Özgür gazeteciliğe destek olun
Search
Close this search box.

Surgisphere: DSÖ dahil en büyük sağlık kuruluşlarını yanıltan, koronavirüs tedavisinin seyrini değiştiren şirket

The Guardian muhabirleri Melissa Davey, Stephanie Kirchgaessner ve Sarah Boseley’in haberine göre, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve pek çok hükümet, az bilinen ABD merkezli bir sağlık hizmetleri veri analizi şirketinin hatalı verilerine dayanarak koronavirüsle mücadele yöntemlerinde değişikliğe gitti.

Habere göre Surgisphere adındaki bu şirket yasal yollardan pek çok hastanenin ve hastaların verilerine ulaşarak bunları bir havuzda biriktiriyor. Dünyanın en önde gelen akademik tıp dergilerinden “The Lancet” ve “New England Jorunal of Medicine” gibi kurumlar bile bu veriler ışığında çalışmalar yaptı. Hatta yayımlanan makalelerin bazılarında şirketin kurucusu Sapan Desai de ortak yazar olarak yer aldı.

Şirketin bilim editörü bilimkurgu yazarı

Ancak şirket ile ilgili çok sayıda bilinmeyen var. Şirket yetkilileri koronavirüs hakkında edindikleri bilgilerin metodunu açıklayamıyor. Hatta şirketin bilim editörü, bir bilimkurgu yazarı. Büyük dergilerde basılan makalelerin bazıları özellikle Latin Amerika’daki pek çok hükümetin koronavirüs tedavisinde değişikliğe gitmesine yol açtı. Aynı zamanda DSÖ ve bazı enstitülerin kullanımı tartışmalı olan hidroksiklorokin ilacının tedavilerde kullanılmasını durdurma kararı almalarındaki nedenin de bu olduğu biliniyor.

Salı günü ise hem “The Lancet” hem de “New England Jorunal of Medicine” yayımladıkları bu makalelerle ilgili endişelerini ifade eden bir açıklama yaptı.

The Guardian, özet olarak Surgisphere ile ilgili şu bilgilere ulaştığını iddia ediyor:

  •   Kamuya açık kaynaklar incelendiği zaman Surgisphere’ın bazı çalışanlarının hiçbir bilimsel çalışması olmadığı ortaya çıkıyor. Bilim editörü olarak tanıtılan kişi aslında bir bilimkurgu yazarı.
  •  Şirketin LinkedIn sayfasının takipçi sayısı 100’den az ve sadece altı çalışan olduğu görülüyor. Hatta çarşamba günü çalışan kişi sayısı üçe düşürüldü.
  •   Dünyanın en geniş ve en hızlı güncellenen hastane veritabanına sahip olduğunu ifade eden şirket internet ortamında neredeyse hiç yok. Twitter hesabında 170’den az takipçi var ve Ekim 2017 ile Mart 2020 arasında hiç tweet atılmamış.
  •  Şirketin kurucusu Desai hakkında Surgisphere’den bağımsız olarak üç kez mesleki hata davası açılmış. Scientist dergisine verdiği söyleşide Desai bu iddiaları “mesnetsiz” olarak nitelemiş.
  •  Desai 2008’de de kitlesel fonlama ile bir alet yaratacağını duyurarak yeni jenerasyona seslenmiş, ancak bu alet hiçbir zaman ortaya çıkmamış.
  •  Desai’nin Wikipedia sayfası ise kendisi ve Surgisphere hakkındaki iddialar nedeniyle silinmiş.

Lancet’te yayımlanan makale ve sonuçları

22 Mayıs günü Lancet dergisinde dünya kamuoyunda ses getiren bir makale yayımlanmıştı. Makalede halk arasında sıtma ilacı olarak bilinen “hidroksiklorokinin” koronavirüs hastalarının ölüm oranlarını ve kalp sorunlarını artırdığı yazıyordu.

Makalede Surgisphere kurucusu Desai’nin de imzası vardı. Açıklamaya göre makalenin yazım aşamasında şirketin dünya genelinde 1200 hastaneden ve 15 bin hastadan edindiği bilgilerle oluşturulan veritabanından yararlanılmıştı.

Bu haber dünya gündemine oturdu ve DSÖ’ye koronavirüs tedavisinde hidroksiklorokin kullanımını yasaklaması için büyük baskılar yapıldı.

Avustralya’dan elde edilen verilerde yanlışlık yapıldı

Ancak The Guardian Avustralya, birkaç gün sonra Avustralya’dan elde edilen verilerde büyük yanlışlar olduğunu belirten bir haber kaleme aldı. Makalede Surgisphere’ın Avustralya’dan aldığı bilgilerin beş hastane, 600 koronavirüs hastası ve 73 koronavirüs kaynaklı ölümün araştırılması sonucu elde edildiği yazıyordu.

Ancak Johns Hopkins’in verilerine göre 21 Nisan tarihinde Avustralya’da koronavirüs nedeniyle toplam 67 kişi hayatını kaybetmişti. 23 Nisan’a kadar da bu sayı 73’e yükselmedi. Bunun üzerine Desai, Asya’daki bir hastanenin yanlışlıkla Avustralya verilerine eklendiğini söyledi. Lancet dergisi ise hatayı kabul ederek kullanılan istatistikte değişikliğe gitti. Makalede şu ana kadar yapılan tek değişiklik de bu oldu.

The Guardian bu süreçte Melbourne’de bulunan beş, Sidney’de bulunan iki hastaneye ulaştı. Veriler için oldukça önemli olan bu hastanelerin temsilcileri böyle bir veriden haberleri olmadığını, hatta Surgisphere’i hiç duymadıklarını söyledi.

Surgisphere’in verileri kullanılarak hazırlanan ve yine Desai’nin ortak yazar olduğu bir başka çalışmada da antiparazit ilacı ivermektin kullanımının koronavirüs hastalarının ölüm oranını düşürdüğü yazılıyordu. Hatta buradan yola çıkan Peru hükümeti önceden hazırladığı koronavirüs ile mücadele rehberine bu ilacı da ekledi.

Bütün bunlar üzerine Lancet editörü Richard Horton, The Guardian’a yaptığı açıklamada, “Surgisphere tarafından elde edilen verilerin güvenilirliği düşünüldüğünde endişelerimizi bildiren bir yazı yayımladık. Bu konuda daha derin araştırmalar da yapacağız” dedi.

Surgisphere nasıl ortaya çıktı?

En çok tartışılması gereken konulardan biri de 2008’de Desai tarafından bir tıbbi eğitim şirketi olarak kurulan bir yapının nasıl böyle güçlü bir veri tabanına sahip olduğu. Surgisphere toplam 96 bin hasta ve 1200 hastanenin verilerine sahip olmakla övünüyor.

The Guardian’a konuşan Desai, şirkette sadece 11 kişinin çalıştığını söyledi. Bazılarının tıbbi eğitimi olmamasına rağmen yazılım ve strateji belirleme gibi alanlarda uzman olduğunu belirtti.

Desai bu güce ulaşmalarını ise yapay zekâ kullanımındaki becerilerine bağlıyor. Surgisphere’in bir veri toplayıcısı olduğunu ifade eden Desai, verilerin kaynağından sorumlu olmadıklarını belirtiyor. Desai hiçbir yasayı çiğnemediklerini ve gizli tutulan bilgileri elde etmediklerini söylüyor. Desai’nin veritabanındaki hiçbir bilgi şu ana kadar kamuoyu ile paylaşılmadı.

Hükümet organları ile birlikte çalışan bir danışmanlık şirketi olan Nous Group’un veribilimcisi Peter Ellis ise Surgisphere’in veritabanının tamamen uydurma olduğunu iddia ediyor. Ellis, “Hastaneler böyle bir işe kalkışmaz. Bu sadece hastaların isimlerinin gizlenmesiyle çözülecek bir sorun değil. Çok kapsamlı bir süreçten bahsediyoruz. Hastanelerin böyle bir kapasitesi olup olmadığı konusunda da şüpheliyim” diyor.

DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus

DSÖ Genel Direktörü Ghebreyesus: “Hidroksiklorokin, koronavirüs tedavilerinde kullanılmaya devam edecek”

Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Doktor Tedros Adhanom Ghebreyesus ise bugün düzenlediği basın toplantısında hidroksiklorokin ilacının koronavirüs tedavilerinde kullanılmaya devam edileceğini açıkladı. Yapılan açıklamada, geçen hafta hidroksiklorokin ilacının koronavirüs tedavilerde kullanılmasının durdurulma kararının tedbir amacıyla alındığı ifade edildi. Bu süreçte veri analizlerinin yapıldığını ve ölüm oranlarından çıkartılan sonuca göre tedavi protokolünde değişikliğe gidilmesine gerek duyulmadığını belirten Ghebreyesus, hidroksiklorokin dahil aynı ilaçların koronavirüs tedavisinde kullanılmaya devam edileceğini söyledi.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.