Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi’nden araştırmacılar, ilk kez insan derisinden alınan hücrelerin DNA’sını kullanarak döllenebilir yumurtalar ve erken dönem embriyolar üretti. Yöntem kısırlık tedavisinde çığır açabileceği gibi, aynı cinsiyetten çiftlerin genetik olarak akraba çocuk sahibi olmasının da önünü açabilir.
İnsan üremesinin “sperm ile yumurtanın birleşmesinden ibaret olduğu” klasik anlatı, bilim dünyasında bir kez daha değişmek üzere.
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi’nde yürütülen bir çalışmada, bilim insanları deri hücrelerinden aldıkları çekirdeği kullanarak yeni yumurtalar üretti ve bunları spermle döllerek embriyo elde etti. Araştırma ekibi, Nature Communications dergisinde yayımlanan makalede bu tekniğin henüz klinik aşamaya uzak olduğunu vurgulasa da, milyonlarca kısır hastaya umut olabileceğini belirtti.
Araştırmacılar, öncelikle bir insan cilt hücresinin çekirdeğini alarak, genetik talimatları çıkarılmış bir donör yumurtanın içine yerleştirdi. Bu yöntem, 1996’da Dolly adlı koyunun klonlanmasında kullanılan tekniğe benziyor. Ancak sorun, yumurtanın halihazırda 46 kromozom taşımasıydı. Araştırmacılar bu sorunu çözmek için “mitomeyoz” adını verdikleri bir yöntem geliştirdi; yumurtanın rastgele yarısını atarak 23 kromozom bırakmasını sağladılar. Bu sayede spermle döllenmeye uygun yumurtalar elde edildi.
Çalışmada 82 işlevsel yumurta üretildi ve bunlardan bazıları döllenerek altı gün boyunca embriyo gelişimi gösterdi. Ancak hiçbir embriyo bu aşamanın ötesine taşınmadı.
Hangi sorunlar var?
Yöntem henüz kusursuz değil.
Yumurtalar, hangi kromozomları atacaklarını rastgele seçtiği için bazen aynı kromozomdan iki kopya ya da hiçbir kopya kalmayabiliyor. Ayrıca kromozomların “crossing over” adı verilen DNA yeniden düzenlenmesini yapmaması hastalık riskini artırıyor. Başarı oranı da şu anda yalnızca yüzde 9 civarında.
Araştırmayı yöneten Prof. Shoukhrat Mitalipov, “Daha mükemmelleştirmemiz gerekiyor. Ama geleceğin bu yönde ilerleyeceğine inanıyorum çünkü çocuk sahibi olamayan hasta sayısı giderek artıyor” dedi.
Kimlere umut olabilir?
Bu teknik, kısırlık nedeniyle çocuk sahibi olamayan birçok kişiye yeni bir seçenek sunabilir.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Yaş nedeniyle yumurta üretmeyen kadınlar, sperm sayısı yetersiz erkekler ya da kanser tedavisi sonrası üreme hücrelerini kaybeden hastalar bu yöntemle çocuk sahibi olabilecek.
Daha da ötesi, aynı cinsiyetten çiftler de genetik olarak akraba bir bebek sahibi olma ihtimaline kavuşabilir. Prof. Paula Amato, “Bu yöntem yalnızca kısırlık tedavisinde değil, aynı cinsiyetten çiftler için de devrim yaratacak bir fırsat sunuyor” dedi.
Uzmanlar, bu bilimsel ilerlemenin toplumsal bir tartışmayı da beraberinde getirdiğini vurguluyor. Hull Üniversitesi’nden Prof. Roger Sturmey, “Bu tür araştırmalar kamuoyuyla açık diyalog gerektiriyor. Güven ve hesap verebilirlik için güçlü bir yönetişim mekanizması şart” diye konuştu.
Edinburgh Üniversitesi’nden Prof. Richard Anderson ise, “Yeni yumurtalar üretebilmek büyük bir ilerleme olurdu. Ancak güvenlik kaygıları çok ciddi; bu çalışma, kadınların kendi genetik çocuklarına kavuşması yolunda yalnızca ilk adım” dedi.
Kaynak: BBC
