Rusya’nın Ukrayna’ya saldırıları devam ediyor. Saldırıların başlamasından bu yana çok sayıda Ortodoks patrik ve rahip Rusya’nın Ukrayna’ya saldırılarını kınayan açıklamalarda bulundu. Rusya Ortodoks Kilisesi Başkanı Patrik Kirill ise Rusya’nın saldırılarını Batı’nın liberal kültürüne karşı bir siper olarak değerlendirmeyi sürdürüyor. Bunun yanında 2019 yılında Ekümenik Patrik Bartholomeos’un Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ne otosefal statüsü vererek bağımsızlığını ilan etmiş olması da Patrik Kirill’in savaş yanlısı tutumunu sağlamlaştırıyor. 2019 yılından beri açık bir şekilde süregelen Ortodoks dünyasındaki çatırdamaların son halkası ise kendi ruhani yargı alanında bulunan Moskova Patrikhanesi Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ndeki rahiplerin Patrik Kirill için uluslararası dini mahkeme kurulması talebinde bulunması oldu.
Moskova Patrikhanesi Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin 280’den fazla rahibi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yakınlığıyla bilinen Rus Ortodoks Kilisesi Bşkanı Patrik Kirill’in dini mahkemeye çıkarılmasını talep etti.
Moskova Patrikhanesi Ukrayna Ortodoks Kilisesi, Ukrayna’daki Ortodoks Kilisesi organlarından biri. Aynı zamanda Moskova Patrikhanesi Ukrayna Ortodoks Kilisesi, Rus Ortodoks Kilisesi’ne bağlı.
Ukraynalı Başrahip Andriy Pinchuk 10 Nisan’da Facebook hesabından, Moskova Ortodoks Kilisesi Patriği Kirill’e karşı uluslararası dini mahkeme talep eden bir dilekçe yayımladı. Kampanyaya yeni imzalar eklenmeye devam ediyor.
Dilekçeden önce de Ukraynalı rahipler, Patrik Kirill’i Ortodoks öğretileriyle çelişen Rus dünyası doktrinini desteklemekle suçlamıştı. Ayrıca Kirill, Ukrayna’daki savaşı haklı görmesine bağlı ahlaki suçlarla da suçlanmıştı.
Bu durumda, Hıristiyan dünyasının en önemli kararlarını alan Pentarşi adlı beş ülkenin kiliselerinin mahkemesi gerçekleşme ihtimali bulunuyor. Bu kiliseler; Roma, İstanbul (Konstantinopolis), İskenderiye, Antakya ve Kudüs.
Patrik Kirill, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırılarına nasıl tepki verdi?
Rus Ortodoks Kilisesi’nin Başkanı Patrik Kirill, 10 Nisan Pazar günü inananlarının Kremlin hükümetine bağlı kalmaları çağrısında bulundu:
“Anavatanımız için bu zor zamanda Rab, hükümetimizin çevresinde birleşmemize yardım etsin. Yetkililer, canları pahasına da olsa halkına hizmet etmeye hazır olsun.”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Ayrıca Kirill, 7 Nisan Perşembe günü yaptığı konuşmada kendi kilisesinin ve inananlarının Deccal ile savaştığını belirtmişti.
Konuşmasında doğrudan Rusya’nın saldırılarından bahsetmemesine rağmen Kirill, Rusya’nın askeri harekatının uluslararası baskıdan kaynaklı olduğunu ima etmişti:
“Dış güçler neden Rus topraklarına karşı ayaklandı? Neden kardeşi kardeşe düşürmeye, bölmeye, yıkmaya çalışıyorlar?”
Kremlin de askeri harekatın Ukrayna’yı Nazilerden ve askerlerden arındırmak için yapıldığını belirtmişti.
Aynı konuşmasında Yeni Ahit’e referans veren Kirill, iyi ve kötü arasındaki çatışmayı şu sözlerle ifade etmişti:
“Vahiy Kitabı, Deccal’in dünyaya gelişini engelleyen belirli bir güçten bahseder. Bazıları bu gücün kilise olduğunu söylüyor, bence bu doğru bir yorum.”
Kirill, 3 Nisan Pazar günü Rus askerleri için bir seremoni düzenlemişti. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırıları devam ederken Rus askerlerini ülkelerini savunmaya çağıran Kirill, Rusya’nın geçmiş savaşlardan çok acı çeken barışsever bir ülke olduğunu belirtmişti.
Seremonide yaptığı konuşmada Rus askerlerini öven Kirill, insanları savaşa şu sözlerle çağırmıştı:
“Biz kesinlikle savaş aramıyoruz. Aynı zamanda başkalarına zarar vermeye niyetimiz de yok ama biz yurdumuzu sevmeyi öğrendik. Ülkemizi korumaya hazırız.”
Daha önce de Rusya’nın Ukrayna’ya saldırılarını savunan açıklamalar yapan Kirill, savaşı Batılı liberal kültüre karşı bir siper olarak görüyor.
Rusya-Ukrayna savaşı Ortodoks dünyasında çatlaklar mı oluşturdu?
Dünyadaki 260 milyon Ortodoks Hıristiyanın yaklaşık 100 milyonu Rusya’da ve yurtdışındakilerin bir kısmı Rus Ortodoks Kilisesi ile birlik içinde. Kirill’in savaşa karşı olan tutumu ise bu ilişkileri gerdi.
Rusya’da 300 Ortodoks rahibin oluşturduğu Barış için Rus Rahipler adlı grup, Ukrayna’da gerçekleşen “öldürücü emirler”i kınayan bir mektup yayımladı:
“Ukraynalılar kendi tercihlerini kendileri yapmalılar. Ne silah zoruyla ne de Batı’nın veya Doğu’nun zoruyla…”
Amsterdam’da ise St. Nicholas Ortodoks cemaatindeki rahipleri Kirill’i ayinlerde anmayı bırakma kararı aldı. Amsterdam’daki Ortodoks cemaat, Moskova Patrikhanesi ile bağları kopardı ve kararı “kalplerimizde acıyla atılan çok zor bir adım” olarak nitelendirdi.
Ortodoks dünyasında eşitler arasında birinci olarak hareket eden ve Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin özerkliğini destekleyen Ekümenik Patrik Bartholomeos ve Ortodoks dünyasının 300 ruhani lideri, 27 Şubat’ta Rusya’nın savaşı bitirmesi için çağrıda bulunmuştu.
Ekümenik Patrik Bartholomeos yaptığı açıklamada savaşı menfur olarak nitelendirmiş ve Ukrayna halkının acısını paylaşmıştı.
Ukrayna’nın Rusya ruhani yargı alanının bölünmez bir parçası olduğunu iddia eden Kirill, 2019 yılında Ukrayna Kilisesi’ne otosefal statüsü vererek kiliseyi bağımsız hale getiren Ekümenik Patrik Bartholomeos ile bağlarını koparmıştı.
Ortodoks dünyasının Kirill’e karşı tepkilerine ek olarak insan hakları aktivisti ve Anglikan Rahip Paul Oestreicher, Guardian’a yazdığı mektupta Patrik Kirill’e tepkisini şu sözlerle dile getirmişti:
“Patrik, Putin’in savaşını kutsal savaş yaparak Hıristiyan inancına ihanet etmiş ve kilisesini çarlığın en karanlık zamanlarına geri götürmüştür.”
Kirill’in duruşu diğer kiliselerle Ortodokslar arasındaki ilişkiyi nasıl etkiledi?
Dünya Kiliseler Konseyi’nin (WCC) Genel Sekreter Vekili Ian Sauca Rusya’nın Ukrayna’ya saldırıları başladığında Kirill’e bir mektup yazdı. Mektubunda, Patrik Kirill’den “savaşa müdahale etmesini ve bu savaşı durdurmak için yetkililerle arabuluculuk yapmasını” istedi.
Kirill, WCC’ye cevap olarak yazdığı mektupta, Rusya’nın sınırlarına düşmanlarının yaklaştığını ve Batı’nın Rusya’yı yıpratmaya çalıştığını yazdı. WCC ise her iki mektubu da yayınladı.
Bununla birlikte Kirill’in Putin yanlısı duruşu Vatikan ile ilişkileri de altüst etti.
Papa Francis 2016’da, 1054’te Hıristiyanlığı Doğu ve Batı şubelerine ayıran büyük bölünmeden bu yana Rus Ortodoks Kilisesi’nin lideriyle tanışan ilk Roma Katolik papazı olmuştu.
Uzmanlar, hem Francis hem de Kirill’in bu yıl yapmak istediği ikinci bir toplantının Patrik Kirill’in savaşı savunan tutumu nedeniyle neredeyse imkansız olduğunu söyledi.
Rusya ve Ukrayna Ortodoks kiliseleri neden ayrıldı?
Ukrayna ve Rusya için din, ulusal kimlikleriyle bağlantılı. Ukraynalıların yüzde 51’i gerçek bir Ukraynalı olmanın şartını Ortodoks olmak olarak tanımlarken Rusların yüzde 57’si Ortodoksluğu Rus kimliğiyle bağdaştırıyor.
Belarus, Rusya ve Ukrayna’nın Hıristiyan inancı 9. yüzyıldan beri birbirine bağlıydı. Vladimir Putin gibi liderler ise Ukrayna ve Belarus bölgelerindeki hakimiyeti kuvvetlendirmek için bu dini kökleri kullanıyor.
Rusya’ya bağlı kilise, Ukrayna’daki tek Ortodoks organı değildi. Bununla birlikte Rus Devrimi’nden sonra sürgündeki Ukraynalılar için bir kilise de kuruldu. Ukrayna’daki üçüncü Ortodoks organı ise 1992’de Rus ulusal kimliğinden bağımsız kendine ait bir ulusal kimliğe dayanarak kurulan Ukrayna Ortodoks Kilisesi.
Ukrayna Ortodoks Kilisesi içişlerinde Rusya Ortodoks Kilisesi’ne bağlıyken Ruslardan bağımsız bir ulusal kimlik üzerine kurulmuştu. Uzmanların aktardığına göre Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin kurulması Ukrayna’daki Batı kimliği ile Rus etkisi çatışmasının bir göstergesi.
Rusya’nın Kırım’ı işgal etmesiyle birlikte Ortodoks kiliseleri arasındaki gerilim arttı. Anketlerin gösterdiğine göre 2013’te Patrik Kirill’e inanan Ukraynalı Ortodoksların oranı yüzde 40 iken 2015’te bu oran yüzde 15’e düştü.
Rusya’nın Kırım’ı işgal etmesinin ardından Ortodoks dünyasında yaşanan bu çatışmalar sonucunda 2018’de Petro Poroshenko, Ekümenik Patrik Bartholomeos’dan Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ne otosefal satütüsü vermesini istedi. Ekümenik Patrik Bartholomeos da 2019’da Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ne otosefal statüsü veren genelgeyi imzaladı.
Rusya’nın şubat ayında Ukrayna’ya saldırıları başlamadan birkaç ay önce Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkesinin ruhani ve dini birliğinin saldırı altında olduğunu söyledi. Putin daha önce de otosefalin Rusya ve Ukrayna halklarını bölmek amacı taşıdığını söylemişti.
