Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri Kemal Kılıçdaroğlu, 30 Ocak akşamı Twitter hesabından paylaştığı videoda, sosyal medyada iktidar tarafından oluşturulan trol ağını anlatmış ve bazı hesapları “taşıyıcı troller” olarak niteleyerek, tek tek kullanıcı adlarını açıklamıştı. Kılıçdaroğlu, ayrıca elindeki dosyayı göstererek, “Hepinizi tek tek biliyoruz, kullanıcı adlarının arkasına saklanamazsınız” demişti. Medyascope, rapora ulaştı.
750 binden fazla gönderi incelendi
Uzmanlar tarafından hazırlanan raporda, Twitter’da CHP ve Kılıçdaroğlu aleyhinde faaliyet gösteren organize troller mercek altına alındı ve 754 bin 975 gönderiden alınan veriler incelendi. Bu gönderiler, içinde yer alan hashtaglerle birlikte ayıklandı, Kılıçdaroğlu ve CHP aleyhinde olanlar seçildikten sonra söz konusu gönderiler ile bu iletileri üreten hesaplar çoklu teknik analizine tabi tutuldu. Bilgisayar teknikleri kullanılarak toplanan veri seti, Nisan 2021 – Eylül 2021 tarihleri arasındaki altı aylık dönemi kapsıyor.
Lider ekibi
Raporda, “lider ekibi” olarak adlandırılan hesaplar şöyle:
@sencer_2023_, @Avicenna_Razi, @themarginale ve @TheLaikYobaz.
Hiyerarşik olarak bu hesapların altında bulunan hesaplar ise şunlar:
@KANLINEVZAT35, @_trakyali, @SERVETK73804671, @Sabrikontek, @3461_kml, @Abdulla72476125 ve @JAWARECEP8.
Rapora göre, bu ikinci grubun altında ise daha az sıklıkla içerik üreten şu hesaplar bulunuyor:
@2023TRKY, @Reis_Rte_Reis, @Vatann_Millett, @ak_balkon, @ESMA43188066, @KARA_DAVUT_OF61 ve @emirbrkt.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Rapora göre, CHP ve Kemal Kılıçdaroğlu’nu hedef alan hesapların büyük bölümü gerçek bir kimliğe sahip değil. Kullanıcı adlarının sonunda genellikle dört veya daha fazla haneli rakamlar bulunuyor. Bu durum da trol hesapların rastgele ve ardı ardına oluşturulduklarına işaret ediyor. Hesapların dikkat çekici bir diğer özelliği de profil isimlerinin genellikle bir siyasal partiye, ideolojiye ya da kişiye atıfta bulunması.
Üç yöntem kullanılıyor
Rapora göre, CHP ve Kılıçdaroğlu hakkında negatif görünümlü hashtagler ve içerikler üretilirken başlıca üç yöntem kullanılıyor.
Bunlardan ilki, belirli bir trol kullanıcı grubunun CHP ya da Kılıçdaroğlu hakkında gösterdikleri refleksle ortaya çıkıyor. Buna göre CHP ya da Kılıçdaroğlu bir açıklamayla (örneğin 128 milyar dolar nerede? sorusuyla) Twitter’da gündem olduğunda, trol hesaplar karşıt hashtagler altında (örneğin #128milyarDolarYalanı) toplanarak bu gündemi sabote edici tweetler üretebiliyor. Üretilen bu tweetler çoğunlukla benzer karaktere sahip oluyor.
Diğer bir yöntem ise CHP’nin ya da Kemal Kılıçdaroğlu’nun gündeme getirdiği konuları saptırma amaçlı girişimler. Bu yöntemin en önemli özelliği, belirli bir hedefe odaklanmış trol kullanıcı grubunun, yine belirli bir hashtag altında (örneğin #HemenSeçim) devam eden tartışmaya dahil olup Twitter’ın retweet özelliğinden yararlanarak manipülasyon amaçlı içerikleri dolaşıma sokması.
Üçüncü yöntem ise CHP’yi ya da Kılıçdaroğlu’nu yurttaşlar nezdinde itibarsızlaştırma amaçlı girişimler. Bu yöntemde organize olmuş trol kullanıcı grubu doğrudan CHP’yi ya da Kılıçdaroğlu’nu hedef alıyor. Söz konusu yöntemde belirli trol hesaplar CHP ve Kılıçdaroğlu hakkında oldukça sık ve düzenli şekilde negatif içerikler üretiyor. Bu trol etkinliğinde de kullanıcı gruplar benzer özellikler gösterebiliyor ve çoğunlukla da bir merkezden çıkmışçasına aynı dili, aynı söylemi, aynı vurguları kullanıyor. Bu yöntem altında trol hesapların bir diğer girişimi ise CHP ve Kılıçdaroğlu hakkında rencide edici ve küçük düşürücü hashtagler (#chpkk, #chpçöplüktür, #baykemal, #haramzadekemal vb.) üretmek. Bu hashtagler, önce bot hesaplar yardımıyla gündeme sokuluyor, ardından çeperde hazır bekleyen trol hesapların devreye girmesiyle, hem içerik üreterek hem de bu içerikleri paylaşarak gündemde tutuluyor.
Rapor nasıl oluşturuldu?
Raporun veri kümesini oluşturan 754 bin 975 gönderi incelenirken şu yöntemler kullanıldı:
- Sorgulama sonucu trol hesap oldukları düşünülen kullanıcılar ayrıştırıldı ve araştırma ekibi tarafından tek tek ayrıntılı ve teknik incelemeye tabi tutuldu. Şüpheye düşülen hesaplar araştırma ekibinin ortak görüşü doğrultusunda ya trol hesap havuzuna eklendi ya da dışarıda bırakıldı.
- Hesapların ürettikleri içerikler içinden birden fazla rastgele belirleme yöntemiyle her bir kümede on bin içerik bulunacak şekilde seçme işlemi gerçekleştirildi.
- Araştırma ekibi tarafından ortaklaşa okunan bu içeriklerde hangi karakteristik özelliklerin öne çıktığı saptandı.
- Kullanıcı ve gönderi analizinin ardından tüm gönderiler içinde yer alan hashtagler yine sıklık analizi kullanılarak belirlendi.
Raporla birlikte ulaşılan bulgular neler?
Çalışma sonucunda, CHP ve Kılıçdaroğlu aleyhinde düzenli paylaşımda bulunan 10 bin-12 bin arası hesap bulundu.
@sencer_2023_, @Avicenna_Razi, @themarginale, @TheLaikYobaz ve @medyaadami gibi hesaplar dolaşıma sokulacak içerikleri üretiyor. Bunlar yüklenici ya da lider ekip olarak tanımlanıyor.
@KANLINEVZAT35, @JAWARECEP8, @Abdulla72476125, @_trakyali, @SERVETK73804671, @Sabrikontek, @3461_kml, @Murat19781848, @Musa76779616 ve @ekg7154 gibi hesaplar CHP ve Kılıçdaroğlu’nu hedef alıyor ve çok sık içerik üretiyor.
En alttaki grup ise “destek grubu” olarak tanımlanan @2023TRKY, @Reis_Rte_Reis, @Vatann_Millett, @ak_balkon, @ESMA43188066, @YKselVeysel, @KARA_DAVUT_OF61, @emirbrkt, @ErdoganMillet, @AKBİLGE1071, @1071Fatihan, @AkilknurRTE1, @Ertugru63774311, @ak_dava1 ve @BizOnaReisDedik gibi kullanıcılar ise daha az sıklıkla içerik üretiyor.
Nisan 2021 – Ağustos 2021 döneminde üretilen toplam gönderi hesaba katıldığında bazı kullanıcılar tarafından üretilen içerik sayısı aşağıdaki gibi sıralanıyor:
Trollerin karakteristik özellikleri
Rapora göre trollerin belirlenen karakteristik özellikleri şöyle:
- Trol hesaplar sosyal medya dışında görünür değil ve çoğu zaman gerçek bir kimliğe sahip değiller.
- Bazı trol hesapların hesap adlarında dört veya daha fazla rakam bulunuyor. Bu örnekler, trol hesapların rastgele oluşturulduklarına işaret ediyor.
- Hesaplarda kendilerinin olmayan profil fotoğrafları, genellikle belirli bir siyasal partinin genel başkanının fotoğrafı, dini veya milli bir sembol ya da “güzel” veya “yakışıklı” olarak tanımlanacak kadın/erkek görselleri kullanılıyor.
- Trol hesaplar tek bir kaynaktan çıkmışçasına çok büyük oranda benzer içerikler paylaşıyor.
- Trol hesapların kullanıcı hesapları sıklıkla kapanabiliyor, kapanan hesap adları değiştirilerek farklı kullanıcı adları altında yeniden aktive ediliyor.
- Trol hesapların kullanıcı hesapları kısa zaman önce açılmış olsa bile, binlerce takipçi sayısına sahip olabiliyor.
Üretilen hashtagler
Nisan 2021 ila Eylül 2021 arasını kapsayan veriler dikkate alınarak trol hesapların ürettiği hashtagler şöyle:
Bu hashtaglerin öne çıkması için bot hesaplar devreye giriyor. Programlanan algoritmalar ya boş bir içerikle sadece etiketi içererek ya da anlamı olmayan bir içerikle birlikte ilgili hashtagi etiketleyerek gündeme taşıyor.
