Yönetmen Kazım Öz hakkında “Zer” filminin YouTube gösterimi nedeniyle soruşturma açıldı. Öz, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın önce desteklediği, daha sonra sansürlediği sahneleri YouTube’da gösterdiği için “terör örgütü propagandası” yapmak gerekçesiyle ifadeye çağrıldı. Kazım Öz ile hem “Zer” filmi üzerinden uygulanmaya çalışılan sansürü hem de hakkında açılan soruşturmayı konuştuk.
Çekimleri 2015-2016 yıllarında tamamlanan Zer, 2017’de vizyona girdi. Yönetmenliğini Kazım Öz’ün üstlendiği filmde Nik Xhelilaj, Levent Özdilek, Ahmet Aslan, Füsun Demirel, Güler Ökten, Bülent Çolak, Tomris İncer oynuyor.
Film, o dönem Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sinema destek fonundan yararlandı. Öz, geçen sene filmi kendi YouTube hesabına yükledi. Aradan yaklaşık bir yıl geçtikten sonra Öz hakkında soruşturma açıldığını öğrendi. Öz, filmin YouTube gösterimi gerekçe gösterilerek “terör örgütü propagandası” yapmaktan ifadeye çağrıldı.
Bakanlığın sansür hamleleri
Öz, çekimleri tamamladıktan sonra filmin Bakanlığa teslim ettiklerini belirtti. Yönetmen, Bakanlığın da ardından desteği gönderdiğini anlattı. Bakanlık, filmin vizyona gireceği dönemde bazı sahnelerinin çıkarılması istedi. Yönetmen Öz de sahneleri çıkarıp, yerine o çıkarılan sahnelerin süreleri kadar siyah ekran koydu.
İzleyicilerine de bu siyah sahnelerin Bakanlığın filmde sansürlediği yerler olduğunu açıkladı. Bunun üzerine Bakanlığın denetim kurulu yeniden filmin işletme belgesini iptal etti.
Medyascope‘a konuşan Öz, daha önce verilen işletme belgesiyle ilgili şunları söyledi:
“Bakanlık daha önce verdiği belgede, 113 dakikalık filme, filmde yer alan siyah ekranlarla, onlar dahil olacak şekilde belge vermişti. Bu belki de Türkiye tarihinde de bir ilk. Verdikleri belgeyi iptal ettiler. Yeni kurul siyah kısımlar olmadan filmin gösterilmesine müsaade etti. Şart olarak da siyah sahnelerin de çıkarılması istediler.”
Öz, Bakanlığın onay verdiği ve daha sonra sansürlediği kısımlarla birlikte filmini YouTube yükledi. İfadesinin bu konuyla ilgili alındığını söyleyen Öz, “‘Bu filmi sen mi yükledin?’, ‘Kanal senin mi?’ gibi sorular sordular. O sahnelerle ilgili hakkımda ‘terör örgütü propagandası yapmak’ iddiasıyla bir soruşturma başlattılar. Sanıyorum önümüzdeki vakitlerde davası olacak, bir duruşması yapılacak, onu bekliyoruz” dedi.
“Bakanlık daha önce buna benzer sansürler uyguladı mı?”
Sinemada sansüre dair çok ciddi bir açığa çıkarma işlemi gerçekleştirdiklerini dile getiren Öz, “Aslında Bakanlığın, kapalı kapılar ardında filmlere ve yönetmenlere otosansür dayatarak sansürü dolaylı bir şekilde uyguladığını ifşa etmiş oldum. Bence bu çok önemli bir şeydi. Dolayısıyla belki de bir araştırmaya bile ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. Acaba benden önceki zamanlarda ya da sonrasında da böyle görüşmeler oldu mu? Ya da yönetmenler bu sansürleri kabul ettiler mi? Kendileri bazı sahneleri kesip atıp basına açıklamama durumunu yaşadılar mı? Bu soruları gerçekten çokça sordum kendime” diye devam etti.
Sonradan sansürlenen sahneleri Öz, şu cümlelerle anlattı:
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
“Dersim katliamına dair bazı sahneler vardı. Bir bölümde karakter bir sergiye gidiyordu. Orada katliam zamanı askerler ve kurbanların aynı karede olduğu fotoğrafı görüyordu. Filmde de ‘Katiller ve kurbanlar aynı karede’ ifadesi geçiyor. Sansürlenen başka bir bölümde ana karakter dağda yürürken gerillalarla karşılaşıp konuşuyor. Başka bir sahnede ‘Tüm devletler teröristtir’ duvar yazısı görünüyordu Böyle beş, altı sahne vardı sansürlenen.”
“Sanat dünyası teslimiyeti yaşıyor”
Kendisi hakkında filmi nedeniyle soruşturma açılmasının, Türkiye’de özgür sanatın gelişimi açısından ne denli büyük bir tehlike oluşturduğunun altını çizen Öz, “Otosansürün gizli bir şekilde nasıl sirayet ettiğini gösteriyor. Artık iktidar yerine üreticilerin kendi ürünlerine otosansür uyguladığı gibi bir gerçeği ortaya çıkarıyor. Bence bu en çok tartışmamız geren konu. Belki de özgür sinema, sanatçı, yönetmen tartışması yapmak lazım. Çünkü sanat dünyası Türkiye’de şu an bir teslimiyeti yaşıyor. İklim çok korkuttu, çok üstüne gitti, çok sindirdi. Hapse atmakla, ekonomik olarak kıskaca almakla, filmleri yasaklamakla tehdit ediliyoruz. Ehlileşmiş bir sanat çizgisi ortaya çıktı bence” dedi.
Öz, yakın zamanda izleyicileri ile birlikte Youtube’dan “Zer” filmini izleyip daha sonra sosyal medya platformu X’te sohbet odasında film ve yaşananlar üzerine konuşmayı planlıyor.
