AKP ve MHP’nin uzun zamandır üzerinde çalıştığı ve seçim yasasında değişiklik öngören yasa teklifi TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Teklife göre milletvekili seçilme yönteminde değişikliğe gidilecek, ittifakın artık oyları milletvekili seçiminde önem taşımayacak. Ayrıca seçim barajı da yüzde 7’ye indirilecek. Değişiklik teklifini CHP, HDP, DEVA Partisi, Gelecek Partisi ve Saadet Partisi’nin yetkilileri Medyascope’a değerlendirdi. Muhalefet partilerinin temsilcileri bu değişikliğin Cumhur İttifakı’nın güçsüzleştiğinin göstergesi olduğunu söyledi.
AKP ve MHP tarafından hazırlanan ve seçim kanununda değişiklik öngören 15 maddelik yasa teklifi, Cumhur İttifakı adına çalışmaları yürüten AKP Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı ve MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız tarafından dün (14 Mart) Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) düzenlenen ortak basın toplantısı ile açıklandı. Teklif bugün TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Teklifte yüzde 10’luk ülke geneli seçim barajının yüzde 7’ye düşürülmesi öngörülürken, seçim sürecinde cumhurbaşkanının devlet imkânlarını kullanarak seçim propagandası yapmasının önü açılıyor.
Küçük partilerin milletvekili çıkarma ihtimali azalabilir
Yeni teklifle birlikte bir diğer önemli değişiklik ise milletvekili seçilme yönteminde yapılıyor. Mevcut düzenlemede partilerin çıkaracağı milletvekili sayıları da ittifak içinde aldıkları oya göre belirleniyor. Öngörülen yeni düzenleme ile her parti her seçim çevresinde aldığı oyla milletvekili hesaplamasına göre milletvekili çıkaracak. Bu düzenlemeye göre, küçük partilerin milletvekili çıkarması zorlaşacak.
Teklifi Medyascope’a değerlendiren CHP İstanbul Milletvekili ve anayasa profesörü İbrahim Kaboğlu, teklifte en fazla dikkatini çeken unsurun, cumhurbaşkanının seçim propagandası yasaklarından muaf tutulması olduğunu söyledi. Diğer değişiklikleri ise “bu amacı pekiştiren garnitür öğeler” sözleriyle niteleyen Kaboğlu, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iktidarı kaybetme korkusunun her gün arttığını belirterek, “İstediği şey bir seçim sandığı değil, devletin bütün organlarının kendisi için çalıştığı bir ‘devlet sandığı’ olacaktır” dedi.
İbrahim Kaboğlu: “Bu tip bir ayak oyunu altılı birlikteliği güçlendirebilir”
İbrahim Kaboğlu, ittifaklar arası oy sayımındaki değişiklik önerisinin de Millet İttifakı’nı geçersiz kılmayı ve küçük partilerin milletvekili çıkarmasını engellemeyi hedeflediğini söyledi. Bu durumun altı partinin çalışmalarını olumsuz etkilemeyeceğini vurgulayan Kaboğlu, sözlerine şöyle devam etti: “Altı partinin çalışması yalnızca Meclis’e milletvekili sokma üzerine kurulu değil. Bu bir demokratik anayasa ittifakı. Bu tip bir ayak oyunu altılı birlikteliği güçlendirebilir ve adaylık konusunu ikinci planda bırakabilir. Sırf milletvekili adaylığı ve bu değişiklik yüzünden ittifakta sorun çıkması zaten bu altılı görüşmelerin zemininin kısa vadeli bir Meclis ittifakı olduğu anlamına gelir ki ben bu şekilde düşünmüyorum.”
Mehmet Rüştü Tiryaki: “Değişiklik 2018 sonuçlarına göre yapıldı”
HDP Batman Milletvekili ve Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Temsilcisi Mehmet Rüştü Tiryaki ise değişikliğin toplumsal ihtiyaca göre değil, 2018 seçim sonuçlarına göre yapılacağını dile getirdi. “Karşılarındaki Millet İttifakı bloku aldığı oydan daha fazla milletvekili çıkardı, onu engellemek istiyorlar” diyen Tiryaki, seçime mevcut seçim bölgeleri ile girildiği için bölgesel avantajı sayesinde HDP’nin daha fazla milletvekili çıkarması gibi bir durumun söz konusu olmadığını söyledi.
HDP’nin çağrıda bulunduğu Demokrasi İttifakı hakkında da konuşan Tiryaki, “Bizim ittifakımız toplumsal muhalefetin örgütlenmesi amacıyla. Bu bir seçim ittifakına dönüşebilir ancak bu daha sonranın konusu” dedi.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Mustafa Yeneroğlu: ”Muhalefet ittifakını işlevsiz bırakmayı planlıyorlar”
Demokrasi ve Atılım (DEVA) Partisi Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı ve İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu da değişikliğin amacını “Bir türlü dağıtılamayan ve daha da genişlemesinden korktukları muhalefet ittifakını işlevsiz bırakmayı planlıyorlar” cümlesiyle özetledi. Ülke kötü yönetildiği sürece yapılacak hiçbir değişikliğin seçim sonucunu değiştirmeyeceğini belirten Yeneroğlu, “Eski sistemde oy oranı ittifakın birinci partisine yarıyordu, şimdi en çok oy alan partiye yarıyor. Bu sistemin yeni partilerin işine yaramayacağı gibi bir durum yok. Bizim çıkaracağımız milletvekillerinin sayısını da düşürmeyecek” diye konuştu.
“Putin’in Rusya’sı mı, AB standartları mı?”
Yeneroğlu, seçim yasasında öngörülen diğer değişiklikler hakkında ise şunları söyledi: “Eski sistem işlerine yarıyordu ancak zayıflayınca mevcut sistem, kendilerine zarar verecek hale geldi. Önümüzdeki seçimlerde bu ülkenin bundan sonra kalıcı olarak Putin’in Rusya’sı gibi mi, yoksa Avrupa Birliği standartlarını yakalamaya çalışan demokratik hukuk devleti olarak mı yönetileceğine karar vereceğiz.”
Ayhan Sefer Üstün: “Geride olduklarının kabulü”
Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı Ayhan Sefer Üstün, yasa değişikliği teklifinin amacının, milletvekili dağılımını ittifak üzerinden değil, parti üzerinden yapmak olduğunu söyledi. Planlanan bu değişikliğin, Cumhur İttifakı’nın birinci ittifak olma özelliğini kaybettiğinin göstergesi olduğunu vurgulayan Üstün, şunları kaydetti: “Yürürlükteki D’Hondt sistemi, kazanan partilere 20-30 milletvekili avantaj getirir. Bu sistemde değişikliğe gitmek, Cumhur İttifakı’nın en çok oy alan ittifak olma özelliğini kaybettiğini gösteriyor. AKP kendini birinci parti olarak gördüğü için milletvekili dağılımını ittifaktan değil, partilerden başlatmak istiyor. Bu da bir korkunun tezahürü.”
Başkanlık sisteminde seçim barajının yüzde 1 bile olmaması gerektiğini belirten Üstün, artık oyların boşa gitmesinin ise temsilde adalet ilkesine aykırı olduğunu dile getirdi.
Bülent Kaya: “MHP ve AKP arasında yol ayrımına yol açabilir”
Saadet Partisi Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kaya ise söz konusu değişikliğin ardından ittifaklarda yalnızca barajı geçmek için yer alınacağını belirtti. MHP’nin ittifak içinde kalmasının da baraj korkusunu yaşamaya devam etmesinin sonucu olduğunu savunan Kaya, barajın düşürülmesinin AKP ve MHP arasında bir yol ayrımına yol açabileceğini söyledi.
Bunun bir şaşırtma olabileceğini ve mevcut yasayla baskın seçime gidilmesi ihtimaline karşı da hazırlıklı olduklarını vurgulayan Bülent Kaya, iki temel hedefleri olduğunun altını çizdi: “Yeni iktidarın belirleyicisi olmak ve TBMM’de en etkili şekilde yer almak.”
“Baskın seçim ihtimali var”
Değişikliğin muhalefetin aleyhine olmadığını, aksine yeni fırsat ve imkânlar doğurduğunu vurgulayan Bülent Kaya, muhalefetin ittifaklardaki artık oylara ihtiyacı olmadığını öne sürdü. 2022’nin Nisan ayında seçime gidilebileceği tartışmalarını da değerlendiren Kaya, “Hazirandaki seçimi nisana çekmek istiyorlarsa Meclis’te 360 oya ihtiyaç var. Sadece Erdoğan’ın dönemini kurtarmak için yapılacak bir seçime Meclis’te kimse destek vermez. Erken seçim tartışmalarını gündemden düşürüp bir baskın seçime de gidebilirler” diye konuştu.
Grup toplantılarında da gündemdeydi
Seçim yasası için getirilen değişiklik teklifi siyasi partilerin bugünkü grup toplantılarında da gündemdeydi. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, AKP ve MHP’nin seçim kanunu teklifini “Biz acaba koltuğumuzu nasıl koruruz diye düzenleme yapıyorlar” sözleriyle değerlendirdi. Kılıçdaroğlu, konuya ilişkin şunları söyledi: “‘Öyle bir kanun çıkaralım ki koltuğunuzu koruyalım’ diye düşünüyorlar. Hiçbir güç seni o koltuğa mahkûm etmez. Hiç meraklanma, seni oradan paşa paşa göndereceğiz.”
HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar ise değişikliği “iktidara siyasi mühendislik ve hukuksal oyunlarla çoğunluğu kazandırma girişimi” diye nitelerken “Bir yandan barajı indiriyorlar ama bir yandan da ittifak sistemiyle oynuyorlar. Bunun da nedeni belli, yine oyları azalmasına rağmen kendilerine avantaj sağlamak” dedi.
