Belarus’ta 26 yıldır ülkeyi yöneten Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko’nun pazar günü yapılan seçimleri kazandığını duyurmasının ardından ülke karıştı.
Lukaşenko, oyların yaklaşık yüzde 80’ini alarak rakibi Svetlana Tikhanouskaya‘ya karşı ezici bir zafer kazandığını duyurdu. Tikhanouskaya liderliğindeki muhalefet ise seçim sonucunu tanımadıklarını, Lukaşenko’nun hile yaptığını ileri sürdü.
“Avrupa’nın son diktatörü” olarak anılan Lukaşenko, kendisini ülkede “istikrarın koruyucusu” olarak görüyordu. Ancak 1994’ten beri koruduğu koltuğu, gerek koronavirüs salgınıyla mücadele stratejisinin başarısızlığı, gerek ekonomi ve insan hakları alanlarında zayıf kalan sicili nedeniyle ilk kez bu seçimlerde tehlikedeydi.
Sandıkların kapanmasının ardından yapılan ilk açıklamada, Lukaşenko’nun oyların yüzde 79,9’unu aldığı, buna karşılık Tikhanouskaya’nın oyunun yüzde 6,8’de kaldığı duyuruldu. Tikhanouskaya’nın seçim kampanyasını yöneten ekip, merkez seçim komisyonunun açıklamasına itiraz ederek muhalefet liderinin, özellikle Minsk’te, oyların çoğunluğunu aldığını belirtti.
Halk tarafından büyük destek gören Tikhanouskaya, seçim kampanyası süresince, Belarus’ta Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından görülen en büyük ve en çok ilgi gören siyasi mitingleri düzenlemişti.
Başkent Minsk’te açıklama yapan Tikhanouskaya, seçim sonuçlarını tanımadığını, çoğunluğun kendisine oy verdiğini söyledi. Seçimde “yaygın hile yapıldığını” savunan Tikhanouskaya, iktidar değişiminin barışçıl yollarla yaşanması için çalışacağını ve ekibiyle birlikte ülkede kalacağını duyurdu.
Seçimde hile yapıldığını düşünen Belaruslular, pazar akşamı sona eren oylamanın ardından başkent Minsk’te ve ülkenin pek çok yerinde binlerce kişinin katıldığı protesto gösterileri düzenledi. Birçok noktada, protestocular, çevik kuvvet ekiplerinin sert müdahalesiyle karşılaştı. Öte yandan birçok şehirde polis, göstericilere müdahale etmeyi reddetti.
Eski bir İngilizce öğretmeni olan Svetlana Tikhanouskaya, eşinin hapse atılmasının ardından seçimlere girerek Lukaşenko’nun güçlü rakibi haline geldi. Tikhanouskaya’nın kocası Sergei Tikhanovsky, Belarus’u istikrarsızlaştırmak için Rus paralı askerleri tarafından yapılan bir komployla ilişkili olduğu iddiasıyla tutuklanmıştı. Tikhanouskaya ise bu iddiaları reddediyor.
Cumartesi günü, Tikhanouskaya’nın seçim kampanyasını yürüten ekipten dokuz kişi tutuklanmıştı. Olayın ardından güvenlik endişesiyle saklanan Tikhanouskaya, ancak pazar günü oy kullanırken görüntülenebildi. Tikhanouskaya, çocuklarını ölüm tehditi aldıkları için yurtdışına gönderdiğini söyledi. Pazar günü oy kullanırken basın mensuplarına konuşan Lukaşenko ise muhalefete karşı uygulanan baskıyı “sahte haberler ve aşırıya kaçan suçlamalar” olarak nitelendirerek reddetti.
Seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından başlayan gösteriler kısa sürede polis ile sivil halk arasında çatışmaya dönüştü. Polis protestoculara göz yaşartıcı gaz, plastik mermi ve tazyikli su ile müdahale etti.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Protesto gösterileri ve çatışmalar, başkentin ardından Gomel ve Vitebsk gibi ülkenin 20 farklı kentine daha yayıldı. Birkaç küçük kentte ise çevik kuvvet polisi göstericilere müdahale etmeyi reddetti ya da geri çekildi. Belarus’ta yer alan insan hakları odaklı sivil toplum kuruluşu Viasna’nın paylaştığı bilgilere göre, pazar akşamı yalnızca başkent Minsk’te en az 70 kişi gözaltına alındı. Polis aracının çarptığı bir eylemci hayatını kaybetti ve onlarca kişi yaralandı.
Pazar akşamı geç saatlerde muhalefet lideri Tikhanouskaya, çevik kuvvet ekiplerine, göstericilere yönelik saldırıları durdurması çağrısında bulundu.
Kendisini destekleyen göstericilere ise “provokasyona gelmemelerini” söyleyen Tikhanouskaya, “Kolluk kuvvetlerine bu ülkenin birer vatandaşı olduklarını hatırlatmak istiyorum. Lütfen şiddeti durdurun” dedi.
Alberta Üniversitesi’nden, Belarus konusunda uzman olan Profesör David Marples, seçimlerin ardından yaşananları, “Lukaşenko iktidara geldiğinden beri Belarus’un gördüğü en büyük protesto. Lukaşenko’nun daha önce düzenlediği ve zaferle çıktığı seçimlere baktığımızda bu yaşananların eşi benzeri görülmemiş gelişmeler olduğunu fark ediyoruz. Bana öyle geliyor ki, ülkenin geneli gerçekten de değişimden yana” diyerek değerlendirdi.
