The Guardian’ın haberine göre Çinli yetkililer, dünyanın ilk genleri değiştirilmiş bebeklerini yarattığını iddia eden araştırmacı He Jiankui’nin tüm faaliyetlerinin askıya alındığını açıkladı. 2003 yılında yayımlanan “etik rehberlik” belgesi gen deneyleri için kullanılan embriyoların üreme için kullanılmasını yasaklıyor, ancak herhangi bir ceza öngörmüyor.
Bilim ve Teknoloji Bakanı Yardımcısı Xu Nanping, Çin Merkez Televizyonuna yaptığı açıklamada “Medya aracılığıyla bildirilen genetikleri düzenlenmiş bebek olayı Çin’in ilgili yasa ve yönetmeliklerine açık bir biçimde aykırıdır. Ayrıca akademik topluluğunun bağlı olduğu etik kodları da ihlal etmiştir. Şok edici ve kabul edilemez” dedi. Xu, He’nin çalışmasında yer alan kişilerin bilimsel veya teknolojik aktivitelerinin askıya alınmasını istedi.
Öte yandan, He’nin projesine sahip çıkan olmadı. Shenzen Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, üniversite bünyesinde doçent olarak görev yapan He’nin araştırması hakkında hiçbir bilgileri olmadığını iddia etti. He’nin projesinin kadın ve çocuk hastanesi olan Harmonicare Shenzen’de etik komitesi tarafından kabul edildiği iddiası ise hastane yönetimince “Araştırmaya dahil değiliz” denilerek reddedildi.
Stanford Üniversitesi’nde biyoetik çalışan ve He’yi geçen yıl düzenlenen bir etik konferansından tanıyan William Hurlbut ise şunları söyledi: “Bu deneyin onun uzun vadeli hedefi olduğunu biliyordum. Sadece bunu bu şekilde zorlayacağını düşünmemiştim. Yaptığı şeylere karşı duyduğu heyecanın fazlalığı yüzünden ilerlemesi gerekenden fazla hızlı ilerleyip ilerlemediğini merak etmiştim. Şimdi bunun kapısı açıldı ve tekrar kapanmayacak. Tarihin bir menteşesi gibi.”
“Çin’in Elon Musk’ı”
Çin’in Hunan eyaletinde çiftçi bir ailenin çocuğu olarak 1984’te ye doğan He, ailesi ve arkadaşları tarafından aşırı azimli ve zeki olarak tanımlanıyor. Yerel medyaya verdiği demeçlerde, tatillerini laboratuvarda geçirmeyi tercih ettiğini söylemiş.
Babası Pekin Haberleri’ne, “Ortaokulda, ilkokulda, üniversitede ve sonrasında her zaman birinciydi. Hiçbir zaman ikinci olmadı. Her zaman birinci” dedi. Eski bir meslektaşı ise medyaya, He’yi en iyi tanımlayan üç sıfatın “akıllı, çılgın ve dahi” olduğunu söyledi. Bir diğer meslektaşı da He’yi, Tesla’nın kurucu ortağı Elon Musk’a benzeterek “Çin’in Musk’ı” dedi. He hakkında çıkan haberlerde 34 yaşındaki araştırmacıdan “Çin’in Einstein’ı” diye söz edenlere de rastlanıyor.
He, üniversite kariyeri ve sonrası için Çin hükümeti tarafından finanse edilmiş. Çin’de fizik okuyan He, Amerika’daki Rice Üniversitesi’nde doktorasını tamamlayıp Stanford Üniversitesi’nde genom dizilimiyle ilgili doktora sonrası çalışmalarına devam etmiş. 2012 yılında ise Shenzen Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’ndeki bir işe alım programıyla, babasına göre kendi deyimiyle “zayıf gördüğü” Çin araştırmalarını desteklemek için Çin’e dönmüş.
Çin Crispr-Cas9 olarak da bilinen gen düzenleme teknolojisini insanlar üzerinde test eden az sayıdaki ülkeden biri. 2015 yılının başlarından beri kanser hastalarına düzenlenmiş DNA hücreleri aşılanıyor. Pekin’in, 2016-2020 dönemi için düzenlediği beş yıllık fen ve teknoloji geliştirme planında gen düzenlenmesi önemli bir yere sahip.
Bebeklerin genetik modifikasyonu Birleşik Krallık ve diğer birçok ülkede ise, güvenli olmadığı ve yapılan değişikliklerin sonraki nesilleri de etkilemesi sebebiyle yasadışı kabul ediliyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Yasak var, ceza belirsiz
Çin yasalarında konuyla ilgili yönetmelikler, 2003 yılında yayımlanan “etik rehberlik” belgesinde yer alıyor. Bu belge gen deneyleri için kullanılan embriyoların üreme için kullanılmasını yasaklıyor, ancak herhangi bir ceza öngörmüyor. Yine de Çin Ulusal Sağlık Komisyonu yetkilileri perşembe günü, He’nin “yasadışı davranışlarını araştırmak ve incelemek” için söz verdi.
Hükümete bağlı Çin Bilim ve Teknoloji Derneği, olayın Çin bilim toplumunun imajına zarar verdiğini, ilgili birim ve kurumları şiddetle kınadıklarını açıkladı. Çinli bilim insanları da gelecekte bu tür araştırmaların önlenmesi için kapsamlı bir düzenleme yapılması çağrısında bulundu.
