Bir mozaik olarak Türkiye‘nin 42. bölümünde Ruşen Çakır konuğu Mehmet Birol Özsümer ile Türkiye’de Dağıstanlıları konuştu.
Dağıstanlılar kimler? Türkiye’de Dağıstanlı nüfusu ne kadar? Dağıstanlılar ve Çerkesler arasında nasıl bir ilişki var? Dağıstanlılar Türkiye’de hangi bölgelerde yoğun olarak yaşıyor?Türkiye’deki Dağıstanlılar kültürel kimliklerini nasıl koruyor? Dağıstanlıların etnik yapısı nasıldır?
Özsümer, Dağıstanların ve Çerkeslerin farklarını şöyle anlattı: “Çerkeslerin, buraya göçü çok fazla. Kafkasya’da Çerkesler yaşadığı bölgede, nüfusun %20’lik bir kısmını oluşturuyor. Daha çok Rus var. Onlar göç etmiş ama Dağıstanlılar öyle değil” dedi.
Esas nüfusun Dağıstan’da olduğunu söyleyen Özsümer sözlerine şöyle devam etti: “Dağıstan, coğrafi olarak bir bölge ismi olup, içerisinde birçok etnik grup barındırır. Mesela Avarlar, Darginler, Laklar, Kumuklar, Nogaylar, Lezgiler var. Yaklaşık 30 küsur tane dil var bunların neredeyse 16’sı resmi dil. Birçok ayrı etnik yapı var”
Türkiye’dekiler için Özsümer, “Türkiye’ye göç 1860’tan sonra başladı. İlerleyen yıllarda daha arttı. 1850-1920’li yıllar arasında aşağı yukarı 25 bin kişinin göç etti. Bu göç gönüllü göç. Dağıstan Özerk Cumhuriyeti’nin nüfusu 3 milyonun üstünde. Oralarda akrabalarımız var. Oraya gidip buraya gelenler var”
Türkiye’de Dağıstanlıların nerede yaşadığını Özsümer şöyle anlattı: “Yalova’da toplu bir nüfus var. Onun haricinde Muş, Kayseri, Sivas, Tokat ve Kahramanmaraş’ta da var. Yalova’daki Dağıstanlıların yüzde 80-90’ının kuyumculukla bir alakası var. Kapalıçarşı’da bizim köyümüzle bağlantısı olmayan yüzde 10-15 civarında kuyumcu vardır. 1970’lerde bu sayı çok fazlaydı ama 1980’lerde azaldı. İkinci kuşak pek ilgilenmedi”
Yeni kuşaklar kendi kimliklerine sahip çıkıp çıkmadığını Özsümer anlattı. Özsümer, Dağıstan’daki kalabalık nüfusun bir avantaj olduğunu söyledi. Kültürün yok olması gibi bir durumun söz konusu olmadığını söyledi. Din ağırlıklı kültürlerin olduğunu söyleyen Özsümer, “Nakşibendilik ağırlıklı bir kültürümüz var. Daha sonra İstanbul’a gidince kültür şehirleşmenin baskısıyla yok olmuş. Türk toplumu nasıl muhafazakârlaştıysa bizim kültürümüz de muhafazakârlaştı. Bu durumdan özellikle köyde yaşayanlar etkilendi. İstanbul’dakiler o kadar etkilenmedi” dedi.
Videonun tamamını buradan izleyebilirsiniz: