Macaristan’da, Başbakan Orban tarafından geçen hafta imzalanan hükümet kararıyla “toplumsal cinsiyet çalışmaları” üniversitelerin mastır programları listesinden çıkarıldı. Hâlihazırda bu programa devam edenler derecelerini tamamlayacak ama bölümler kaldırıldığı için yeni öğrenci alınmayacak. Nüfus, aile ve kadın politikalarıyla ilişkilendirilen karar, hükümetin toplumu milliyetçilik-muhafazakârlık ekseninde yeniden dizaynının bir veçhesi olarak değerlendiriliyor.
Deutsche Welle’de yer alan haberde, Macaristan Başbakan Vekili Zsolt Semjen’in ağustos ayında yaptığı bir röportajda Macaristan üniversitelerinde artık toplumsal cinsiyet çalışmalarının bir disiplin olarak yer almayacağı imasında bulunduğuna yer veriliyor. Semjen kimsenin toplumsal cinsiyet uzmanı olarak çalışmak istemediğini ve dolayısıyla bu alanda eğitim verilmesi gereğinin olmadığını ifade etti. Başbakan Vekili Semjen, toplumsal cinsiyetin sosyal kurgu olduğu düşüncesini de “absürd” olarak nitelendirdi.
Hâlihazırda Macaristan’da iki üniversitede toplumsal cinsiyet çalışmaları mastır programı mevcut: Bunlardan biri Eotvos Lorand University (ELTE), diğeri de Macaristan’ın en eski üniversitesi olan Central European University (CEU). Her iki üniversitede de toplumsal cinsiyet çalışmaları bölümünde yaklaşık 20 öğrenci bulunuyor.
Bölümleri kaldırma kararı nüfus ve aile politikalarıyla ilişkili
Toplumsal cinsiyet çalışmaları bölümlerinin kaldırılması, devletin sosyal politikalar alanındaki ideolojik tavrını yansıtması açısından önem taşıyor. Sağ popülizm ve Macaristan üzerine çalışmalar yürüten akademisyenler, nüfus politikaları, aile ve kadının toplumdaki konumuna yönelik politikaları, sağ popülist iktidar partisi lideri Viktor Orban’ın toplumu milliyetçilik ve muhafazakârlık ekseninde dizaynının bir veçhesi olarak değerlendiriyor. Toplumsal cinsiyet çalışmaları bölümlerinin kapatılması da tüm bu politikalarla ilişkili. Yapılan bir yoruma göre, Macaristan’ın yönetici elitlerinin geniş bir kesimi Batı Avrupa’nın Hıristiyan toplumunun bir çöküşle karşı karşıya olduğu; aile, vatan ve ulus gibi kavramların artık yeterince önemsenmediği düşüncesinde.
Başbakan Vekili Semjen, “sol kanat liberallerin, Masonların ve İslam dinine mensup göçmenlerin ve cinsel sapkınların” bütün “normalliği” bozduğu iddiasında. Bu mantık uyarınca toplumsal cinsiyet çalışmaları da Avrupa medeniyetinin bozulması tehdidinin bir parçası ve Macarlara kendi ülkelerinde engel olan bir faktör olarak değerlendiriliyor.
Henüz 2017 güz döneminde açılan Eotvos Lorand University’deki toplumsal cinsiyet çalışmaları bölümü Macaristan hükümeti tarafından açılır açılmaz tepki gördü. Devlet Bakanı Bence Retvari, bu konunun “hükümetin değerlerine” ters olduğunu belirtti. Retravi ayrıca, Budapeşte’deki Corvinus Devlet Üniversitesi’nde toplumsal cinsiyet çalışmaları bölümünün karşısında konumlandırılmak üzere aile çalışmaları master programını kurduklarını söyledi.
2018’de Macaristan’da yapılan seçimlere kadınlar geleneksel kıyafetleriyle katıldı.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Adım adım milliyetçi-muhafazakâr dizayna doğru
Nüfus ve aile politikalarıyla bağlantılı bir biçimde toplumsal cinsiyet çalışmalarının yasaklanması, Doğu Avrupa ülkelerinde bu konulara gösterilen hassasiyet anlamında ilk örnek değil. Haberde, Macaristan’da yıllar içerisinde milliyetçi-muhafazakâr dizaynın gerçekleştirilmesine yönelik örneklere yer veriliyor. Macaristan Parlamentosu’nun hâlihazırdaki başkanı, Orban’ın arkadaşı ve iktidar partisi Fidesz’in kurucularından Laszlo Kover, 2015 yılında yaptığı açıklamada Macaristan’ın “toplumsal cinsiyet çılgınlığı”nı reddettiğini ifade etti. Fidesz’in bir kongresinde Kover “Kızlarımız torunlarımızı dünyaya getirdiğinde, biz onlardan anne olduklarında kendilerini gerçekleştirmiş olarak görmelerini istiyoruz” dedi. Geçen yıl da Fidesz Partisi Genel Başkan Yardımcısı, “Macaristanlı kadınlara ülkeleri için nüfus artışını sağlamak amacıyla dünyaya çocuk getirmeleri çağrısında” bulundu. Ayrıca Başbakan Viktor Orban, 2018 sona ermeden, Macaristan nüfusundaki düşüşü durdurmak amacıyla ulusal bir kampanya başlatmak istiyor.
Fidesz’deki ılımlılar bile hedefte
Toplumsal cinsiyet çalışmalarına karşı yürütülen kampanya son günlerde toplumun milliyetçi-muhafazakâr dizaynı sürecinde yaşanan çatışmaların en görünürü olmuş durumda. Macaristan hükümeti çevrelerinin sahiplendiği bu süreç, yalnızca hükümeti eleştiren yazarlar, sanatçılar ya da müzisyenlere karşı değil aynı zamanda Fidesz’deki ılımlılara karşı da yürütülüyor.
Temmuz ayında Orban, yürüttüğü politikalara yönelik eleştirileri değerlendirdi ve politikalarını savundu. Orban, 2018 sonbaharında liberal demokrasi ve daha açık bir toplum için mücadele etmiş 1968 kuşağına karşı, entelektüel ve kültürel bir dönüşüm süreci içerisinde büyük değişikliklere gideceklerini deklare etti. Bu Orban’ın liberal demokratik bakış açısına karşı ilk atağı değil. Orban 2010 yılında ilk kez başbakan seçildikten sonra çok sayıda tanınmış liberal entelektüel ve akademisyen işlerinden atıldı ya da devlet üniversitelerinden uzaklaştırıldı. Tüm bu tasfiyeler sonucunda devlet üniversitelerinde ve düşünce kuruluşlarında açık bir biçimde hükümeti eleştirenlerin sayısı neredeyse sıfıra yaklaştı.
