Enerji ve madencilik alanlarında düzenlemeler içeren kanun teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) gündeminde. Teklife göre, maden şirketleri arama izninden sonra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından gerekli raporlar beklenilmeden faaliyete geçebilecek, alanı istedikleri şekilde izinsiz büyütebilecek. Kanun teklifinin 3’üncü maddesinde önerilen değişiklik ile maden ruhsatlarının uzatma döneminde, denetlemeler ve izinler tamamlanmadan maden işletmelerine 12 ay daha çalışma hakkı sunuluyor. Teklifin yasalaşması durumunda maden şirketlerinde vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge aranılması zorunluluğu da kaldırılacak.
Hükümet tarafından Maden Kanunu’nda değişiklik yapılmasını öngören ve TBMM’ye sunulan “Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” tartışmalara yol açtı.
Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma (TEMA) Vakfı, “Mevcut hali ile çevre ve insan sağlığını korumaktan çok uzak olan mevzuatın çevre ve insan sağlığı lehine tekrar ele alınmasını talep ederken, yetkilileri bu konuda harekete geçmeye ve sorumlu davranmaya davet ediyoruz” sözleriyle kanun tasarısına dair uyarıda bulundu. Muhalefet, kanun teklifini bazı şirketlere özel olarak çıkarıldığının altını çizdi. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) ve Jeoloji Mühendisleri Odası ise “Bakanlık kararıyla verilen izinleri bazı firmalar için kullanacak ve bu karar bütün kanunların üstünde gözüküyor” diyerek teklifi eleştirdi.
Medyascope’a konuşan TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Hüseyin Alan, “Bu kanun teklifi izin alamaz konumda bulunan bazı şirketlere rant sağlamak amacıyla ve onları bazı düzenlemelerden korumak amacıyla getirildi” dedi.
“Kararın bakanın iki dudağı arasında olması hukukla açıklanamaz”
TBMM’ye sunulan kanun teklifi ile maden şirketlerinin arama izninden sonra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı izni ile gerekli raporlar beklenilmeden faaliyete geçebileceklerini belirten Alan, sözkonusu duruma dair eleştirilerini şöyle sürdürdü: “Yapılan düzenlemeyle birlikte arama süreci tamamlandıktan sonra izinler çıkana kadar bakan bu şirketlere ‘Arama yapabilirsiniz’ diyecek. Bu kararın sadece bakanın iki dudağı arasında olması hukukla açıklanamaz. İzinler alınmadığı takdirde, bakanın izniyle çalışmaya başlayan şirketler yapacağını yapmış olacak. Bakanın onayı bütün kanunların üstünde gözüküyor. O zaman devlet olmasın, her şey bakanın iznine bırakılsın.”
“Şirketlere özel bir kanun”
Alan, kanun teklifinde yer alan “maden şirketlerinde vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge aranılması zorunluluğu kaldırılacak” maddesinin bazı şirketlere özel olarak getirildiğinin altını çizdi. Alan, “Normalde maden arama sürecine girdiğiniz zaman kamu kurumlarına borcunuz olup olmadığı kontrol ediliyordu. Ancak bu maddeyle birlikte şirketlerin devlete borcu olup olmadığına bakılmayacak. Enerji alanında bazı firmaların devlete yoğun borçları var. Bu şirketler aynı zamanda madencilik ile ilgili işler de yapıyor. Kanun teklifine konulan bu maddeye baktığımız zaman bunun bazı şirketlere özel olarak getirildiğini görüyoruz” dedi.
“Kirlilik yerel halka, zenginlik ise merkeze verilecek”
Kanun teklifinin 26 ve 27. maddelerine dikkat çeken Jeoloji Mühendisleri Odası tarafından yapılan açıklamada şöyle denild: “Yapılan düzenleme ile yerel kaynaklarından elde edilen gelirlerin tamamının, yerel idarelere doğrudan verilmesi ortadan kaldırılmakta, yerel halkın bu kaynakların gelirlerinden istifade etmesi içişleri bakanının takdirine bırakılmaktadır. Bakan isterse yerel halk bu kaynaklardan elde edilen gelirlerden istifade edecek, istemez ise yararlanamayacaktır. Sözkonusu düzenleme ile İzmir, Manisa, Aydın, Denizli, Muğla, Balıkesir, Ankara, Kayseri, Diyarbakır, Malatya, Şanlıurfa, Erzurum, Mardin, Adana, Mersin, Hatay gibi jeotermal kaynaklar açısından zengin olan büyükşehirler başta olmak üzere bu illerin ‘yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları veya il özel idare’ gelirleri azalacaktır. Sonuç olarak, jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli suların kirliliği yerel halka, gelir kaynakları ise merkezi idareye akacaktır.”
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
“Bu kanunla birlikte belediyeler eliyle şirketlere kaynak yüklenecek”
Kanun teklifinin geçmesi durumunda, şirketlerin üstlenmesi gereken altyapı maliyetlerinin belediyelerce üstlenilmesi öngörülüyor. Kamu kaynaklarının belediye eliyle belli şirketlere verileceğini belirten Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Hüseyin Alan, sözkonusu maddeye dair şunları söyledi: “Belediyeler doğalgaz olmayan yerlere doğalgaz götürmek isterse bunun parasını vermek zorunda kalacak. Belediyeler, ancak ticari faaliyette bulunan doğalgaz dağıtım şirketlerine para ve kaynak aktararak kendi bölgesindeki yerlere hizmet götürebilecek. Bu kanunla birlikte belediyeler eliyle şirketlere kaynak yüklenecek.”
“Kanun teklifi ihlalleri meşrulaştırıyor”
TEMA Vakfı ise yaptığı açıklama ile kanun teklifine dair uyarılarda bulundu. Teklif ile birlikte maden sahası içinde yaşanacak taşmalar nedeniyle şirketlere ceza verilmeyecek. TEMA’dan yapılan açıklamada “Öneri bu hali ile dikkatsizlik ve hata içeremeyecek derece önemli olan madencilik faaliyetlerinde gerçekleştirilen ihlallere meşruluk tanıyor ve madencilik faaliyeti yürüten kurum ve kuruluşların sorumluluğunu yok sayıyor” denildi.
“Halkın olması gerekenler birkaç şirkete gidiyor”
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Enerji ve Altyapı Projelerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın, kanun teklifini eleştirerek “Halkın olması gerekenler birkaç şirkete gidiyor” dedi.
Akın, kanun teklifinde birçok sorun olduğuna işaret ederken sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu kanunun her tarafında sıkıntı var. Ülkemizin zenginlikleri birkaç şirkete aktarılacak. Maden Holding adıyla bir oluşum kuruyorlar. Bununla bazı şirketlere kaynak aktarıyorlar. Kamuya ait bir madencilik kuruluşu kalmadı. Kamu özel işbirliği eliyle yerli ve yabancı yandaş şirketlere kaynak verilecek. Türkiye’de insan, doğa ve çevre ile ilgili maalesef ne kanun ne hukuk tanıyorlar. Bu şirketlere direkt bakanlık izin verecek. Hükümetin attığı bu adımlarla olan halka oluyor ve halkın olması gereken şeyler birkaç şirkete gidiyor.”
“Hükümet eliyle başarısız olan projelerin tekrar başlaması için yapılan bir kanun”
Ahmet Akın, kanun teklifine ilişkin eleştirilerini şöyle sürdürdü: “Önceden planlanmış, ruhsatları çıkarılan ve daha önce analizleri yapılan yerler direkt yandaşlara devredilecek. Burada bir kaynak aktarma var. Hükümet eliyle başarısız olan projelerin tekrar başlaması için yapılan bir kanun.”
“Bu düzenleme maden şirketlerine işlerini hukuk engeli olmaksızın yapma olanağı tanıyor”
Maden kanununda değişiklik teklifine ilişkin Medyascope’a konuşan Halkların Demokratik Partisi (HDP) İzmir Milletvekili Murat Çepni, bugüne kadar değiştirilen tüm maden kanunlarının şirketler lehine düzenlendiğini söyledi. Çepni, “Maden kanunu değişiklikleri her zaman şirketler lehine yapılıyor. İktidar çıkardığı tüm yasalarla küçük engelleri dahi hızlıca ortadan kaldırma telaşında. Binlerce ağacın kesildiği, tarım alanlarının yok edildiği örnekler yaşıyoruz ve bunların üzerine maden projeleri yapılıyor. Bu projeler talan şeklinde yaşanıyor.Bu düzenleme maden şirketlerine işlerini hukuk ve mahkeme engeli olmaksızın yapma olanağı tanıyor” dedi.
“Hükümet bu kanunla şirketlere ‘Nasıl yaparsanız yapın, biz size her kolaylığı sağlayacağız’ diyor”
Çepni sözlerini şöyle sürdürdü: “Maden ve enerji şirketlerine öyle teşvikler veriliyor ki bunlar projenin maliyetinden bile yüksek. Bu şirketlerin temel gelir kaynağı bu teşvikler. Birçok proje verimsiz ancak bu teşviklerle ilerliyor. Bu düzenleme ile şirketlerin önü açılıyor. Hükümet bu kanun ile ‘Nasıl yaparsanız yapın, biz hükümet olarak size her türlü kolaylığı sağlayacağız’ diyor. Küçük esnaf olsanız bile bankadan kredi çekmek için ekonomik sicilinizin temiz olması gerekiyor. Ancak bu kanun ile devasa borçları olan şirketler faliyetlerine devam edecek.”
