Ekonomi Tıkırında’nın 97. programında Sedat Pişirici, 2021 yılı bütçesi ve tüketici güven endeksi verileri üzerinden ekonomik gelişmeleri, ekonomi ve demokraside yeni dönem sözünün tutulup tutulmadığını değerlendirdi, millete “evde kal” diyen iktidarın kendisinin neler yaptığına dikkat çekti.
Hatırlarsanız, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yine bir Merkez Bankası Başkanı’nı değiştirip, aynı zamanda damadı olan Hazine ve Maliye Bakanı’nın instagramdan istifasını kabul ettikten sonra, ekonomide ve demokraside yeni bir dönemin kapısının aralanacağı müjdesini vermişti. O müjdenin ardından yeni Hazine ve Maliye Bakanı, yanına başka bakanları da alarak, laik sanayici ve işadamlarının, müslüman sanayici ve işadamlarının ve her türlü sanayici ve işadamlarının örgütleri ile aralanan kapıdan hangi ekonomik ve demokratik reformların geçeceğini istişare etti.
Bu görüşmelerden henüz somut sonuçlar çıkmamakla birlikte, bu arada TBMM’de, cumhurbaşkanının tenezzül edip de katılmadığı oturumlarda, cumhurbaşkanlığı hükümetinin 2021 bütçesi görüşüldü. Görüşülen bir ülkenin bütçesi. Görüşmelerden aklınızda kalan ne? Benim aklımda kalan, İçişleri Bakanı’nın “Ooohhh… Ooohhh…” diye haykırması, AKP Denizli Milletvekili Şahin Tin’in de kuru ekmek giren midenin aç olamayacağını savunması! Bu arada öğrendik ki TBMM albümündeki künyesinde “sanayici ve işadamı” olduğu yazan Şahin Tin, Ankara’da yediği yemeğin parasını Denizli’nin Çivril ilçesinin AKP’li belediyesine ödetiyormuş. Diyebilirsiniz ki milletin vekilidir, yediği yemeğin parasını elbet millet ödeyecektir. Ama Şahin Tin öyle düşünmüyor olacak ki bu konudaki haberleri “kişilik haklarının ihlali” saymış, artık nasıl bir kişilik ise Denizli 1. Sulh Ceza Hakimliği de aynı kanaate varıp, haberlere erişim engeli getirmiş!
Dönelim bütçeye. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş sonrası hazırlanan üçüncü bütçe olan 2021 yılı bütçesi (2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ile 2019 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi), Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasıyla 17 Ekim’de TBMM’ye sunulmuştu. Bütçenin komisyondaki görüşmelerine de Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda 21 Ekim’de yaptığı sunumla başlanmıştı. Bütçenin komisyondan TBMM Genel Kurulu’na indiği 7 Aralık’ta da sunuş konuşmasını Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay yaptı. 12 gün sonra da 2021 bütçesi, AKP ve MHP oyları ile kabul edildi. Kabul sonrası teşekkür konuşmasını yine Cumhurbaşkanı Erdoğan değil, yardımcısı Oktay yaptı. Oktay’ın o konuşmada, hükümetinin bütçesini savunmak için milletin meclisine gelmeyen cumhurbaşkanını “Yerli ve millidir, milletin adamıdır, yetkisini ve gücünü milletinden alır” diye tanımlaması da ayrıca enteresandı!
Biraz önce de söylediğim gibi 2021 yılı bütçesi iki ayrı kanun teklifiydi. Bunlardan “2021 Merkezi yönetim Bütçe Kanun Teklifi” için 509 milletvekili oy kullandı, teklif, 193 milletvekilinin ‘ret’ oyuna karşılık 316 milletvekilinin ‘kabul’ oyu ile yasalaştı. “2019 Kesin Hesap Kanun Teklifi” için ise 508 milletvekili oy kullandı, 312 milletvekili ‘kabul’, 196 milletvekili ‘ret’ oyu verdi. Hemen hatırlatalım, TBMM’de halen 584 milletvekili var. Bunların 289’u AKP’li, 48’i MHP’li, 1’i de BBP’li, yani Cumhur İttifakı’nın toplam oyu 338. Diğer taraftan 138 milletvekili CHP’li, 36 milletvekili İyi Partili, 1 milletvekili Saadet Partili, 1 milletvekili de Demokrat Partili, yani Millet İttifakı’nın toplam oyu da 176. Bunların dışında 56 milletvekili HDP’li, 9 milletvekili bağımsız, 2 milletvekili TİP’li. DEVA, DBP ve Yenilik Partisi’nin de birer milletvekili var.
Bütçe görüşmelerinde bir kez daha öğrendik ki hükümet, 2021 yılında Türkiye ekonomisinin %5,8 oranında büyümesini, istihdamın 1 milyon 598 bin kişi artmasını, işsizlik oranının %12,9’a, enflasyonun da tek haneli oranlara gerilemesini bekliyor. Bu beklentilere göre hazırlanan bütçede de 2021 yılının giderleri 1 trilyon 346 milyar lira, bütçe gelirleri 1 trilyon 101 milyar lira, vergi gelirleri 922,7 milyar lira, bütçe açığı 245 milyar lira olarak öngörülmüş. Cumhurbaşkanının maaşı da 81 bin 250 liradan 88 bin liraya çıkacak.
2021’in bütçesi, cumhurbaşkanının maaşı tamam ama 2021’in asgari ücreti henüz belli değil, görüşmeler devam ediyor. Asgari ücret tespit komisyonu iki toplantı yaptı, üçüncüsü yarın, Türk-İş’in ev sahipliğinde yapılacak. 2020’nin net asgari ücreti 2 bin 324 lira 70 kuruş. Evde tükettiğimiz elektriğin, doğal gazın, okula gidemeyen çocuğumuzun ders görmek için bağlandığı internetin, telefonun Katma Değer Vergisi oranı %18.
Buna karşılık tüketicinin güveni ne durumda? Türkiye İstatistik Kurumu’nun, Merkez Bankası işbirliği ile hazırladığı “tüketici güven endeksi”nin bugün açıkladığı aralık ayı değeri 80,1. Bu değer kasım ayında da aynıydı. Peki bu ne anlama geliyor? Açıklamanın dibinde yazıyor: “Tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabilmektedir. Tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu göstermektedir.” Yani, tüketici kötümser.
Bu çalışmanın bir de alt başlıkları var. Hanenin maddi durumu endeksi 100’ün altında: 66,1. Hanenin maddi durum beklentisi endeksi 100’ün altında: 78,9. Genel ekonomik durum beklentisi endeksi 100’ün altında: 82,9. Gelecek 12 aylık döneme ilişkin genel ekonomik durum beklentisi, %5,2 artmasına rağmen 100’ün altında: 82,9. Gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali endeksi 100’ün çok altında: 33,2. Gelecek 12 aylık dönemde otomobil satın alma ihtimali 100’ün çok çok altında: 11,9. Gelecek 12 aylık dönemde konut satın alma veya inşa ettirme ihtimali ise 100’ün çok çok çok altında: 9,7. 19 alt başlık var, biri hariç 18’inin endeks değeri 100’ün altında. O biri de “geçen üç aylık döneme göre gelecek üç aylık dönemde yarı dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi”, endeks değeri 100,6!
Tablo bu. 2021 yılı bütçesi, bu çok da aydınlık olmayan tablonun bir motifi. Ekonomik kriz ile gölgelenen tablo, koronavirüs salgınının krizi derinleştirmesi ile de kararıyor. Tabloyu aydınlatacak olanlar ise kriz nedeni ile haklı olarak millete “evde kalın” derken, “ele verir talkını kendi yutar salkımı” misali, şarkılı türkülü ziyafetlerde diplomasi yapıyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
