Kosova profesyonel ordu kurma girişimini mecliste oylamaya sunuyor.
Yugoslavya’nın dağılmasıyla Balkanlar’da yaşanan çatışmalı sürecin mirasını taşıyan devletlerden biri de Kosova. 1990’ların sonuna doğru Sırbistan ile girilen “gerilla savaşı” sonrasında Kosova bölgesi Sırbistan’dan ayrıldı.
1998-99 yılları arasındaki savaşın bitiminden beri NATO önderliğindeki uluslararası askeri güçler tarafından güvenliği garanti altına alınan Kosova 2008 yılında tek taraflı olarak Sırbistan’dan bağımsızlığını ilan etti.
Ülkenin bağımsızlığı hâlâ tartışma yaratıyor. NATO üyesi ülkeler içerisinde dahi Kosova’nın bağımsızlığını tanımayan ülkeler mevcut. Şimdi Kosova’nın bir nevi bağımsızlık halini perçinlemenin sembolü olarak ordu kurmayı oylayacak olması da çeşitli tartışmalara sebep olacak gibi görünüyor.
Kosova’nın hafif silahlarla donatılmış acil durumlara karşılık veren bir güvenlik gücü bulunuyor. Bugün gerçekleştirilen oylama bu güvenlik gücünün profesyonel orduya dönüştürülüp dönüştürülmemesi üzerine.
AFP’de konu ile ilgili yer alan haberde, profesyonel ordu kurulmasının Sırbistan’dan bağımsızlığı vurgulayan sembolik niteliği üzerinde duruluyor ki bu durum 1990’lardaki savaş dönemi düşmanlıklarını yeniden akla getiriyor.
Kosova’da Arnavut etnik kökene sahip olanlar çoğunlukta bulunurken Sırp etnik kökendekiler azınlıkta. Profesyonel orduya geçişle ilgili mecliste yapılacak oylamanın, çoğunluktaki Arnavutlara dayanan siyasi partilerden destek alarak geçmesinin güçlü olasılık olduğu söyleniyor. Sırp azınlığa mensup milletvekilleri ise meclisteki oturumları boykot ediyor.
Daha önce Sırbistan’ın güneyindeki şu anda Kosova olan bölgenin bağımsızlığı Belgrad için hâlâ kabul edilmiş bir durum değil. Dolayısıyla Belgrad, Kosova’nın profesyonel ordu kurma planını hâlâ Kosova’da yaşayan yaklaşık 120 bin Sırp için tehdit olarak değerlendiriyor.
Geçtiğimiz hafta Sırbistan Başbakanı Ana Brnabic, yaptığı açıklamada “masadaki seçeneklerden biri olduğu halde, Sırbistan’ın ordusunu Kosova’ya karşı kullanmak zorunda kalmamasını umduğunu” ifade etti.
Haberde belirtildiği üzere, 20 yıl önce Sırbistan askeri güçleri bağımsızlık yanlısı Arnavut savaşçılarla çatışırken çoğunluğu Arnavut olmak üzere 13 bin kişi hayatını kaybetti.
Kosova’nın profesyonel ordu kurması meselesi üzerine Sırbistan basını olası yeni çatışmalar için uyarılarda bulunuyor. Hatta haberde yer verildiği üzere, “Kosova ile savaş 15 Aralık’ta başlayacak, yani profesyonel ordu oylamasından bir gün sonra” yorumları dahi yapıldı. Fakat analistler çatışmanın söylemsel düzeyde kalmasının daha güçlü ihtimal olduğunu ifade ediyor.
Resmi yetkililere göre, Kosova’nın kuracağı ordunun böyle bir çatışmaya girmeye hazır olması için on yıl geçmesi gerekiyor. On yıl sonra bile Kosova’nın 5 bin kişilik askeri gücünün, 30 bin kişilik askeri gücü ve buna ek savaş uçakları da düşünüldüğünde Sırbistan’ın askeri gücü ile hâlihazırda mücadele edebilmesinin mümkün olmadığı yorumu yapılıyor.
“Reel çatışma potansiyelinden ziyade söylemsel düzeyde bir çatışma”
Belgrad’dan askeri analist Milan Karagaca AFP’ye yaptığı açıklamada “askeri bir karşılık gerçeklik alanında değildir” dedi. Karagaca ayrıca, “Ne onlar ne biz savaşı sürdürme varlık ve kapasitesine sahibiz ve uluslararası toplum buna izin vermeyecek” ifadelerini kullandı. Karagaca, ayrıca Kosova’ya karşı bir saldırının NATO’ya karşı bir saldırı anlamına geleceği yorumunu yaptı.
Profesyonel ordu tanınmanın önemli bir sembolü olarak görülüyor
Haberde belirtildiği üzere, Kosova ve Sırbistan AB’nin baskısı altında ki iki devlet AB’ye üye olmak istiyorsa aralarındaki gerilimi iyileştirmek durumunda.
İddia edildiği üzere, Belgrad’ın uluslararası arenada Kosova’nın tanınmasına karşıt faaliyetlerine misilleme olarak Kosova Sırbistan’dan gelen ürünlere yüzde yüz oranında ek tarife uygulamasına geçti. Bunun üzerine Kosova ile Sırbistan arasındaki tansiyon geçtiğimiz kasım ayında arttı. Sırbistan uzun süre BM de dâhil olmak üzere Kosova’nın uluslararası örgütlere girmesine engel olmaya çalıştı ve uluslararası bir kampanya başlatarak Kosova’nın bağımsızlığını tanıyan devletlerin bu tanımayı geri alması için çalıştı.
London School of Economics’de Balkanlar konusunda uzman James Ker-Lindsay, profesyonel ordu kurma girişiminin muhtemelen “Kosova’nın tanınma meselesi ile ilgili içerisinde bulunduğu hüsran ile bağlantılı” olduğunu belirtti ve “ordu bir devlet olabilmenin sembolü olarak görünüyor” ifadelerini kullandı.
NATO Kosova’nın profesyonel ordu kurma girişimini “zamansız” olarak nitelendiriyor.
Halihazırda NATO’nun dört üyesi Kosova’nın bağımsızlığını kabul etmiş değil. Buna karşın, Kosova’nın bağımsızlığını tanıyan 115 ülke mevcut.
NATO, Kosova’nın profesyonel ordu kurma girişimini “zamansız” olarak nitelendirirken Washington yönetimi ordu kurulmasına “yeşil ışık” yakmış gibi görünüyor ve bunu “pozitif bir adım” olarak nitelendiriyor.
Kosova Başbakanı Ramush Haradinaj, yaptığı açıklamada “Sırbistan’ın bir saldırıya cüret edemeyeceğini ve ABD’nin Kosova’yı savunacağını” ifade etti ve ayrıca ordunun bir “barış” ordusu olacağını, amaçlarının Sırbistan’a yönelik bir saldırı olmadığını, Irak ve Afganistan gibi alanlarda uluslararası güçleri desteklemek olduğunu vurguladı.
