Koronavirüs salgınıyla beraber otomobil, bilgisayar ve akıllı telefon gibi aletlerin yapımında kullanılan mikroçiplere yönelik talepte ciddi dalgalanmalar yaşanıyor. Özellikle karantina döneminde insanların evde daha fazla vakit geçirmeleri ve evden çalışmaya başlamaları, teknolojik ürünlere talebi artırırken, planlamadaki sorunlar nedeniyle çip üreticileri ihtiyacı karşılamakta zorlanıyor. Bu yüzden iPhone ve Samsung gibi teknoloji firmaları yeni ürünlerinin lansmanlarını ertelerken, büyük otomotiv firmaları da belli aralıklarla üretimlerine ara veriyor. Küresel çip krizinin en iyi ihtimalle 2022 sonuna kadar devam etmesi beklenirken, teknoloji uzmanı Ahmet Sabancı, Batılı ülkelerin Asya’daki fabrikalarının sayısını azaltabileceğini, çip üretimini kendi ülkelerinde kuracakları fabrikalara taşımayı planladıklarını ve bunun da küresel ticarette radikal dönüşümlere yol açabileceğini söylüyor.
En çok etkilenen alanlar akıllı telefon ve otomobil sektörleri
Çip tedarikinde ve üretiminde yaşanan sorunlardan en çok etkilenen iki alan, otomotiv ve akıllı telefon sektörleri. Çip krizi yüzünden otomotiv sektöründe pek çok firma belli aralıklarla üretimi durduruyor. Son olarak, dünyaca ünlü otomobil markası Toyota ekim ayında Japonya’daki 14 fabrikada üretime ara vereceğini açıkladı. Toyota’nın küresel çaptaki otomobil üretimi ise planlanandan 360 bin adet daha az olacak.
Türkiye’de ağustos ayında trafiğe kaydı yapılan otomobil sayısı yüzde 27 azaldı
Türkiye’deki bazı otomotiv fabrikalarında da üretim faaliyetleri zaman zaman durduruluyor. Oyak Renault ve Ford’un Türkiye’deki fabrikaları bu yıl içinde üç kez üretime ara verdi. Kriz ile birlikte Türkiye’de trafiğe kaydı yapılan otomobil sayısı da düştü. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) bugün (22 Eylül) açıkladığı verilere göre, ağustos ayında trafiğe kaydı yapılan otomobil sayısı, bir önceki aya göre yüzde 26,9 azaldı. Trafiğe kaydı yapılan toplam taşıt sayısı da geçen yılın aynı ayına göre yüzde 7,7 düştü.
Ford’un yeni araçlarında üç bin çip kullanılıyor
Otomobillerin üretim metotların değişmesi de krizi derinleştiren diğer etkenler arasında. Örneğin bir Ford Focus’un üretiminde 300 çip kullanılırken, Ford’un yeni ürettiği araçlarda kullanılan çip sayısı üç bine kadar çıkabiliyor. Tesla gibi bazı otomotiv firmaları ise daha az çipe ihtiyaç duyacakları üretim modelleri geliştiriyor.
“Piyasaya yeni üreticilerin girmesi ya da mevcut üreticilerin hızlıca kapasite artırması çok zor”
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Uzakdoğu ülkelerinin domine ettiği çip piyasasında en büyük alıcı Çin. En büyük tüketici olmasının yanı sıra Çin, çiplerin hammaddesi silisyumun da en büyük üreticisi. Çin’de her yıl yaklaşık 25 milyon araç üretiliyor. Çip pazarına yeni aktörlerin girme ihtimali de krizin çözümünde önemli bir unsur olarak görülüyor. Türk-Alman Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü Başkanı Prof. Dr. Elif Nuroğlu’na göre, çip üretiminde avantajlı duruma geçmek için sürümden kazanılması gerekiyor. Dolayısıyla piyasaya yeni üreticilerin girmesi ya da mevcut üreticilerin hızlıca kapasite artırması oldukça zor.
Çip krizinin ne zaman çözüleceği belirsizliğini koruyor
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Volkswagen CEO’su Herbert Diess, Daimler CEO’su Ola Kallenius ve Ford Avrupa CEO’su Gunnar Herrmann, CNBC’ye yaptıkları açıklamalarda, çip krizinin çözülmesine ilişkin kesin bir takvim olmadığını belirtti. Herrmann ise krizin 2024’e kadar sürebileceğini söyledi. Pazar araştırma şirketi International Data Corporation’ın (IDC) raporuna göre çip pazarı 2020’de yüzde 10,8, 2021’de yüzde 17,3 büyüyecek. 2022 yılının ortalarında piyasa normalleşecek ve 2023’te gelindiğinde arz fazlası ortaya çıkacak.
“Apple tek başına 56 milyar dolar değerinde çip satın alıyor”
Cep telefonu sektöründe ise otomotiv sektörüne kıyasla daha büyük bir çip ihtiyacı var. İki sektör arasındaki farkı Prof. Dr. Elif Nuroğlu şöyle anlatıyor: “Küresel otomobil endüstrisi yaklaşık 37 milyar dolar değerinde çip satın alırken Apple tek başına 56 milyar dolar değerinde çip satın alıyor. Samsung ise 36 milyar dolar değerinde çip kullanıyor. En büyük iki otomotiv çip alıcısı olan Toyota ve Volkswagen’ın alımları 4’er milyar dolar değerinde.”
Apple’ın en büyük tedarikçisi Tayvan merkezli Foxconn firmasının yetkilileri geçen ayki açıklamalarında, salgın nedeniyle çip tedarik zincirinin olumsuz etkilenebileceğini belirtmişlerdi. Foxconn firmasının başındaki isim Young Liu, küresel çip krizinin bu yılki sevkiyatı yüzde 10 düşüreceğini söylemişti. Foxconn, koronavirüs salgını nedeniyle çip krizinin 2022 yılında da devam edeceğini açıklamıştı.
iPhone 12’nin lansmanı iki ay ertelendi
Çip sıkıntısı yüzünden iPhone 12’nin lansmanı iki ay ertelendi. Dünyanın en büyük çip üreticilerinden Samsung da 2021’de tanıtımını yapmayı hedeflediği yüksek teknolojili akıllı telefonunun lansman tarihini erteleyebileceğini duyurdu. Öte yandan Çin’de koronavirüs vakalarının Delta varyantı ile tekrar yükselmesi, kısa süre içinde üretimde yeni aksaklıklar yaşanmasına da yol açabilir.
Ahmet Sabancı: “Uluslararası şirketler ciddi stok tutmak yerine anlık ihtiyaca yönelik siparişler veriyor”
NewsLabTurkey’de proje koordinatörü olarak çalışan teknoloji uzmanı Ahmet Sabancı, salgın nedeniyle birçok sektördeki ani talep azalması ya da artışı ile birlikte lojistik kısmındaki dengesizlikler yüzünden küresel teknolojik aletlerin üretim planlamasının zorlaştığını vurguluyor. Dünya ticaretinde bir malın başka bir ülkede üretilip farklı ülkelere satılması politikasının, uluslararası şirketlere getirdiği en büyük dönüşümlerden birinin ciddi stok tutmak yerine anlık ihtiyaca yönelik siparişler vermek ve buna göre planlama yapmak olduğunu belirten Sabancı, konuya ilişkin şunları söylüyor: “Uluslararası şirketler üretim için ihtiyaç duydukları temel şeyleri bulup uzun vadeli stoklar yapmıyorlardı. Salgınla birlikte bu plansızlık ciddi bir darbe aldı ve çip üreticileri ne yapacaklarını şaşırdılar. Salgın başında üretim azalırken şimdi acil bir ihtiyaç doğdu ve siparişler arasında öncelik sorunu çıktı. Bu plansızlık da krizi beraberinde getirdi.”
“Büyük firmaların her sene her yeni modeller çıkarması da çip krizini büyütüyor”
Artık herhangi bir teknolojik üründe çip kullanmamanın mümkün olmadığını aktaran Sabancı, çiplerdeki talep sıkıntısının ikinci dalga şeklinde orta ve uzun vadeli ekonomik plansızlığa ve hayat pahalılığına neden olduğu görüşünde. Sabancı’ya göre büyük firmaların her sene her yeni modeller çıkarması da çiplere duyulan talebin karşılanamaması sorununu büyütüyor. Bu kriz nedeniyle Asya’da üretilip batıda satılan ürünlere ulaşımın zorlaştığını vurgulayan Ahmet Sabancı, batıda yıl sonuna kadar piyasanın normalleşmesinin hedeflendiğini ancak bunun pek mümkün olmadığını söylüyor.
“ABD’deki çip üreticileri Asya’da üretim yaptırmak yerine kendi ülkelerinde fabrika kurmayı planlıyor”
Bu krizin küresel ticarette radikal dönüşümlere yol açabileceğini de belirten Ahmet Sabancı, “Dünyanın en büyük çip üreticileri hâlâ Asya’da. Özellikle Çin tarafından bu çip krizi politik bir araç olarak da kullanılıyor. Tüm bu etkiler normalleşmeye doğru gitse de bu yaşanan olumsuz gelişme teknoloji alanında ana maddelerin nerelerde üretildiği konusunda ciddi tartışmaları ve köklü dönüşümleri beraberinde getirecektir. ABD’deki çip üreticileri Asya’da üretim yaptırmak yerine fabrikalarını kendi ülkelerinde kurup üretim yapmanın mümkün olup olmadığını planlamaya başladılar” diyor.
Joe Biden: “İnsanlarımıza hizmet sağlamak için yalnızca başka ülkelere güvenemeyiz”
ABD Başkanı Joe Biden da mart ayında yaptığı açıklamada ülke içindeki üretimin güçlendirileceğini belirterek, “İnsanlarımıza hizmet sağlamak için yalnızca başka ülkelere güvenemeyiz, ülke içindeki yatırımı yükselterek rekabet gücümüzü artırmalıyız” diye konuşmuştu.
