Kosova’nın Arnavut yönetimi, 17 Şubat 2008 tarihinde Bağımsızlık Bildirgesi’ni ilan ederek Sırbistan’dan ayrıldı. Aynı gün 10 binlerce Arnavut, uzun yıllar süren kanlı mücadelenin sona erdiği umuduyla sokaklara döküldü ve kutlamalar yaptı.
Sanatçı Fisnik Ismaili, bağımsızlığın ilan edildiği gün, Kosova’nın başkenti Priştine’nin meydanına yaklaşık üç metre yüksekliğinde ve 9 ton ağırlığındaki “NEWBORN” heykelini yerleştirdi. Kutlamaya katılan 150 binden fazla insana kalem dağıtıldı; böylelikle heykel, alanda bulunanların imzasını taşıyan dev bir anıta dönüştü.
Açılış gecesinden aldığı ilhamla sanatçı, her yıl Kosova’nın bağımsızlık yıldönümünde heykeli yeniden üretmeye karar verdi. Ancak Kosova hükümeti, bu tür bir müdahalenin sanat eserinin gerçekliğini yok edeceğini öne sürerek buna izin vermedi. Beş sene boyunca olduğu yerde değişmeden kalan heykel sonunda o kadar kirlendi ki, yetkililer heykeli yeniden boyamak zorunda kaldı. Ama kullandıkları sarı boya, heykelin ilk sarı renginden farklıydı.
Bunun üzerine Fisnik Ismaili, heykeli yeniden üretmek için Facebook’ta bir kampanya başlattı. Çağrıya cevap veren 150 gönüllü ile birlikte heykelin üzerine Kosova’nın bağımsızlığını tanıyan ülkelerin bayraklarını çizdi. New York Times’da yer alan habere göre sanatçı, o günü “İlk başta tutuklanacağımı düşündüm ama yetkililer, heykelin ne denli güzel bir şeye dönüştüğünü görünce bizi işimizden alıkoymak istemedi” sözleriyle anlatıyor.
2016 yılında sanatçı, maviye boyadığı heykelin üzerini bulutlarla kapladı ve dikenli teller çizdi. Heykelin bu hali, Kosovalıların vize kısıtlamaları yüzünden Avrupa’nın çoğu ülkesine giremeyişine bir tepkiydi.
2017 yılına gelindiğinde ise heykelin üzerine tuğlalar çizildi, “N” ve “W” harfleri devrilerek, bu harflerin arasına “No Walls” (Duvarlara Hayır) sloganı yerleştirildi. Heykel bu sefer de Kosova’nın kuzeyinde bulunan ve çoğunlukla Sırpların yaşadığı Mitrovica şehri ile ülkenin geri kalanı arasına duvar örme isteğine tepki gösteriyordu.
Heykelin son hali daha iyimser: “B” harfi, “1” rakamıyla değiştirilerek Kosova’nın bağımsızlık ilanından bu yana geçen 10 yılı kutlanıyor. Sanatçı, 2018’deki bu formun daha politik bir mesaj içermesini istemiş ve tüm heykeli etrafında olup biteni yansıtan bir aynaya dönüştürmeyi planlamış. Ancak ülkede krom kaplama yapabilen tek bir şirket bulamadığı için bu fikrini hayata geçirememiş.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Sanatçının her yıl yaptığı bu rutin müdahaleler dışında, zaman zaman halktan insanlar da heykelin üzerini karalıyor, grafiti çiziyor. NEWBORN, Kosova’nın bağımsızlığından bu yana geçirdiği dönüşümü, güncel politik atmosferi ve insanların ruh hallerini yansıtan dev, canlı bir anıt olarak başkent Priştine’nin orta yerinde duruyor.
Fisnik Ismaili kimdir?
1973 Kosova doğumlu Fisnik Ismaili, o zamanlar Yugoslavya’nın bir parçası olan Priştine’de, kendi tabiriyle “biraz ayrıcalıklı” büyüdü. Babası Kosova’nın merkez bankasını yönetiyordu.Yugoslavya ordusuna katılmamak için 1991’de ülkesinden ayrılarak Londra’ya yerleşti. Orada multimedya bilişimi üzerine eğitim aldı ve bazı büyük reklam ajansları için çalıştı. 1990’ların sonunda savaş başlayınca Kosova’ya döndü ve Kosova Kurtuluş Ordusu’nda üç ay görev yaptı. Şimdilerde Kosova Parlamentosu’nun muhalif üyesi olan Fisnik Ismaili, aynı zamanda Priştine’de bulunan Ogilvy Kosova adlı reklam ajansının kreatif direktörlüğünü yapıyor.
