Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ (Türkşeker), maliyetlerdeki artış ve üretimin durma noktasına geldiği gerekçesiyle şekere yüzde 25 zam yaptı. Şekerin kilogram satış fiyatı 5 lira 30 kuruşa yükseldi. 50 kilogramlık çuval fiyatı ise 212 liradan 265 liraya çıktı. Son günlerde sıkça tartışılan şeker krizi nasıl başladı? Medyascope, sizin için araştırdı.
BİM: Tedarik sorunu yaşıyoruz
Vatandaşların BİM market zincirinde şeker satılmadığı yönündeki iddiaları üzerine geçen günlerde BİM’den açıklama geldi. BİM, şeker fiyatlarının yüksek olması nedeniyle tedarik sorunu çektiğini belirtti. Açıklamada, “Şekerin piyasa fiyatı devletimizin yönetimindeki üretici kuruluşun satış fiyatına göre oluşmaktadır. Şirketimiz bu şekilde oluşan şeker piyasasından temin ettiği şekeri, düşük kâr ve asgariye indirilmiş işletme maliyeti ile tüketiciye ulaştırmak gayreti içindedir. Diğer üreticilerin satış fiyatının yüksek olması sebebiyle, tüketicimize uygun fiyatlı şeker tedarik etmekte zorlanmaktayız” denildi.
Türkşeker: Şeker arzında sorun yok
BİM’in ardından Türkşeker’den ise şeker arzında sorun yaşanmadığı açıklaması geldi. Türkşeker, “Şekerde arz problemi olduğuna dair iddialar doğru değildir. Herhangi bir arz problemi bulunmamaktadır. Piyasada bazı firmaların fiyatları yükselterek ürün satmalarından dolayı böyle bir ortam oluşmuştur” açıklamasıyla arz ve tedarik sorunu yaşandığı yönündeki iddiaları yalanladı.
Yüzde 25 zam
Bu açıklamanın ardından Türkşeker, dün gece (15 Kasım) şekere yüzde 25 zam yaptı. Kristal şekerin kilogram satış fiyatı 5 lira 30 kuruşa yükseldi. 50 kilogramlık çuval fiyatı ise 212 liradan 265 liraya çıktı
Şeker fabrikalarının özelleştirilmesi
Türkşeker’in bünyesindeki 10 şeker fabrikası 2018 yılında özelleştirilirken, geriye kalan 15 şeker fabrikası ise özelleştirme kapsamından çıkarılarak Varlık Fonu’na devredildi. Fon bünyesindeki Türkşeker’in hangi bakanlığa bağlanacağı belli olmadığı için yönetim kurulu oluşturulamamıştı. Yönetim kurulu oluşturulamadığı için de şeker fiyatlarına herhangi bir zam yapılamıyordu. Geçen günlerde Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlanan Türkşeker şirketi, yönetim kurulu oluşur oluşmaz ise şekerde ertelenen zammı açıkladı.
Kuraklık nedeniyle şeker pancarı üretiminde yüzde 15’lil düşüş bekleniyor
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Türkiye’de toplamda 33 şeker fabrikası pancar işleyerek şeker üretiyor. Fabrikaların 15’i devlete, 12’si özel sektöre ve altısı ise kooperatiflere ait. Türkiye’de yıllık ortalama 3 milyon ton civarında şeker üretiliyor. 2020 yılında 23 milyon ton şeker pancarı üretilirken, 2021’de ise TÜİK verilerine göre kuraklık nedeniyle şeker pancarı üretiminde yüzde 15’lik düşüş bekleniyor.
Şeker Yasası
Hükümetin IMF’ye verdiği sözler arasında yer alan, şeker fiyatlarının serbest bırakılması ve şeker fabrikalarının özelleştirilmesine olanak sağlayan Şeker Yasası, 2001 yılında kabul edildi. Bu yasa ile şeker pancarı üretimi kotaya bağlandı. Üretim kısıtlandı. Buna bağlı olarak şekerde de kota uygulamasına geçildi.
Şeker kotası
Resmi Gazete’de 20 Mart 2021’de yayımlanan cumhurbaşkanlığı kararı ile 2021-2022 pazarlama yılı şeker kotaları açıklandı.
2021-2022’de yurtiçi talebe göre üretilen ve pazarlama yılı içinde iç pazara verilebilen şeker miktarını belirten A kotası, 2 milyon 700 bin ton olarak belirlendi. Pancar şekeri A kotası 2 milyon 632 bin 500 ton olarak açıklandı. A kotasının belli bir oranına tekabül eden ve güvenlik payı için bulundurulmak üzere üretilen şeker miktarını belirtilen B kotası ise pancar şekeri A kotasının yüzde 5’i oranında 131 bin 625 ton olarak açıklandı.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yasa gereği kendisine verilen yetkiyle yüzde 5 olan nişasta bazlı şeker kotasını, yüzde 50 oranında düşürerek yüzde 2,5 olarak uygulanmasına karar verdi.
Nişasta bazlı şeker üretimde en büyük pay Cargill’e
Aynı cumhurbaşkanlığı kararıyla 67 bin 500 tonluk nişasta bazlı şeker kotası beş firmaya dağıtıldı. En yüksek pay Cargill’e verildi. ABD merkezli çokuluslu Cargill şirketine 29 bin 593 ton, ADB Besim ve Tarım AŞ’ye 29 bin 593 ton, Ülker Grubu ve ortak olduğu PNS Pendik Nişasta’ya 9 bin 586 ton kota verildi. Tat Nişasta firmasına 4 bin 347 ton ve Sunar AŞ’ye ise 2 bin 980 ton kota tanındı.
Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Suiçmez: “Şeker fiyatları yükselmeye devam edecek”
Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, şeker krizini Medyascope’a değerlendirdi. Suiçmez, özelleştirme politikaları nedeniyle böyle bir krizle karşı karşıya kalındığını belirtirken, şeker fiyatlarının yükselmeye devam edeceğini söyledi. Suiçmez, şöyle konuştu:
“Türkiye’de tarımsal üretim planlaması yapılamıyor. Kuraklık planlanması yapılmıyor. Bu konuda somut adımlar atılmıyor. Elektrikten, doğalgaza, gübreye gelen zamlar nedeniyle böylesi belirsiz ve plansız bir dönemde özellikle girdi maliyetlerinin de artması nedeniyle şeker fiyatlarındaki yükseliş sürecek. Kota uygulamaları nedeniyle Türkşeker, sanayiciye yeterli ürün veremezse sanayici daha pahalı olan özel sektörden ürün almak zorunda kalacak. Üretici kota nedeniyle ekebileceği alanı ekemiyor, ekse bile gerekli desteği alamıyor ve bu nedenle üretimi azaltmak zorunda kalıyor.”
