Resmi Gazete’de bugün (10 Şubat) yayımlanan yönetmelikle Türkiye’de “uzaktan sağlık hizmeti“nin yolu açıldı. Yönetmeliğe göre “bakanlık harici yetkilendirilmiş geliştiriciler” tarafından verilecek “sağlık hizmeti” için hasta onamı alınmayacak. Uluslararası sağlık turizmine ilişkin madde sıkıştırılan yönetmelikte, sağlık hizmeti verecek kişilerin kim olacağına dair net bir tanım yapılmıyor. Yönetmeliği Medyascope’a değerlendiren Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi Üyesi Onur Naci Karahancı “Randevu sistemi tıkandı, sağlık emekçileri göç etti ve yeni atamalar yapılmıyor. Tıkanan sağlık sistemini nasıl açarım ve bunu yaparken nasıl kâr ederim düşüncesinin ürünü. Yönetmelik, hazırlıkların birilerinin istediği hızda yapılması kaygısını barındırıyor. Türkiye’de sağlık artık hayal oldu” dedi.
Ocak ayında çıkarılan sağlık reklam yönetmeliğini hatırlatan Karahancı, “Sağlık turizmi için hızlı bir hazırlık gibi görüyorum. Turizmden sonra en büyük gelir getirecek alan olarak sağlığı belirlemiş durumdalar” dedi. Mesleğe dair uygulama esasları belirlenirken meslek odalarının konunun oluşturulması sürecinde yer alması gereken kurumlar olduğunu dile getiren Karahancı, “Uzaktan sağlık hizmeti ihtiyaca binaen hızlı çözüm üretmek için ve başka bir yol olmadığı zaman yapılmalıdır. Yönetmelikte etik kaygılara hiç değinilmemesi yönetmeliğin ticari amaçlı olduğunu açıkça ortaya koyuyor” diye konuştu.
“Tanım yapmak bakanlığı kısıtlıyor”
Yaşlı insanların sağlıkla ilgili herhangi bir elektronik bilginin alışverişi konusunda en riskli grup olduğuna dikkat çeken Karahancı, “ABD’de dijital bilgi hırsızlığının yüzde 76’sı sağlıkla ilgili. Mahremiyet konusunda en hassas gruplar çocuklar ve yaşlılar” dedi. Hastanın onamının alınmamasının ciddi bir risk olduğuna işaret eden Karahancı, bakanlığın “Sağlık meslek mensubu” ifadesini kullanarak tanım yapmaktan kaçtığını çünkü yönetmelikte tanım yapmanın bakanlığı kısıtladığını vurguladı. Yönetmelikle birlikte sağlıksızlık üreten tesislerin artacağını söyleyen Karahancı, “En çok özel hastanelerin prim yapacağı net. Sağlık turizmi yapan ünitelerin otellerde bile açılabileceği söyleniyor” diye konuştu.
Bakanlık harici yetkilendirilmiş “geliştiriciler”
Yönetmeliğe göre uzaktan sağlık bilgi sistemi, bakanlık veya “bakanlık harici yetkilendirilmiş geliştiriciler” tarafından üretilebilecek. Uzaktan sağlık bilgi sistemi, bakanlığın sistemine kaydedilecek ve tescile ilişkin usul ve esaslar ise Bakanlığın internet sitesinde ilan edilecek. Yönetmelikte uzaktan sağlık hizmeti verecek uygulamaları üretecek “bakanlık harici yetkilendirilmiş geliştiriciler“in kimler olabileceğine dair ayrıntıya yer verilmedi.
Uluslararası sağlık turizmi
Yönetmelikte yer alan 20 madde arasına sağlık turizmine ilişkin bir madde sıkıştırıldı. Bu maddenin diğer maddelerde yer alan kurallarla ilgili bağlayıcılığının olup olmadığına dair herhangi bir açıklama yapılmadı. Söz konusu madde şöyle:
“MADDE 15 – (1) Uluslararası sağlık turizmi yetki belgesi almış olan sağlık tesislerince, ilgili mevzuatı çerçevesinde uluslararası sağlık turizmi ve turistin sağlığı kapsamında uzaktan sağlık hizmeti verilebilir.”
Hasta onamı alınmıyor
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Yönetmelikte tıp etiğinin zorunluluklarından biri olan hastanın görüşmeye ilişkin onamının alınmasına ilişkin herhangi bir madde yer almıyor. Hasta, uzaktan sağlık hizmeti sunumunda kullandığı bilişim sistemlerinin, kullanıcı adı ve parolalarının güvenliğini sağlamaktan bizzat sorumlu olduğu, verilecek sağlık hizmetinin mahiyeti ve sonuçları konusunda “bilgilendiriliyor”. Yönetmelik, sağlık hizmeti sunumu kapsamında yerine getirilmesi gereken aydınlatma yükümlülüğüne ilişkin genel usûl ve esasları ise saklı tutuyor.
Tesislere cerrahi operasyon izni
Yönetmeliğe göre “uzaktan sağlık hizmeti talep eden kişi” uzaktan sağlık hizmetinin elverdiği ölçüde muayene edilebilecek. Tıbbi gözlem izlem ve takibi yapılabilecek, teşhis edilmiş hastalıklar kontrol edilebilecek, konsültasyon veya ikincil görüş talep edilebilecek. “Gerekli durumlarda” ise kişiye bir sağlık kuruluşuna fiziken müracaat etmesi önerilebilecek. Yönetmelikle birlikte “uzaktan sağlık hizmeti veren kurum ve kuruluşlara teknolojik imkanların el vermesi ve bakanlıktan gerekli izinlerin alınması” koşuluyla girişimsel veya cerrahi operasyon yapabilmeleri için de izin verildi. Uzaktan uygulama aracılığıyla e-reçete ve e-rapor tanzim edilebilecek ayrıca başka bir sağlık tesisinden başvuran hastalara da bakılabilecek.
Komisyon üyeleri “tercihen” seçilecek
Uzaktan sağlık hizmeti sunacak tesisler onay alabilmek için müdürlüğe başvuru yapacak. Müdürlük, başvuruyu dosya üzerinde inceleyecek ve eksiklik gördüğü takdirde karşı tarafa bildirecek. Yönetmelikte “başvuru uygun ise müdürlükçe oluşturulan komisyon tarafından incelenir” ifadesi kullanılırken neyin inceleneceğine dair bir bilgi yer almıyor. Tesisin hizmet verebileceğine ilişkin yerinde inceleme ise gerekli görüldüğü takdirde yapılacak. İnceleme yapacak komisyon sağlık hizmetleri başkanlığında görevli bir hekim başkanlığında, müdürlükte görevli personel arasından “tercihen” bilişim teknolojileri hakkında mesleki birikimi olan bir mühendis tekniker veya teknisyen ile kalite konusunda deneyimli bir sağlık meslek mensubu tarafından yapılacak. Yönetmelikte komisyonu oluşturan kişilerin hangi yetkinlikte olacağı muğlaklığını korurken, bakanlığa bağlı sağlık tesisleri için komisyon kararına gerek duyulmadan bakanlık resen faaliyet izni verebilecek.
Kimlik doğrulamak tesisin sorumluluğu
Yönetmelikte sağlık tesisinin uzaktan sağlık hizmeti sunduğu kişinin kimliğini doğrulamaya yönelik gerekli tedbirleri alacağına dair ifade yer alırken tedbirlerin ne olduğuna dair bilgi verilmedi. Alınan “tedbirlere” göre “Sağlık meslek mensubu” kimlik belgesinin kamera üzerinden gösterilmesini talep edebilecek ve şüphe duyduğu takdirde kimliğin doğrulamasını isteyebilecek. Talep yerine getirilmezse uzaktan hizmet vermeyecek ya da başlayan hizmeti sonlandıracak. Görüşme yapılırken ortamda üçüncü bir kişinin olması durumunda her iki taraf da karşı tarafı bilgilendirecek. Sağlık hizmeti verilirken ortamda hasta ile “sağlık meslek mensubu” dışında bir kişinin daha olup olmayacağı konusunda soru işareti yaratan ifadelerden biri ise şöyle:
“Sağlık meslek mensubunun teknoloji okuryazarlığının uzaktan sağlık hizmeti sunumu için yeterli olduğunu izlemekten ve temin etmekten gerekli yetkinliğe sahip olmayan sağlık meslek mensuplarına eğitim eksen sağlık hizmet sunucusunun niteliğine göre sağlık tesisi veya müdürlük sorumludur.”
Yaptırımlar göstermelik
Uzaktan sağlık hizmeti sunan sağlık tesislerinin yönetmeliğe aykırı davranması durumunda “en büyük yaptırım” ise yetki belgesinin alınması ve bir yıl boyunca yetki belgesi verilmemesi. Bu “yaptırım” ise sadece aynı ihlalin üçüncü ya da dördüncü kez tespit edilmesi durumunda uygulanacak. Yönetmelik kapsamına girmeyen sağlık hizmetlerinin sunulması durumu dört kez tespit edildiğinde, tesisin bir yıldan önce yetki belgesi başvurusu yapması engellenecek. Sağlık tesisinde çalışma belgesi olmayan “sağlık meslek mensubunun” sağlık hizmeti sunduğu üç kez tespit edildiğinde bir yıl uzaktan sağlık hizmeti sunulması yasaklanacak. Tarafların açık rızası olmaksızın görüntülü veya sesli kayıt alınması ve fotoğraf çekilmesi durumu ilk tespit edildiğinde sağlık tesisi uyarılacak ve bir ay süre verilecek. Aynı durum üç kez gerçekleştiğinde sadece idari para cezası verilirken dördüncü kez gerçekleştiğinde ise tesisin yetki belgesi geri alınacak fakat tesis bir yıl sonra tekrar başvuru yapabilecek.
