Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulan hayvan hakları yasa teklifi, Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu’nda bugün (7 Temmuz) yapılan görüşmelerden sonra değiştirilmeden yapılmadan kabul edildi. Komisyondaki görüşmelerde muhalefet milletveklleri ile Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) milletvekilleri arasında teklifin yetersiz olduğu ve Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu’ndan çıkan rapordaki maddelerin kanun teklifine konulmadığı için tartışma yaşandı. Toplantıya milletvekillerinin yanı sıra, hayvan hakları dernekleri, belediye temsilcileri ve avukatlar da katıldı. Muhalefet temsilcileri Okan Gaytancıoğlu ve Fahrettin Yokuş, Ankara Barosu Hayvan Hakları Merkezi Başkanı Fadime Eymir ve Hayvan Hakları Federasyonu (HAYTAP) Ankara Temsilcisi Zeynep Pehlivan, yasa teklifi hakkında Medyascope’a açıklamalarda bulundu.
Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı AKP Kars Milletvekili Yunus Kılıç, Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu’nun raporundaki tespitlerin, yasa teklifi hazırlanırken dikkate alındığını belirterek “Teklif yasalaştığında hayvanların korunmasına ilişkin toplumsal beklentiler büyük ölçüde karşılanacak” dedi.
Komisyonda değiştirilmeden kabul edilen ve Meclis tatile girmeden yasalaşması beklenen yasa teklifinde yer alan düzenlemeler şöyle:
Hayvana tecavüz etmek ve hayvanları öldürmek “suç” kapsamına alınıyor
Hayvanlara karşı işlenen bazı fiiller “kabahat” kapsamından çıkartılıp “suç” olarak düzenleniyor. Bu kapsamda hayvanlara tecavüz edenlere altı aydan üç yıla kadar hapis cezası verilebilecek ve yüz günden az olmamak üzere adli para cezası uygulanabilecek. Bu kapsamda “nesli tükenmekte olan bir hayvanı öldürmek, dini amaçlarla yapılan hayvan kesimleri ve gıda üretimi dışında bir ev hayvanını veya evcil hayvanı öldürmek, hayvanlara işkence etmek, hayvanlarla cinsel ilişkide bulunmak, şiddet içermeyen ve ilgili izinler alınarak yapılan geleneksel törenler dışında hayvanları öldürmek” suç sayılacak.
Yasa metninde, hayvanlara yönelik tecavüzün “hayvanla cinsel ilişkide bulunmak” şeklinde tanımlanması eleştirilere sebep oldu.
Hayvanlara karşı işlenen suçlara hapis cezası
Bir ev hayvanını veya evcil hayvanını kasten öldürenlere altı aydan dört yıla kadar, ev hayvanına işkence edenlere, zalimane muamelede bulunanlara altı aydan üç yıla kadar hapis cezası öngörülürken hayvan dövüştürenlere ise üç aydan iki yıla kadar hapis cezası verilebilecek.
Suçların birden fazla hayvana karşı aynı anda işlenmesi, veteriner ve hayvan gönüllüleri tarafından yapılması durumunda, verilecek ceza yarı oranında artırılacak.
Hayvanlara kimlik geliyor
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Kanun teklifinin öngördüğü yeniliklerden biri de hayvanlara kimlik verilmesi uygulaması. Kedi ve köpek sahiplerine, hayvanlarını en geç 31 Aralık 2022 tarihine kadar dijital kimliklendirme yöntemiyle kayıt altına aldırma zorunluluğu getirilecek, buna uymayanlara ise hayvan başına 1.200 lira para cezası geliyor. Ayrıca ev hayvanı kapsamına gerçek kişiler yanında tüzel kişilerin sahipliğinde bulunan hayvanlar da eklenecek.
Nesli yok olma tehlikesi altında olan hayvanları öldürenlere hapis cezası
Hayvan neslini yok eden kişilere ise beş yıldan 10 yıla kadar hapis cezası öngörülürken, nesli yok olma tehlikesi altında olan bir hayvanı öldürenler ise bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilebilecek. Hayvan nesillerini tehlikeye sokabilecek fiillerde bulunanlara da hayvan başına 35 bin lira para cezası uygulanacak.
“Hiçbirimiz zoofili değiliz, hayvanla cinsel ilişki olmaz”
Komisyonda konuşan Türkiye İşçi Partisi (TİP) İstanbul Milletvekili Sera Kadıgil, raporun 50 maddeden oluştuğunu ancak yasa teklifinde sadece 18 maddenin yer aldığına dikkat çekti ve şunları söyledi:
“Kuşların göç yolları ile ilgili maddeler yok, hayvanat bahçeleri ve yunus parkları yasaklanacak dedik, bu yok. Sokak hayvanları üzerinde deney yapılmasına müsaade edilen 11C maddesi yerinde duruyor. Deneylerle ilgili o kadar çalıştık, tek bir madde yok. Hepsinden önemlisi av konusu yok. Teklifte hayvanla cinsel ilişki yazılmış. Hiçbirimiz zoofili değiliz, hayvanla cinsel ilişki olmaz.”
“Dağ fare doğurdu”
CHP Tarım Politikalarından Sorumlu Genel Başkan Başdanışmanı ve Edirne Milletvekili Okan Gaytancıoğlu, yasa teklifini Medyascope’a şöyle değerlendirdi:
“Kamuoyuna AKP Genel Başkanı, ‘hayvan hakları yasası geliyor, çığır açılacak’ diye demeçler veriyor. AKP’nin sözcüleri ‘Hayvanlar can değil mal olarak düşünülecek, hayvana yapılan eziyet cezasız kalmayacak’ diye açıklamalar yapıyor. Ama gördük ki eski kanunun sadece birkaç maddesi değiştirilmiş. Hiç hayvanla insan cinsel ilişkiye girebilir mi? Hayvanlara tecavüz ediliyor, hayvanlar istismar ediliyor ama yasada hayvanlarla cinsel ilişki yazılıyor. Dağ fare doğurdu. Bir kişi hayvana her türlü işkenceyi yapıp öldürse ceza almayacak, alsa da içeride yatmayacak, cezası para cezasına çevrilecek. Kamuoyunun vicdanında bunlar derin yaralar açacak.”
“Hayvanların yaşam alanına termik santral kuruluyor, yol geçiriliyor”
Sadece evcil hayvanları, kedi köpekleri düşünmeyin. Diğer hayvanlarla ilgili düzenlemelerin de yasada yer alması lazım” diyen Gaytancıoğlu şöyle devam etti: “Diğer hayvanların ot hakları, su hakları var bunların da yasada yer alması lazım. Örneğin büyükbaş hayvan varlığımız 18 milyon. Birçok ülkedeki nüfusun üç dört katı kadar. Onların meralarına giriliyor, hayvanların yaşam alanına termik santral kurabiliyor, yol geçirebiliyor. Örneğin Edirne’de hızlı tren çalışmaları var. Bir kararnameyle hayvanlara ait olması gereken 150-200 dekarlık bir alana müteahhitler çökebiliyor.”
“Komisyonda uzlaşılan konular teklifte yok”
TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu üyesi ve İYİ Parti Konya Milletvekili Fahrettin Yokuş da Meclis’teki süreci Medyascope’a anlattı. Yokuş, yasa tasarısının komisyondan çıkan rapora göre eksik olduğunu belirterek, “İki sene önce Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu kurulmuştu. O Komisyonda bütün siyasi partilerin uzlaştığı bir rapor yayınlanmıştı. Fakat maalesef siyasi iktidar, yasa teklifine o taleplerin büyük bir bölümünü koymamıştır” dedi.
“Bugün hayvanlara tecavüz eden, yarın çocuklara tecavüz ediyor”
Ankara Barosu Hayvan Hakları Merkezi Başkanı Fadime Eymir ise yasa teklifiyle ilgili eleştirilerini şöyle sıraladı:
“Milletvekilleri bizim taleplerimizin reddedileceğini söylüyor. Ben onlara çocuğum şirket kurdu, ona ihale verin demiyorum, çocuğumu işe alın demiyorum. Bunlar kamuoyunun yararı için talep ettiğimiz şeyler. Yeterli olan hiçbir şey yok, her şeyin ucu açık. Örneğin doğal yaşam alanları diyorlar. Doğal yaşam alanları ne demek belli değil. Hayvanat bahçelerini yasaklamıyorlar. Hayvanlara karşı işlenen suçlara verilen cezalar; caydırıcılığı olmayan, para cezasına çevrilebilen, hükmün açıklanmasının ertelenmesine karar verilebilen cezalar. Cezasızlığı getiriyorlar. Bugün hayvanlara tecavüz eden, yarın çocuklara tecavüz ediyor. Mesela hayvan ‘mal’ değil ‘can’ sayılacak diyorlar ama petşoplarda hayvanların satılmasını tamamen yasaklamıyorlar. Sokak hayvanlarının da deney hayvanı haline getirilmesinin önünü açıyorlar. Hayvan deneylerinin yasaklanmasını istemiştik. Bununla ilgili hiçbir şey yok. Hayvanlarla cinsel ilişki mi olur, hayvanlara tecavüz olması lazım. Ayrıca, benim şikâyet etme hakkımı elimden alıyorlar. Örneğin ben dövülen, tecavüz edilen bir hayvan görünce direkt şikâyet edemiyorum. Önce Tarım Orman Bakanlığına söyleyeceğim, o gerekli görürse soruşturma açtıracak. Böyle bir şey olamaz.”
HAYTAP: “2004’ten itibaren hayvan hakları yasası için mücadele ediyoruz”
Hayvan Hakları Federasyonu’nun (HAYTAP) yasa teklifiyle ilgili eksiklikleri belirttiği raporunda, evcil hayvan satışının ve üretiminin 10 yıl boyunca durdurulması ve hayvanat bahçelerinin açılmasının, avcılığın, faytonların, at yarışlarının tamamen yasaklanması istendi. Hayvan deneyleriyle ilgili düzenlemelerin yetersiz olduğuna ve çevre ihtisas mahkemelerinin kurulmasının gerekli olduğuna dikkat çekildi.
Medyascope’a raporun ve sürecin detaylarını anlatan HAYTAP Ankara Temsilcisi Zeynep Pehlivan, “Biz Hayvan Hakları Federasyonu olarak 2004 yılından itibaren, yasa çıktıktan itibaren, değiştirmek için çalışmaya devam ediyoruz. 2004 yılından önce zaten yasa yoktu. Yasa 2004’te yine eksikliklerle geldi. Yasa bu eksikleriyle genel kuruldan geçerse daha iyi bir hale getirmek için de çalışmaya devam edeceğiz” dedi.
