Yetersiz maaş zammına karşı protestolarıyla gündeme gelen kuryeleri ve Türkiye’de kuryecilik sistemini Umut-Sen Koordinatörü Başaran Aksu ile konuştuk.
Trendyol’da “esnaf-kurye” olarak dağıtım yapan kuryeler, 2022 için yüzde 11 oranında belirlenen zammı protesto etmek için geçen pazartesi günü (24 Ocak) iş bıraktı. Eylemlerini yurt genelinde sürdüren çalışanlar, kontak kapatarak dağıtıma çıkmadı. Trendyol’un, aylık hakedişleri 12 bin 500 TL olarak açıklaması üzerine çalışanlar eylemlerini sonlandırdı.
Trendyol eylemlerini ve kuryelerin çalışma şartlarını Umut-Sen Koordinatörü Başaran Aksu ile konuştuk.
Trendyol gibi “platform kapitalizmi” veya “gig ekonomisi” olarak adlandırılan firmaların adi sözleşmelerle iş hukukunun dışına çıktığını belirten Aksu, “Bir tür iş ortaklığı adı altında kurgulandığı için, çalışanların tam kaydı tutulamıyor. Yasal istihdam dışında çalışma ortamı oluşturmaya çalıştıkları için firmalar kullanıyor. Şirket bu sistemle çalışanların örgütlenmesini, sendikalaşmasını da engellediğini düşünüyor” dedi.
Dünyada da bu çalışma sistemine karşı yeni sendika ve dava süreçlerinin sürdüğünü söyleyen Aksu, “Amerika, İngiltere ve Fransa’da mücadele sürüyor. Şirketler bu çalışma sistemiyle sekiz saatlik iş günü, haftalık 45 saat çalışma süresini aştıklarını düşünüyor. Şirket çalışmadan sorumluluk almıyor. Çalışanların hem akıl sağlığını hem beden sağlığını ortadan kaldıran bir çalışma. Sistem resmi olarak kayda, belgeye izin vermeyen bir biçimde işliyor. Ulaşılan her rakam, sektörün devasalığı karşısında minimum kalıyor” diye konuştu.
“Kendi sigortalarını kendileri ödüyor”
Firmaların kuryelere verdiği montun ücretini bile kestiğini aktaran Aksu, şöyle devam etti: “Sosyal medyada gördük: ’12 bin 500 maaş nedir? Asistan hekimler o kadar alamıyor.’ Çalışanlar o kadar maaş alamıyor. Aracın yıllık kaskosu, bakım giderleri, vergisini, yakıt giderlerini bu arkadaşlar karşılıyor. Burada bir posta dağıtım adetleri üzerinden ücretlendirme var. Çalışanlara 7 bin civarı bir ücret kalıyor. Sekiz saatin üzerinde çalışıyorlar. Kendi sigortalarını kendileri ödüyorlar.”
Sektörde çalışanların yüzde 70’nin üniversite mezunu olduğunu söyleyen Aksu, “Okudukları alanda iş bulamayan insanlar bu alana yöneldi. Burada kendisinin dünya e-ticaret devi Alibaba’nın iş ortağı olduğunu düşündü. Ekonomideki kötü gidişat onları da etkilemeye başladı. Kasım ayından beri çalışanlarla görüşüyorduk. Zam oranı çok düşük olunca işçiler harekete geçti” dedi.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
