Putin yönetimi, Rus Ortodoks Kilisesi’ni devletin bir dış politika aracı olarak kullanma yolunda yeni bir adım daha attı. Rus Ortodoks Kilisesi resmi internet sitesine göre, 29 Aralık’ta Rus Ortodoks Kilisesi’nin Kutsal Sinod’u, Kuzey Afrika ve Güney Afrika piskoposluğundan oluşan Afrika Eksarhlığı’nın kurulduğunu duyurdu.
Karar, İskenderiye ve Tüm Afrika Patriği II. Theodoros’un Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ni bağımsızlığını tanıması üzerine, Rus Ortodoks Kilisesi’nin İskenderiye ile bütün bağlarını koparma kararı alması ile başlayan süreçten yaklaşık iki yıl sonra gerçekleşti. İki yıl önceki alınan karar artık Moskova’daki kiliseyle İskenderiye’deki patrikhaneden papazların birlikte dini hizmet veremeyeceği ve ibadet edenlerin de birlikte komünyon ayinine katılamayacağı anlamına geliyordu. (Rus Ortodoks Kilisesi aynı nedenle Kıbrıs ve Yunanistan kiliselerinin başkanlarıyla da iletişimi kesti.)
Rus Ortodoks Kilisesi’nin Kutsal Sinod’u ayrıca, İskenderiye ve Tüm Afrika Patrikhanesi’nin sekiz farklı Afrika ülkesinden gelen 102 din adamını, Rus tarafının iddiasına göre, kendi taleplerinin ardından Rus Ortodoks Kilisesi’nin yetki alanına alınmalarını kabul etti.
Moskova Patrikhanesi’nin Mısır, Tunus ve Fas’taki cemaatleri, toplamda 31 ülkeyi kapsayacak olan Kuzey Afrika piskoposluğuna dahil edildi. Güney Afrika’da Moskova Patrikhanesi cemaatinin yer alacağı Güney Afrika piskoposluğu, 23’ün üzerinde Afrika devleti üzerinde yetki iddia ediyor.
Rus Ortodoks Kilisesi’nin Afrika’daki Eksarhlığı’nın başına atanan Metropolitan Leonid, Rusya Federasyonu’na ait Tüm Rusya Devlet Televizyon ve Radyo Yayıncılık Şirketi’nin Vesti FM radyosuna verdiği röportajda, Theodoros II’nin Bağımsız Ukrayna Kilisesi’ni tanıma kararını Moskova Patrikhanesi’nde kimsenin beklemediği bir “sırtından bıçaklama” olarak nitelendirdi. Rus Ortodoks Kilisesi’nin İskenderiye Patrikhanesi’ni her zaman desteklediğini belirttikten sonra, “İskenderiye’ye geçmişte hangi fonların yönlendirildiğini sadece Tanrı bilir” iddiasında bulundu ve yeni kurulan yapıya transfer olacak İskenderiye Patrikhanesi din adamı sayısının yakında 200’e ulaşabileceğini söyledi.
İskenderiye Patrikhanesi, gelişmelerin karşısında, “Mesih’in doğuşunun ve epifaninin kutlandığı günlerin ortasında” Rus Ortodoks Kilisesi’nin aldığı karardan duyduğu “en derin üzüntüyü“ dile getiren bir bildiri yayımladı.
Metropolitan Leonid 31 Aralık’ta resmi TASS haber ajansına verdiği başka bir röportajda, “İskenderiye ve Tüm Afrika Patrikhanesi tarafından herhangi bir işlem yapılıp yapılmayacağını umursamıyoruz” derken, İskenderiye yönetiminin hatasını kabul etmesi ve tövbe etmesi halinde “bir şey konuşmaya belki hazır olabiliriz” diyerek gerilimi daha tırmandırdı. Aynı zamanda, Afrika Eksarhlığı’nın oluşturulmasına ilişkin kararın geri döndürülemez olduğunun altını bir kere daha çizdikten sonra, Rusya’nın Afrika kıtasındaki ihtiyaç sahiplerine insani yardım sağlamaya hazır olduğunu, özellikle koronavirüs aşısı Sputnik V temin edilebileceğini söyledi. Röportajlarla eşzamanlı olarak, Rus Ortodoks Kilisesi’nin internet sitesinde, Kutsal Sinod’un 29 Aralık’taki toplantısına ilişkin bir bölümde, bazı İskenderiye Patrikhanesi din adamlarının Patrik II. Theodoros’un yaptığı diğer hataların yanı sıra, kilisenin öğretimlerinden uzaklaşarak, ayrılıkçı fikirlere yöneldiğini belirttiklerini iddia eden bir yazı yüklendi.
Rusya’nın en tanınmış din adamlarından Andrey Kurayev ise, Rus Ortodoks Kilisesi’nin hareketini “başkalarının dini alanlarına müdahale ve kötü niyetli bir bölünme yaratmaya” çalışma olarak nitelendirerek eleştirdi ve Afrika’nın Rus Ortodoks Kilisesi’nin etki alanında hiç bir zaman yer almadığını ve asla da bulunamayacağını kaydetti.
Rusya’da teoloji üzerine çalışmaları ile tanınan Andrey Şişkov ise gelişmeleri “dinsel bir felaket” olarak nitelendirdi. “Bu kararla, Rus Ortodoks Kilisesi, Ortodoks dünyasında kendisine olan güveni gerçekten sarsıyor. Dostları olarak gördüğü kiliseler de dahil” dedi.
Kiliseyle ilgili yayınlar yapan Telegram kanalı “So svoey kolokolni” (Kendi Çan Kulemiz), Kutsal Sinod’un kararının “Rus Ortodoks Kilise ve İskenderiye Patrikhanesi arasında daha önce yapılmış bütün anlaşmaların fiilen reddedilmesi anlamına geldiğini” ve şu anda Afrika‘nın Rusya için dış politika ve ekonomik olarak öncelikli olduğu için, kilisenin dinden uzak devlet siyasetinin parçası haline geldiğini savunan bir yazı yayımladı.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Öyle görünüyor ki, Putin’in Rusya’yı bu dünyada, özellikle ekonomik olarak, her gün daha yalnızlaştıran söylemleri ve eylemleri, Rusya’yı diğer dünyada bile izole etmeye devam edecek.
