Çin ve Rusya ile yürütülen görüşmelerin tıkanmasının ardından Türkiye, Eskişehir-Beylikova’daki nadir toprak elementlerinin geliştirilmesi için ABD ile ortaklık görüşmelerine başladı.
Türkiye, enerji ve savunma alanlarında derinleşen işbirliğinin ardından ABD ile nadir toprak elementleri alanında yeni bir stratejik ortaklık kurmayı değerlendiriyor.
Eskişehir-Beylikova’daki nadir toprak elementi rezervlerin geliştirilmesi yönündeki görüşmeler, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Donald Trump’ın geçen ay Beyaz Saray’daki görüşmesinden sonra hız kazandı.
Beylikova’da yapılan keşiflerde seryum, praseodim ve neodim gibi stratejik elementlerin bulunduğu açıklanmıştı. Rezervin kalitesi henüz doğrulanmasa da, cevherin yüzde 1’in üzerinde nadir toprak oksidi içerdiği ve bu oranın ticari üretim için yeterli olduğu belirtiliyor.
Çin ve Rusya ile görüşmeler tıkanmıştı
Ankara, Ekim 2024’te aynı proje için Çin ile bir mutabakat zaptı imzalamış ancak teknoloji transferi konusunda uzlaşma sağlanamamıştı. Çin, çıkarılan cevherin Çin’de işlenmesi şartını koşarken, Türkiye yerli rafineri ve teknoloji geliştirme hakkından vazgeçmemekte ısrar etti.
Rusya ile yapılan temaslardan da sonuç alınamadı. Bu durum, Türkiye’nin projeyi Batılı ortaklarla sürdürme kararı almasına yol açtı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, görüşmelere ilişkin yorum yapmadı.
Beylikova rafineri planı ve Batılı ortaklar
Ankara, Beylikova’da bir nadir toprak rafinerisi kurmayı planlıyor. Bu kapsamda Kanada ve İsviçre ile fizibilite çalışmaları yürütülüyor. Türkiye ayrıca proje uluslararası standartlara uygun yürütülsün diye Avustralya Jeobilimciler Enstitüsü’ne (JORC Code) başvuru hazırlığında. Bu sertifikasyon, rezervin büyüklüğünü ve yatırım değerini belirleyecek.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
ABD ile yapılacak olası anlaşma, sadece cevherin çıkarılması değil, aynı zamanda işlenmesi ve yüksek katma değerli ürünlere dönüştürülmesini de kapsayacak. Türk yetkililer, Boeing ve Lockheed Martin gibi savunma devleriyle yapılan iş birliği modeline benzer şekilde, teknoloji transferi ve yerli üretim şartlarını korumayı hedefliyor.
Çin’e bağımlılığa karşı yeni denge arayışı
Bu adım, ABD ve Avrupa Birliği’nin (AB) Çin’in nadir toprak üretimindeki küresel hâkimiyetini kırmaya yönelik girişimleriyle paralel ilerliyor. Ankara ise son yıllarda hem Batı’yla hem Çin’le denge politikası izliyordu.
Eylül 2024’te Türkiye, ABD ve AB’nin öncülük ettiği “Kritik Mineraller Tedarik Zinciri Ortaklığı”na katılmıştı. Ancak aynı dönemde Çin’in liderlik ettiği BRICS grubuna ortak ülke statüsü teklif edilmiş ve Çin sermayesi, Türkiye’deki elektrikli araç üretimi projelerine yatırım yapmıştı.
Şimdi ise Türkiye, Beylikova sahasında ABD işbirliğiyle atacağı adımın Batı ittifakına stratejik bir yönelme olarak görülmesinden rahatsız değil.
Kaynak: Bloomberg
