Ukrayna önceki gün (24 Şubat) sabaha karşı başlayan Rusya saldırısının ardından Türkiye’ye “Boğazlar’ı kapatın” çağrısı yaptı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, dünkü (25 Şubat) açıklamasında, Rusya ve Ukrayna arasında savaş halinin hukuken kabul edilirse Boğazlar’dan savaş gemilerinin geçişinin yasaklanacağını söyledi. Sözleşme uyarınca Rus gemilerinin kendi ülkelerindeki üslerine dönmek için Boğazlar’ı kullanmasının engellenemeyeceğini belirten Çavuşoğlu, “Uzmanlarımız savaş hali var mı, onu çalışıyor” dedi.
“Derin bir araştırmaya gerek yok”
Peki, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısıyla yeniden gündeme gelen Montrö Sözleşmesi’nin hükümleri ne diyor ve neden sıklıkla tartışılıyor? Sözleşme açık değil mi?
Uluslararası hukuk ve insan hakları hukuku alanlarında çalışan Prof. Dr. Turgut Tarhanlı, Montrö Sözleşmesi’nin uygulanması için “derin bir araştırmaya gerek olmadığını” söylüyor. Tarhanlı, “Montrö’nün varlığı Türkiye için neden önemli?” sorumuzu da şöyle yanıtlıyor:
“Montrö, yokluğu halinde karşı karşıya kalacağımız yetki kayıpları nedeniyle önemli. Sözleşmenin lağvedildiğini düşünürsek bundan sonra böyle bir sözleşme olamayacaktır. Montrö’nün Türkiye’ye Karadeniz’e kıyısı olan bir devlet olarak tanıdığı yetkilerin bir kısmı, bugünün uluslararası hukukunda söz konusu değil. Bu yetkilerin kaybını da Türkiye olarak ancak bir çılgınlık söz konusuysa savunabilirsiniz ki bugüne kadar hükümetlerin hiç böyle bir savunu içinde olduğunu görmedim.”