasında bir engel görünmüyor” diyor ve ekliyor: “Ancak bu süreç böyle mi olmalı? Tabii ki değil. Pandemiyle ilgili bütün süreçler kamunun elinde ve ücretsiz olarak yapılmalı. Öteki türlü parası olan testi yaptıracak, parası olmayan da yaptıramayacak mı? Bu hale dönüyor. Hiç olmazsa salgında bu yapılmamalı.”
Öztürk, testlerin hayati önemde olduğunu belirtirken “Bugüne kadar niye sınırlı tutuldu, neden uzun süre sadece Ankara’dan çalıştılar? Günlerce sonuç gelmiyor, hâlâ gelmiyor! Hükümetin bu test meselesini açıklaması gerekiyor. Üstelik erken dönemde kitlerin üretildiğini söylediler. Hem hastalığın girişini hem de yayılmasını önleme hedefini koyduk deyip, testleri sınırlı tutmaları birbiriyle çelişiyor” diyor.
Test üç gün sonra tekrarlanacak
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da testlerin nerelerde, nasıl yapılabileceğine ilişkin gazeteci Muharrem Sarıkaya’nın sorusuna “Klinik bulgu varsa test yapılacak. Örneğin siz normalde testi yaptırdınız, baktınız hiçbir bulgunuz yok. Negatif çıktı ama sonradan pozitif çıkanlar da var. Çin’de de öyle olmuş, negatif çıkan, sonra pozitif olan var, Aytaç (Yalman) Paşa gibi. Diyelim ilk aşamada büyük oranda negatif çıktı. Ben de yok diye rahat davranacaksınız. Bu test yanlışa sevk edebilir. Başkalarına gidip bulaştırabilir. O nedenle üç gün sonra testi tekrarlamak gerektiği söyleniyor. Çünkü üç gün sonra çıkabiliyor. Bizde de doktorlarımız testi yaptığımız kişiyi üç gün sonra tekrar çağırıp, bir daha teste tabi tutacak” diye yanıt vermişti. Bakan Koca’nın da belirttiği gibi, testin tekrarlanması ve hastalık sürecinin takip edilmesi önemli. Öztürk bu duruma dair de şunları söylüyor: “Bakan da açıkladı test sonucu negatif çıkıyor, üç gün sonra pozitife dönüyor. Doğrudur, ancak tespit etme konusunda geriden geldikleri ve ağır davrandıkları açık. 11 Mart’ta ilk vaka yaşandı ve Dünya Sağlık Örgütü pandemi olarak ilan etti. Sekiz gün sonra başarı hikayesi gibi anlatılıyor. Diğer ülkelerde böyle davranılmıyor. Açık şekilde ifade ediyorlar ellerindeki bilgileri. Bakanlığın bilgileri gizlememesi gerekir. Toplumu paniğe sevk etmeyelim ama durumun da açık olarak paylaşılması gerekiyor. Bırakın toplumu, sağlık çalışanlarıyla bile paylaşılmıyor.”
Araştırdığımız gibi bazı özel laboratuvarlar ve özel hastanelerde test yapılmaya başlansa da resmi olarak test yapılan yerler hâlâ Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen referans hastaneler. Örneğin, İstanbul’da Haseki Eğitim ve Araştırma, Kartal Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma, Bakırköy Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma, İstanbul Eğitim ve Araştırma hastanelerinde koronavirüs belirtisi taşıyanlara test yapılıyor. Ankara, İzmir ve Bursa’daki ikişer hastaneyle birlikte Türkiye’de 25 hastaneye aynı şekilde başvurulabiliyor.
