Sedat Pişirici ile Ekonomi Tıkırında (120): Ekonomik günah, siyasi ibadet

AKP Genel Başkanı ve 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Taksim Camii’ni ibadete açarken, açılışı canlı yayınlayan NTV’nin ekranına, o gün dolar kurunun 8 lira 59 kuruşu, avro kurunun da 10 lira 47 kuruşu görerek rekor tazelediği, ekonomik güven endeksi değerinin ise bir kez daha gerilediği yansıyordu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ise bugün 2021 yılının ilk çeyreğinde Türkiye ekonomisinin %7 büyüdüğünü açıkladı. Ekonomi Tıkırında’nın 120. programında Sedat Pişirici, Türkiye’nin ekonomik krize yuvarlandığı ve bu nedenle seçimlerin çok erkene alındığı 2018 yılının ilk çeyreğinde de ekonominin %7,4 büyüdüğünü hatırlatarak, hem ekonomik verileri hem ekonomik günahları değerlendirdi.

Ailesi Rizeli ama kendisi “Kasımpaşa’nın çocuğu” olan AKP Genel Başkanı ve 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen cuma (28 Mayıs 2021), ailesi Erzincan-Refahiyeli ama kendisi “Taksim’in çocuğu olan Sur Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Ziya Altan Elmas’ın “Elmas ailesi” olarak inşa ettiği Taksim Camii’ni ibadete açtı. Nerenin çocuğu olduklarını ben uydurmuyorum, açılışta bizzat kendileri söylediler. Erdoğanlar, Elmaslar, Kasımpaşalılar, Taksimliler, Rizeliler, Erzincan-Refahiyeliler, AKP’liler, Sur Yapılılar, bugüne kadar Taksim ve çevresinde, ibadet edecek bir tane bile cami bulamayan mümin Müslümanlar için hayırlara vesile olsun.

Taksim’e bir cami inşa etmek, siyasal İslamcılar’ın da, iktidara gelmek için, kendini “dindar” olarak tanımlayan Müslümanlar’ın ya da siyasallaşmış Müslümanlar’ın oyuna ihtiyaç duyan her türden sağcının da 70 yıllık hayaliydi. Erdoğan, Taksim’in Gezi Parkı’na “topçu kışlası”nı inşa edemedi ama parkın karşısına cami inşa ettirip, Gezi direnişinin yıldönümünde açıverdi.

Taksim Camii’nin açılışı sadece Gezi direnişinin yıldönümüne denk gelmedi. Açılışı canlı yayınlayan NTV ekranına da yansıdığı gibi, dolar kurunun 8 lira 59 kuruşu, avro kurunun da 10 lira 47 kuruşu görerek rekor tazelediği, ekonomik güven endeksi değerinin bir kez daha gerilediği bir güne de denk geldi. Taksim Camii’nin açılışı ne Türk Lirası’nın rekor düzeyde değer kaybetmesini ne de ekonomiye duyulan güvenin gerilemesini engelleyebildi.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 28 Mayıs’ta açıkladığı verilere göre, ekonomik güven endeksi Mayıs 2021’de bir önceki aya göre %1,3 oranında azalarak 92,6 değerine düştü. Endeks değeri şubat ayında 95,8 iken, mart ayında %3,3 oranında artarak 98,9 değerine yükselmiş, nisan ayında ise %5,1 oranında azalarak 93,9 değerine düşmüştü. Ekonomik güven endeksinin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği, 100’den küçük olması ise genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliği gösteriyor.

TÜİK aynı gün “hizmet üretici fiyat endeksi” verilerini de açıkladı. Bu bildiğimiz “hizmet fiyatları enflasyonu”. Nisan 2021’de yıllık %26,26 aylık %3,43 artmış. Hizmet fiyatları enflasyonu, Haziran 2020’den bu yana düzenli olarak yükseliyor. Nisanın şampiyon da ulaştırma ve depolama ile konaklama ve yiyecek fiyatları enflasyonu. Nisan 2021’de en yüksek yıllık artış, %33,93 ile ulaştırma ve depolama hizmetleri grubunda gerçekleşmiş. Konaklama ve yiyecek hizmetleri grubu da yıllık %25,97 enflasyon artışı ile ulaştırma ve depolama hizmetleri grubunu izlemiş.

Erdoğan hükümeti koronavirüs salgınına rağmen Türkiye’yi turizme açmayı planlıyor ya… Hizmet fiyatları enflasyonuna sektörel olarak bakıldığında Nisan 2021’de en yüksek yıllık enflasyon artışı %80,43 ile su yolu taşımacılığı hizmetlerinde, %62,39 ile hava yolu taşımacılığı hizmetlerinde, %53,64 ile taşımacılık için depolama ve destek hizmetlerinde, %44,78 ile konaklama hizmetlerinde, %43,51 ile seyahat acentesi, tur operatörü ve diğer rezervasyon hizmetlerinde görülüyor. Sizin anlayacağınız bu enflasyon kaçınılmaz olarak uçak biletlerine, konaklama fiyatlarına yansıyacak. Halihazırdaki döviz kuru da dikkate alındığında, bugün karar verip yarın memleketi açsalar da Antalya’da Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları değil Amerikalılar ile Avrupa Birliği üyesi ülkelerin vatandaşları tatil yapacak. Bu, büyüyen Türkiye’dir!

Tabii efendim, Türkiye büyüyor. Boşuna Türkiye ekonomisinin 2020 yılını büyüme ile kapatması, %1,8 büyüme oranı ile Çin’in ardından G-20’de en yüksek büyümeyi kaydeden ülke olması ile övünmüyor Erdoğan. TÜİK bugün de 2021 yılının ilk çeyrek (ocak-şubat-mart) büyüme verilerini açıkladı. Türkiye ekonomisi %7 büyümüş. Ayrıntıya girmeden önce buraya nerelerden geldik bir bakalım.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, 8 Mart 2018’de Türkiye’nin kredi notunu BA1’den BA2’ye düşürmüş, not görünümünü de negatiften durağana çevirmişti. Ama bu uyarı, MHP destekli Erdoğan ve AKP iktidarı tarafından bilerek görmezden gelinmiş, görülmemesi için perdelenmişti. O gün Türkiye’de dolar kuru 3 lira 82 kuruş, avro kuru 4 lira 73 kuruştu.

Moody’s’in açıklaması üstünden 40 gün geçti, koalisyon, ekonominin toparlanamayacağını görmüş olacak ki 17 Nisan’da MHP Genel Başkanı çıkıp, “Erken genel seçim istiyoruz” dedi. 18 Nisan’da Devlet Bahçeli ve Tayyip Erdoğan bir araya geldiler. Toplantı sonrasında da 24 Haziran’da erken bir genel seçim ve cumhurbaşkanlığı seçimi yapılacağı açıklandı.

Her çeyreğin büyüme verisi, çeyrekten iki ay sonra açıklanıyor. 2018’in ilk çeyrek verisi de 11 Haziran’da açıklandı. Ama o ne? Türkiye ekonomisi 2018 yılının ilk çeyreğinde, yani ocak-şubat-mart aylarında %7,4 büyümüştü! Öyleyse neden seçimler çook erkene alınmıştı?

Bunu sonradan, ikinci çeyrek büyümesi %5,2, üçüncü çeyrek verisi %1,6 gelince ve 2018 yılının son çeyreğinde Türkiye ekonomisi %3 küçülünce biraz, Türkiye ekonomisi 2019 yılının ilk çeyreğinde %2,6, ikinci çeyreğinde de %1,7 daralınca tamamen anladık. Üç çeyrek üst üste küçülme, kimine göre resesyon kimine göre stagflasyon, kimine göre slumpflasyon ama bildiğiniz ekonomik krizdi.

Memleket ekonomisi 2019’u %0,9, 2020’yi de koronavirüs salgını nedeni ile o yılın ikinci çeyreğinde yaşanan %10,3 oranındaki küçülme nedeni ile ancak %1,8 büyüme ile aşabildi. Geldik bugüne. TÜİK’in bugün açıkladığı verilere göre Türkiye ekonomisi 2021 yılının ilk çeyreğinde %7 büyümüş. Bu ekonomi, 2018 yılının ilk çeyreğinde de %7,4 büyümüştü!

Ekonomik büyüme dediğimiz gayrisafi yurtiçi hasılayı oluşturan faaliyetler incelendiğinde, 2021 yılı birinci çeyreğinde bir önceki yıla göre bilgi ve iletişim faaliyetlerinin %18,1, diğer hizmet faaliyetlerinin %14,4, sanayinin %11,7, tarımın %7,5, hizmetlerin %5,9, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetlerinin %5,3, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetlerinin %3,7, finans ve sigorta faaliyetlerinin %2,9, inşaatın %2,8 ve gayrimenkul faaliyetlerinin %2,4 büyüdüğü görülüyor. 

Buna göre ilk çeyrekteki büyümeyi sağlayan, üretimden çok, büyük ölçüde bilgi ve iletişim faaliyetleri ile diğer hizmet faaliyetleri. Koronavirüs salgını sırasında bu iki faaliyetin büyümesi ve ekonomik büyümenin motoru olması normal. Umalım ki bu %7’lik büyüme, salgın sona erdiğinde de ya da salgın artık ekonomik faaliyeti engellemediğinde de sağlansın.

Öte yandan, ekonomi büyüdü de kime büyüdü? Tüketici fiyatları enflasyonu %17, gıda fiyatları enflasyonu %17, üretici fiyatları enflasyonu %35, az önce anlattım, hizmet fiyatları enflasyonu %26, işsizlik oranı %13, resmi işsiz sayısı 4.236.000, ekonomik güven gerilemiş, tüketici güveni yerlerde… Bu cennet vatanda 31 Aralık 2020 tarihi itibarıyla 83 milyon 614 bin 362 kişi yaşıyor. Sorarım size bu büyümeyi kaçınız hissettiniz?

Bunların hepsi boş sorular tabii. Taksim Camii ibadete açıldı ya gerisinin önemi yok. Ama insanın aklına başka deli sorular da gelmiyor değil. Parayı pul, ekonomiyi tepetaklak etmek, enflasyonu ve hayat pahalılığını kontrol edemeyip işsizliğe ve yoksulluğa neden olmak, ekonomik krizi görmezde gelip ölümcül bir salgını da hafife almak, ekonomiyi yönetemeyip bu yüzden işi bozulan, işinden olanların intihara sürüklenmesinde payı bulunmak günah mıdır? Eğer günah ise cami inşa etmek bu günahların günahkarlarını affettirir mi?