Türkiye ekonomisi 2024’te pek çok gelişmeye şahit oldu. TCMB Başkanı değişti, faiz yüzde 50’ye kadar yükseldi. Tasarruf tedbirleri, emekli aylığı, asgari ücret tartışmaları ve daha niceleri… Türkiye’nin ekonomi gündemi 2024’te nelere tanık oldu? Sizler için derledik.
Yeni yılda köprü ve otoyol ücretlerine zam
1 Ocak – Türkiye yeni yıla her yıl olduğu gibi yine zamlarla başladı. Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) yeni yılda geçerli olacak zamlı köprü ve otoyol geçiş fiyatlarını açıkladı. Otoyol ve boğaz köprülerinin geçiş ücretleri ortalama yüzde 76, yap işlet devret (YİD) modeliyle özel şirketler tarafından işletilen otoyol ve köprülerin geçiş ücretlerine de yüzde 50 zam geldi.
Moody’s, Türkiye’nin not görünümünü pozitife çevirdi
13 Ocak – Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, 13 Ocak’ta Türkiye’yle ilgili kararını açıkladı. Türkiye’nin kredi notunun “B3” olduğunu belirten Moody’s, not görünümünü ise durağandan pozitife çevirdi.
Moody’s’ten yapılan açıklamada, not görünümününün durağandan pozitife çevrilmesine gerekçe olarak, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Mayıs 2023 seçimlerinde yeniden seçilmesinden bu yana ekonomi politikasında yaşanan değişiklikler ve ortodoks politikalara geri dönüş gösterildi.
Para politikasındaki değişikliklere işaret eden Moody’s, enflasyon dinamiklerinin değişmeye başladığını ve şu anda çok yüksek seyreden enflasyon oranlarının daha sürdürülebilir seviyelere inme olasılığının da giderek arttığına vurgu yaptı.
2023 yılında bütçenin beşte biri kadar açık verildi
15 Ocak – Hazine ve Maliye Bakanlığı aralık ayı merkezi yönetim bütçe dengesini açıkladı. 2023 yılı bütçe kanununda 661 milyar TL bütçe açığı öngörülmüştü ancak yıl sonunda açık, 1 trilyon 375 milyar TL’ye ulaştı. Hükümet yüksek bütçe açığı tahminlerinde deprem harcamalarının etkisi olacağına işaret etmişti.
Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre aylık bütçe açığı, Aralık 2022’ye göre yüzde 589 oranında arttı, neredeyse yedi katına çıktı. Bütçe giderleri önceki yılın aynı ayına göre yüzde 271 artarak 1,4 trilyon TL olurken, bütçe gelirleri yüzde 117 artışla 550 milyar TL oldu.
2023 yılının tamamında ise bütçe açığı, önceki yıla göre göre yüzde 864 oranında artarak 1 trilyon 375 milyar TL’ye çıktı. Geçtiğimiz yılda, bütçe kanunu ve ek bütçe kanunu ile belirlenen bütçe giderlerinden 996 milyar TL daha fazla harcandı.
Davos’a gitmek isteyen Şimşek’e Erdoğan engeli
16 Ocak – Bloomberg’den Fırat Kozok’un haberine göre Erdoğan, Şimşek’in bu yıl 15-20 Ocak tarihlerinde İsviçre’nin Davos kasabasında düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’na katılmamasını istedi.
Dünya Ekonomik Forumu’nun kurucusu ve Başkanı Klaus Schwab, Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e düzenlediği saldırıları “terör saldırısı” olarak nitelendirmiş ve kınamıştı.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Faiz yüzde 45’e yükseldi
25 Ocak – Para Politikası Kurulu, Hafize Gaye Erkan başkanlığında toplandı. TCMB politika faizini yüzde 42,5’ten yüzde 45’e çıkardı. PPK’nın faiz artış hızında yavaşlama sinyallerinin ardından 250 baz puanlık artış, piyasa beklentileriyle uyumlu gerçekleşti.
TCMB, piyasaya verilen sinyallerle uyumlu olarak faizin yüzde 45’te tutulacağı mesajını verdi. Gerekli parasal sıkılık düzeyine ulaşıldığı vurgulanan PPK kararında, şu sözlere yer verildi:
“Kurul, politika faizinin mevcut seviyesinin aylık enflasyonun ana eğiliminde belirgin bir düşüş sağlanana ve enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aralığına yakınsayana kadar sürdürüleceğini değerlendirmiştir. Enflasyon görünümü üzerinde belirgin ve kalıcı riskler oluşması durumunda ise parasal sıkılık gözden geçirilecektir.”
Türkiye, 2023 Yolsuzluk Algısı Endeksi’nde 115’inci sırada
31 Ocak – Uluslararası Şeffaflık Örgütü, Yolsuzluk Algı Endeksi (CPI), 2023 yılı sonuçlarını paylaştı. Açıklanan verilere göre 10 yılı aşkın bir süredir çoğu ülke, kamu sektöründeki yolsuzlukla mücadelede neredeyse hiç ilerlemedi. Türkiye ise 2018’den bu yana puanı düşen 12 ülke arasında bulunuyor:
“Türkiye’nin 2015’ten beri hızla gerilemesi, yürütmenin çok güçlü bir hale gelmesi ile demokratik denge ve denetleme mekanizmalarının azalmasından kaynaklanıyor.”
Geçen yıl 101. sırada yer alan Türkiye, bu yılki verilere göre 180 ülke arasında 115. sırada kendine yer buldu. Buna göre Türkiye listede Sierra Leona, Endonezya, Zambiya ve Gambiya gibi ülkelerin gerisinde kaldı.
Hafize Gaye Erkan’ın Merkez Bankası Başkanlığı dokuz ay sürdü
2 Şubat – Merkez Bankası çalışanı Büşra Bozkurt’un Hafize Gaye Erkan’ın babası Erol Erkan tarafından işten çıkarıldığı iddiasıyla CİMER’e şikâyette bulunması kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Hafize Gaye Erkan bu iddiaları yalanlayan bir açıklama yayımladı ancak iddialar kamuoyunun gündeminden düşmedi.
- Merkez Bankası çalışanı: “Hafize Gaye Erkan’ın babası tarafından işten çıkartıldım, genel müdürlere bile emir veriyor”
- Hafize Gaye Erkan babasının bir çalışanı işten çıkardığı iddialarını yalanladı: “Yasal haklarımı kullanacağım”
Erkan, bu iddiaların ardından 2 Şubat Cuma günü sosyal medya hesabı X’ten açıklama yayımlayarak TCMB Başkanlığı görevinden affını istediğini duyurdu.
Şahsına yönelik itibar suikastı kampanyası düzenlendiğini söyleyen Erkan, kendisi, ailesi ve çocuğunun yaşananlardan etkilenmemesi adına görevinden affını talep ettiğini bildirdi:
“Tüm bu olumlu gelişmelere karşın kamuoyunun malumu olduğu üzere son dönemde şahsıma yönelik büyük bir itibar suikastı kampanyası düzenlenmiştir. Bu süreçten ailem ve dahası henüz bir buçuk yaşına bile girmemiş günahsız evladımın daha fazla etkilenmemesi için, Sayın Cumhurbaşkanımızdan ilk günden beri şerefle yürüttüğüm görevimden affımı talep etmiş bulunuyorum.”
TCMB Başkanı Fatih Karahan oldu
TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan‘ın görevinden affını istemesinin ardından bankanın yeni başkanı Merkez Bankası Başkan Yardımcısı olarak görev yapan Fatih Karahan oldu.
Ocakta enflasyon yüzde 6,7 oldu
5 Şubat – TÜİK, 2024’ün yılın ilk enflasyon verilerini açıkladı. TÜİK’e göre ocak enflasyonu yüzde 6,70 oldu, yıllık enflasyon ise yüzde 64,86’ya yükseldi.
Şimşek, ocakta yaptığı bir konuşmada 2024’te enflasyonda düşüşün devam edeceğini söylemiş, “Sıkı para politikasından daha gevşek bir para politikasına doğru evrileceğiz. Emtia fiyatları muhtemelen oynaklık arz edecek. 2023’te Türkiye’de ekonomik büyüme güçlü seyretti. İhracatta iyimser olmak için AB’deki kademeli toparlanma sebep olarak karşımıza çıkıyor” demişti.
Ocak ayının bir “istisna” olacağını belirten Şimşek, “Bu her sene böyledir ama trendin esas itibarıyla bozulmasını beklemiyoruz” demişti.
Cari açık 2023’te 45 milyar dolara ulaştı
13 Şubat – TCMB, 2023 yılı aralık ayına ait ödemeler dengesi istatistiklerini açıkladı. Aralık ayında 2 milyar dolar cari açık verilirken, 2023 yılında açık 45 milyar 150 milyon dolara ulaştı. 10,7 milyar dolar net hata ve noksan kaydedildi.
2023’te cari açık, Orta Vadeli Program’da (OVP) 42,5 milyar dolarlık tahminin üzerinde gerçekleşti.
- Cari açık 2023’te 45 milyar dolara ulaştı | Murat Özsoy: “Ekonomi yönetiminin sınavı enflasyonla mücadele ederken cari açığı düşürmek olacak”
Goldman Sachs’tan “şaşırtan” Türkiye raporu
23 Şubat – Goldman Sachs, raporunda Türkiye’yle ilgili öngörüsüyle şaşırttı. Raporda Türkiye’nin yılın üçüncü çeyreğinden itibaren faiz indirimlerine başlayabileceğini vurgulayan kurum, TCMB’nin swap hariç -54 milyar dolar olan net rezervlerinin 2024’te pozitife dönebileceğini söyledi.
Banka aynı zamanda Türkiye enflasyonunun beklenenden daha hızlı düşebileceğini belirtti ve yıl sonu tahminini piyasaların genel beklentisinin altında, yüzde 30 olarak tuttu.
Bakan Şimşek’ten “gri liste” açıklaması
23 Şubat – Şimşek, X hesabından yaptığı paylaşımda Türkiye’nin FATF’nin gri listesinden çıkmak için gereken teknik adımları tamamladığını açıkladı. Şimşek, haziran ayında yapılacak denetimle sürecin tamamlanacağını duyurdu.
TÜİK’e göre kişi başına gelir tüm zamanların rekorunu kırdı
29 Şubat – TÜİK, Türkiye ekonomisinin 2023’te yüzde 4,5 büyüdüğünü açıkladı. Kişi başına GSYH, önceki yıl 176 bin 589 lira iken, 2023’te cari fiyatlarla 307 bin 952 liraya yükseldi. Enflasyonun yüzde 64,8 olarak ölçüldüğü 2023’te kişi başına hasıladaki artış yüzde 74 oldu.
Dolar cinsinden kişi başına gelir ise 13 bin 110 dolar ile en yüksek değere ulaştı. Türkiye ekonomisinde şimdiye dek kaydedilen en yüksek kişi başına gelir 2013 yılında 12 bin 614 dolar olarak ölçülmüştü.
Fitch, Türkiye’nin kredi notunu yükseltti
9 Mart – Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türkiye’nin uzun vadeli döviz cinsinden kredi notunu B’den B+’ya yükseltildiğini açıkladı. Kuruluştan yapılan açıklamada, not artışının sebebi, “makroekonomik ve dış kırılganlıkları azaltmada para politikası sıkılaştırmasının beklenenden daha fazla önden yüklenmesi” ve “haziran ayından bu yana uygulanan politikalara güven” olarak gösterildi.
Türkiye ekonomisinin 2024’te yüzde 2,8 büyüyeceği ve enflasyonun yüzde 40 civarında olacağı öngörülen açıklamada, bu oranın 2025’te yüzde 3,1’e çıkabileceği belirtildi. Yerel seçimlere sayılı günler kala yapılan bu açıklamada, seçim sonuçlarının politika değişikliğine yol açmasının beklenmediği kaydedildi.
Merkez Bankası sabit tutmadı, faizi yüzde 50’ye çıkardı
21 Mart – Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında faizi yüzde 50’ye çıkardı. Ocak ayında “gerekli parasal sıkılık düzeyine ulaşıldığı” vurgusuyla faiz artış döneminin sona erdiği sinyalleri verilirken, PPK mart ayında enflasyon görünümündeki bozulma nedeniyle faiz artırma kararı aldığını belirtti.
PPK, operasyonel çerçevede değişikliğe gittiğini duyurarak, Merkez Bankası gecelik vadede borçlanma ve borç verme oranlarının bir hafta vadeli repo ihale faiz oranına kıyasla -/+ 300 baz puanlık bir marj ile belirlenmesine karar verdi. Bu kararla gecelik borçlanma faizi yüzde 53’e çekildi.
Bu 2024’teki son faiz artışı oldu.
Erdoğan, emeklilerin zam taleplerine kapıyı kapadı
28 Mart – Erdoğan, seçim öncesi çokça tartışma konusu olan “emekli aylıklarına zam” taleplerine kapıyı Bursa’da kapadı.
Erdoğan, “Emekli maaşlarında, asgari ücrette ara artış istekleriyle karşılaşıyoruz. Yatırım bütçemizin tamamını, eğitime veya sağlığa ayıracağımız bütçenin tamamını tahsis etsek bile yetmeyeceğini takdir edersiniz” dedi.
Sıkıntılarını dile getiren vatandaşların haklı olduğunu belirten Erdoğan, “Çalışanların ve emeklilerin kayıplarını nasıl telafi edeceğiz. Bunu daha çok çalışarak, üreterek yapacağız” diye konuştu.
Avrupa ve ABD’nin de enflasyonu kontrol altına almaya çalıştığını vurgulayan Erdoğan, “Emeklilerimizin bayram ikramiyelerini artırdık. Ayrıca 5 bin lira ödemede bulunduk. Temmuzda yılın ilk 6 ayındaki enflasyona göre emekli maaşlarını masaya yatıracağız” dedi.
31 Mart Yerel Seçimleri’nden sadece üç önce yapılan açıklamanın ardından AKP, tarihinde ilk kez ikinci parti konumuna geriledi.
Merkez Bankası yıl sonu enflasyon tahminini 2 puan yükseltti
9 Mayıs – TCMB Başkanı Fatih Karahan, 9 Mayıs’ta 2024’ün ikinci enflasyon raporunu sundu. Merkez Bankası 2024 yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 36’dan yüzde 38’e çıkardı. 2025 için yüzde 14 ve 2026 için yüzde 9 tahminleri ise korundu.
Orta vadede ise enflasyonun yüzde 5’te istikrar kazanmasını hedeflediklerini söyleyen Karahan, “Tahmin aralıklarının alt ve üst noktaları da 2024 yılı için yüzde 34 ve 42, 2025 yılı için ise yüzde 7 ve 21’e tekabül etmektedir” dedi. Karahan, enflasyonda zirvenin mayıs ayında görüleceğini ve baz etkisi, doğalgaz etkisiyle yüzde 75-76 civarında olacağını öngördüklerini söyledi.
Sunumunun ardından Medyascope editörü Özgecan Özgenç, Karahan’a yıl ortasında artış olmaması yönünde görüş beyan ettikleri ve enflasyon görünümündeki bozulmanın gerekçeleri arasında gösterdikleri asgari ücreti sordu. Karahan şöyle cevap verdi:
“Asgari ücret konusu TCMB uhdesinde bir konu değil. Görüşmelerin bir tarafı da değiliz. Dolayısıyla bir tavsiye de söz konusu değil. Biz enflasyon tahminlerimizi yaparken birtakım varsayımlarda bulunmak durumundayız, belirlediğimiz hedefler var. Asgari ücrette tek artış olacağı dillendirildiği için bunu varsaydık. Ücretlerin yüksek enflasyondan dolayı erimesi söz konusu, birinci yapmamız gereken şey kalıcı fiyat istikrarını sağlamak. Enflasyonu düşürürsek zaten kalıcı refah artışı olacaktır.”
“Kamuda tasarruf paketi” açıklandı
13 Mayıs – Birçok tartışmaya yol açan kamuda tasarruf ve verimlilik paketi açıklandı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kamuda yapılan harcamaların azaltılmasını öngören tasarruf paketinin ayrıntılarını paylaştı.
Yılmaz ve Şimşek, söz konusu tedbirlerle ne büyüklükte bir tasarruf hedeflendiğine ve sayısal tahminlerine ilişkin bilgi vermedi.
Şimşek, açıklanan tedbir setinin geçmişteki uygulamalardan farklı olduğu üç noktayı “Birincisi Orta Vadeli Program’a uygun olarak kamuda verimliliği artırarak tasarrufu amaçlıyoruz. İkinci olarak, çok güçlü izleme, denetleme, raporlama ve yaptırım modelini hayata geçiriyoruz. Son olarak tedbirler tüm kamuyu kapsayacak şekilde uygulanacaktır. Merkezi, mahalli, kamu iktisadi teşebbüsleri, döner sermayeler, fonlar, bütün kamu bu tedbir paketinin kapsamındadır” diye anlattı.
Tasarruf tedbirleri paketinde kamuda şu maddeler uygulanacak:
- Savunma ve güvenlik hizmetleri hariç, kamu kurumları, toplu taşıma olan yerlerde personel servisi hizmetini sonlandıracak.
- Hizmet alımı yoluyla sağlanan personel servisi hizmeti ise sözleşme süresi bitene kadar devam edecek.
- Kamu taşıtları yerli ve elektrikli taşıtlara dönüştürülecek. Bu amaçla mevcut araçların tasfiye edilmesi şartıyla elektrikli taşıt satın alınabilecek.
- Kamu kurumlarının mevcut kiralık araçları, sözleşme süresi bitince izin alınmadan yeniden kiralanmayacak.
- Vakıf, dernek, sandık, banka, birlik, firma, şahıs ve benzeri kuruluş veya kişilere ait taşıtlar, kamu kurumlarınca izin alınmadan hiçbir şekilde kullanılmayacak.
- Bakanlıklarda en fazla 3 araç makam hizmetlerinde kullanılabilecek.
- Cep telefonu hakkı sadece Cumhurbaşkanı yardımcısı, bakanlar, yüksek yargı organı başkanları, valiler, belediye başkanları ve üst yöneticilerde olacak.
- Kamu kurumları, faaliyetleriyle doğrudan ilgili tanıtımlar hariç basın yayın organlarına ilan ve reklam veremeyecek.
- Kamu personeli, zorunlu haller dışında fazla mesai ve nöbet ücreti alacak şekilde çalıştırılamayacak.
- Yıllık ücretli izin süreleri ilgili yıl içinde kullandırılacak. Geçmişte kazanılmış, birikmiş izinler 3 yıl içinde kullandırılacak.
- Memurlara toplu sözleşme gereği yapılacak giyecek yardımı, ayni olarak gerçekleştirilecek. Kıyafet desteği için çek, kupon gibi araçlar kullanılmayacak. Nakdi ödeme yapılmayacak.
- Bilet ücretini memurun kurumunun ödediği uçuşlarda kazanılan miller, kurumlar tarafından kullanılacak.
- Bugün itibarıyla sözleşmesi imzalanmamış tüm mal ve hizmet alımlarıyla yapım ihaleleri gözden geçirilecek. Genelge hükümlerine uygun olmayan ihaleler iptal edilecek.
- Genelgeden önce başlamış iş ve işlemler için üç ay içinde yeniden izin alınacak.
- Kamuda tasarruf paketi açıklandı: Çoklu maaşa ve kamu harcamalarına sınır gelecek, yeni memur alınmayacak
- Kamuda uygulanacak tasarruf tedbirleri Resmî Gazete’de
Köprü ve otoyol ücretlerine yüzde 60’a varan zam
15 Mayıs – Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), otoyol ve köprü ücretlerine saat 00.00’dan itibaren geçerli olmak üzere zam yapıldığını açıkladı.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, köprü ve otoyollardaki son fiyat artışlarının yıllık enflasyona etkisini değerlendirdi. Şimşek, “Köprü ve otoyollardaki son fiyat artışlarının yıllık enflasyona etkisinin yaklaşık 0,05 puan ile sınırlı olacağını öngörüyoruz” dedi.
Bakan Şimşek, yıl sonu enflasyon hedefine ulaşmakta kararlı olduklarını vurguladı. Şimşek, şunları kaydetti:
“Mali disiplini güçlendirmek için aldığımız kararlarda dezenflasyon hedefimizi göz önünde bulunduruyoruz. Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi ve önümüzdeki süreçte atacağımız diğer adımlarla maliye politikası olarak enflasyonla mücadeleye desteğimiz artarak devam edecek.”
- Köprü ve otoyol ücretlerine dev zam | Hazine ve Maliye Bakanı: “Fiyat artışının yıllık enflasyona etkisi 0,05 puan ile sınırlı”
Ekonominin gündemi “yastık altı” altınlar
24 Mayıs – Hem Erdoğan hem de Şimşek birkaç gün arayla konuşmalarının gündemine vatandaşların “yastık altı” altınlarını aldı.
İstanbul Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı’nda Albaraka İslami Finans Zirvesi’nde 24 Mayıs’ta konuşan Erdoğan, Türkiye’de “yastık altı” denen sistem dışı tasarruf kültürünün yaygın olduğundan bahsetti ve bu şekilde elde tutulan döviz ve altının ekonomiye katkısının olmadığını anlattı.
“Yastık altı” tasarrufların ekonomiye kazandırılmasını arzuladıklarını dile getiren Erdoğan, “Çağrıda bulunduk ama bunda tam anlamıyla muvaffak olamadık. ‘Yastık altı’ altınların ekonomiye kazandırılmasında kurumlarımız ikna edici ürünler geliştiremedi. Katılım finansa yönelik önyargılar kırılmadı” dedi.
TKBB 23. Olağan Genel Kurulu 23 Mayıs’ta Türk Eximbank Genel Müdürlüğü’nün İstanbul’daki binasında yapıldı. Kurula Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Başkanı Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu da katıldı. Programda konuşan Şimşek, fiyat istikrarının önemine vurgu yaptı, “Şunun altını çizmek istiyorum: Sadece makro finansal istikrarı öngörülebilirlik için değil, kaynakların verimli alanlara, ülkemiz için üretken alanlara kanalize edilmesinin de ön koşulu fiyat istikrarıdır” dedi.
Altının sisteme girmediği sürece “atıl” olduğunu söyleyen Şimşek, “Bizim vatandaşımız, geçen sene müdahale etmeseydik belki 40 milyar dolar altın ithal edecekti. Altın sistemdeyse faydalı olur” dedi.
Kişilerin tercihlerine saygı duyduklarını anlatan Şimşek, “Benim anlatmaya çalıştığım şey şu: Eğer vatandaşımız kendisini bu tür ürünlerle korumaya alıyorsa veya başka ülkelerin para birimlerinde kendisini daha güvenli hissediyorsa bir sorun var demektir. Evet, bir sorun var. Nedir, yüksek enflasyon. O nedenle fiyat istikrarı çok önemli” dedi.
Şimşek: “Enflasyonda eylülde 40’lı rakamları görebiliriz”
29 Mayıs – Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Maliye Hesap Uzmanları Vakfı’nın etkinliğinde konuştu. Şimşek, enflasyonun tek haneye indirilmesi konusunda “TCMB ne gerekiyorsa yapıyor. Merkez Bankamız ihtiyaç duyarsa, Hazine ve Maliye olarak gerektiğinde ihtiyacımızın da ötesinde likiditeyi çekmek için borçlanacağız” dedi.
Enflasyonun en kötü vergileme yöntemi olduğunu söyleyen Şimşek, Türkiye’nin şu anda tek önceliğinin fiyat istikrarı olduğunu aktardı. “Enflasyonun düşük tek hanelere indirilmesi çok ciddi bir iş, zaman, kararlılık ve sabır gerektiriyor. Enflasyonda geçiş dönemi bu ay itibarıyla sona eriyor” diyen Şimşek, şu anda dezenflasyon sürecinin eşiğinde olduğumuzu ve eylülde enflasyonu 40’lı rakamları görebileceğimizi belirtti.
Erdoğan: “Enflasyonda en zor dönem geride kaldı”
8 Haziran – Erdoğan, İstanbul Haliç Kongre Merkezi’nde düzenlenen Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) 31. Olağan Genel Kurulu ve İhracatın Şampiyonları Ödül Töreni’ne katıldı.
İhracatta ilerleme yaşandığını kaydeden Erdoğan, “2002’de bir haftada yaptığımız ihracatı artık bir günde gerçekleştiriyoruz. İhracat yapmayan ilimiz kalmadı. Klavye ekonomistleri bunları görmüyor olabilir. Fildişi kulelerde ahkam kesenler bunları anlamıyor olabilir” dedi.
Erdoğan, enflasyonda en zor dönemin geride kaldığını dile getirdi. Ayrıca Erdoğan, “Şimdi programın sonuçlarını daha net göreceğimiz, yeni bir döneme, dezenflasyon sürecine giriyoruz. Geçmişte enflasyonu nasıl tek haneye indirdiysek inşallah aynı başarıyı tekrar yakalayacağız” diye konuştu.
Mehmet Şimşek ve Yalçın Karatepe görüştü
24 Haziran – Mehmet Şimşek ile CHP’li Yalçın Karatepe 24 Haziran’da görüştü. Saat 10.00 başlayan görüşme 4 saat 15 dakika sürdü ve 14.15’te sonra erdi.
Şimşek görüşmenin ardından Karatepe’yi uğurladı, ikili herhangi bir açıklama yapmadı.
Görüşmenin en önemli gündem maddelerinden birinin asgari ücrete zam olması bekleniyordu. Ayrıca emekliler için enflasyon oranına refah payı eklenerek aylıkların artırılması konusu da görüşmenin konularından biri olacağı söyleniyordu.
Karatepe, Bakan Şimşek’le görüşmesine asgari ücrete ara zam, emekli aylıklarında artış, tarımsal desteklerin çiftçiye ödenmesi ve vergide adalet konu başlıklarıyla gittiklerini söyledi. Dört saatlik görüşmeden sonuç alınamadığını belirten Karatepe, “Acı reçeteyi yine vatandaşa çıkaran anlayışlarında bir değişim iradesi olmadığını gördük” dedi.
Asgari ücrete ara zam yok
26 Haziran – Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, asgari ücrete ara zam yapılmayacağını söyledi, “Asgari ücrete artış olmayacak. Yeni asgari ücreti için aralıkta bir araya geleceğiz. Emekliye refah payı gündemimizde yok” dedi.
FATF, üç yıl sonra Türkiye’yi gri listeden çıkardı
28 Haziran – FATF, Türkiye’yi sıkı mali incelemeye tabi tutulan ülkelerin bulunduğu gri listeden çıkardı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, X hesabından yaptığı açıklamada, “Başardık” dedi.
Elektriğe yüzde 38 zam
28 Haziran – EPDK, enerji üretim maliyetlerinde yaşanan artış nedeniyle mesken abone grubu için satış fiyatlarına yüzde 38 zam geldiğini açıkladı. Bu artışla beraber 100 kWh elektrik tüketimi olan bir mesken abonesi için ödenecek tutar 207,23 TL oldu.
Kiralarda zam yeniden TÜFE oranına döndü
1 Temmuz – Türk Borçlar Kanunu’na Haziran 2022’de eklenen geçici madde ile konut kiralarındaki artışı yüzde 25 ile sınırlayan düzenleme 1 Temmuz’da sona erdi. Kira bedelleri eskiden olduğu gibi 12 aylık TÜFE oranına göre belirlenmeye başladı.
Bedelli askerlik ücretine zam geldi
1 Temmuz – Altı aylık enflasyon oranının belli olmasıyla birlikte bedelli askerlik ücretlerinin temmuz zammı açıkladı. 182 bin TL olan bedelli askerlik ücreti, altı aylık enflasyon verisinin ardından 35 bin 261 TL artışla 217 bin 871 TL’ye yükseldi.
En düşük emekli maaşı 12 bin 500 TL oldu
16 Temmuz – AKP Grup Başkanı Abdullah Güler, 16 Temmuz’da en düşük emekli aylığının 12 bin 500 liraya yükseltileceğini duyurdu. Güler düzenlemenin bütçeye maliyetinin 33 milyar 200 milyon lira olduğunu ve aylığı 12 bin 500 lira altında kalan 3 milyon 703 bin 788 emeklinin düzenlemeden etkileneceğini söyledi.
Yurtdışına çıkış harcı 500 TL oldu
16 Temmuz – AKP vergi paketini tamamlayarak 16 Temmuz’da Meclis’e sundu. Yurtdışı çıkış harcının 500 liraya çıkarılmasını da içeren 53 maddelik Vergi Kanunları İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ne ilişkin detayları AKP Grup Başkanı Abdullah Güler TBMM’de düzenlediği basın toplantısıyla açıkladı.
Vergi paketine ilişkin daha önce yapılan haberlerle kamuoyunun yanıltıldığını söyleyen Güler, teklifin amacını “Vergi adaletinin güçlendirilmesi, verginin payının artırılması, güvenliğin sağlanması, kayıt dışılıkla mücadele, istisnaların kaldırılması, cezaların etkinliğinin artırılması, devreden KDV’nin azaltılması, ithalatın azaltılmasına katkı sağlanması” şeklinde anlattı.
Vergi paketi 28 Temmuz’da kabul edildi.
Konut doğalgazına yüzde 38 zam geldi
31 Temmuz – Konutlarda kullanılan doğalgaza yüzde 38 zam geldi.
Ayrıca, yıllık doğalgaz tüketimi 300 bin metreküp ve altında olan serbest tüketicilerin elektrik üretimi haricinde kullandıkları doğalgazın satış fiyatına yüzde 33,1 zam yapıldı.
Bununla birlikte elektrik üretimi için kullanılan doğalgazın toptan satış fiyatı ile yıllık doğalgaz tüketimi 300 bin 1 metreküp ve üzerinde olan serbest tüketicilerin elektrik üretimi haricinde kullandıkları doğalgazın satış fiyatında değişiklik yapılmadı.
Gümrük vergilerinde artış
6 Ağustos – Resmî Gazete’de 6 Ağustos’ta yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararlarına göre yurtdışı hızlı kargo alışveriş limiti 30 euroya düştü.
AB’den gelen kargolarda vergi yüzde 30’a çıkarılırken, birlik dışındaki ülkelerin kargolarının vergisi yüzde 60’a çıkarıldı. Gümrük vergilerinde yapılan bu değişiklikler sosyal medyada kullanıcılar tarafından tepki çekti.
Köprü ve otoyol geçiş ücretlerine zam
16 Ağustos – Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) ve Yap-İşlet-Devret (YİD) kapsamında özel şirketler tarafından işletilen otoyol ve köprülerin geçiş ücretlerine, 16 Ağustos saat 00:00’dan itibaren geçerli olmak üzere zam geldi.
İstanbul-Ankara Anadolu Otoyolu otomobiller için 187 TL oldu. İstanbul-İzmir Otobanı ücreti Osmangazi Köprüsü geçiş ücreti dahil otomobiller için bin 370 TL oldu.
Mehmet Şimşek’in istifa edeceği iddiaları
23 Ağustos – Ağustos ayında Mehmet Şimşek’in istifa edeceği iddiaları haberleştirildi. Şimşek söz konusu iddialara X hesabından yanıt verdi. Resmi açıklamalara rağmen iddiaların devam ettiğini belirten Şimşek, “Bir de buradan yazayım. İstifa etmedim. Dolaşıma koyulan senaryolar doğru değildir” dedi.
Ekonomi yönetiminin bir ekip ruhuyla çalıştığını dile getiren Şimşek, “Aldığımız büyük ve zor sorumluluğun farkındayız. Bu sorumluluğun bilinciyle her gün daha iyiye ulaşmak için çalışıyoruz” diye yazdı.
Yeni OVP’de enflasyon beklentisi yükseldi, büyüme tahmini düştü
5 Eylül – Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan ve kabine yeni Orta Vadeli Program’ın (OVP) tanıtım toplantısına katıldı. Yeni OVP’ye göre büyüme tahmini yüzde 4’ten yüzde 3,5’e düştü. Bunun yanı sıra enflasyon beklentileri de yükseldi. Enflasyon beklentisi 2024 için yüzde 33’ten 41,5’e, 2025 için 15,2’den 17’5’e, 2026 için 8,5’ten 9,7’ye yükseldi.
Ekonomist Mehmet Şevket Sayılgan, yeni OVP’nin daha önemli olduğunu dile getirdi. Sayılgan, 2028’e kadar seçim olmaması durumunda programın süreklilik göstermesi gerektiğini belirtti.
OVP’ye göre Türkiye’nin hem büyüyeceğini, hem enflasyonun düşeceğini, hem TL’nin değer kaybının duracağını söyleyen Sayılgan, “Bu sırada da kademeli olarak faiz düşüşünün önünün açılması sağlanacak. Buradaki matematik birbiriyle ilişkilendirildiği zaman, zincirin bazı halkaları tutmuyor” diye konuştu.
Sayılgan şöyle devam etti:
“Ya önümüzdeki dönem enflasyonu yüzde 30 civarlarında makul kabul edip büyümeye öncelik vereceğiz. Ya da büyümeyi yüzde 1-2’ye doğru çekip enflasyonu 20’lere indireceğiz. Dolayısıyla bu ikisinden birini önümüzdeki dönem tercih etmek zorundayız.”
Dört yıl sonra ilk: FED faiz indirimine gitti
18 Eylül – ABD Merkez Bankası, politika faizini 50 baz puan düşürdü. Fed, dört yıl sonra ilk kez faiz indirimine gitti.
Kredi kartı borçlarına yapılandırma
27 Eylül – Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) 27 Eylül’de yeni düzenlemeleri duyurdu. Buna göre bireysel kredi kartı borçlarını ödeyemeyen kart sahipleri talep etmeleri halinde borçlarını en fazla 60 ay vade ile yapılandırma olanağına sahip oldu. Ancak, yapılandırma borcunun yarısı ödenene kadar kredi kartlarının limitlerinde herhangi bir artış yapılmayacak.
İhtiyaç kredilerinde ise anapara ve faiz ödemelerinde 30 günden fazla gecikme yaşayan borçlular, ek kredi almadan mevcut borçlarını 60 aya kadar yapılandırma imkanına sahip olacaklar. Bu yapılandırma için borçluların 1 yıl içinde başvuruda bulunmaları gerekecek.
BDDK ayrıca asgari ödeme oranlarını da yeniden düzenledi. Buna göre limiti 50 bin TL ve altında olan kartlar için asgari ödeme oranı dönem borcunun yüzde 20’si olacak. Ayrıca 50 bin TL’nin üzerinde olan kartlar için ise yüzde 40 olarak uygulanacak.
Kredi kartı sahiplerinden Savunma Sanayi Fonu ücreti alınması teklifi
11 Ekim – AKP milletvekilleri, “Savunma Sanayii ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Teklifi”ni TBMM Başkanlığı’na sundu. Teklif, Savunma Sanayii Destekleme Fonu’na (SSDF) ek kaynak sağlamak için mevcut yasada değişiklik öngörüyordu.
Düzenlemeye göre vergi ve gümrük beyannameleri, sigorta prim bildirgeleri ve aylık prim belgelerinden alınan damga vergisi tutarına ek olarak, yıllık gelir vergisi beyannamelerinden yarı oranında katkı payı alınacaktı. Ayrıca tapu ve kadastro işlemlerinde taşınmaz satışlarında alıcı ve satıcıdan ayrı ayrı 750 TL alınacaktı. Ayrıca diğer işlemlerde de işlem sahibinden 375 TL katılma payı tahsil edilecekti.
Ancak tepkilerin ardından teklif ertelendi. AKP Grup Başkanı Abdullah Güler, “Kredi kartlarından 750 TL’lik kesinti” teklifini de içeren, Savunma Sanayii Destekleme Fonu görüşmelerinin ertelenerek 2025’e bırakıldığını açıkladı.
Daron Acemoğlu, Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazandı
14 Ekim – MIT’de ekonomi profesörü olan Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson, Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazandı.
Ödül, “kurumların nasıl oluştuğu ve refahı nasıl etkilediği konusundaki çalışmaları” nedeniyle üç bilim insanına verildi.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nin açıklaması şöyle:
“Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson, toplumsal kurumların bir ülkenin refahı için önemini gösterdiler. Hukukun üstünlüğünün zayıf olduğu toplumlar ve nüfusu sömüren kurumlar büyüme veya daha iyiye doğru değişim yaratmaz. Ödül sahiplerinin araştırması bunun nedenini anlamamıza yardımcı oluyor.”
Erdoğan’dan asgari ücret açıklaması
20 Kasım – AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Brezilya ziyareti dönüşü uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı. Erdoğan, asgari ücret tartışmaları hakkında da konuştu.
Erdoğan, asgari ücret düzenlemeleriyle ilgili şunları kaydetti:
“Geçen yıl asgari ücretli kardeşlerimize yüzde 107,5 oranında zam verdik. O dönemde enflasyon yüzde 65’ti. Bu yıl yüzde 49 zam yaptık ve ekim ayı itibarıyla enflasyon yüzde 49’un altında. Yılı Merkez Bankamızın tahminlerine göre yüzde 44 civarında bir enflasyon oranıyla tamamlayacağız.”
Muhalefetin bu konuda eleştirilerini istismar olarak nitelendiren Erdoğan, çalışanları enflasyona ezdirmeme taahhüdünü yineledi:
“Muhalefet bu konuyu istismar ediyor ama biz önümüzdeki dönemde de aynı prensipler çerçevesinde hareket edeceğiz ve enflasyonun üzerinde, çalışanlarımıza alım gücünü koruyacak çerçevede muamele edeceğiz.”
Bitcoin 100 bin doları aştı
5 Aralık – Bitcoin, ABD seçimlerinin ardından Donald Trump’ın kazanmasıyla yükselmeye başladı. Bitcoin 100 bin doları geçti.
2025 asgari ücreti belli oldu
24 Aralık – Asgari Ücret Tespit Komisyonu, dördüncü toplantı için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nda apar topar bir araya geldi. Görüşmelere işveren heyetini temsilen Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Genel Sekreteri Akansel Koç katılırken işçi heyetini temsil eden Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) toplantıya katılmayacağını açıkladı.
Toplantının ardından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, 2025 yılında geçerli olacak asgari ücreti açıkladı. Buna göre asgari net 22 bin 104 TL oldu. Asgari ücrete yüzde 30 zam geldi. Oyçokluğuyla alınan karara TÜRK-İŞ imza atmadı. Böylece TÜRK-İŞ, AKP dönemindeki 26 asgari ücret kararından 19’una muhalif kaldı.
Faiz iki yıl sonra ilk kez düştü
26 Aralık – Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) politika faizini yüzde 50’den yüzde 47,5’e indirdi. Para Politikası Kurulu (PPK) altı aydır sabit tuttuğu faizi 250 baz puan indirdi.
TCMB önceki PPK kararlarında faiz indirimi olmayacağı sinyalleri verirken, asgari ücrete yüzde 30’luk zammın ardından faiz indirimi yapılacağı yönünde piyasa beklentileri şekillenmişti.
TCMB son faiz indirimini 14 Mayıs 2023 seçimlerinden önce, Şubat 2023’te yaptı.
