Gıda fiyatları enflasyonundaki artıştan beş büyük zincir marketi sorumlu tutan AKP Genel Başkanı ve 12. Cumhurbaşkanı Erdoğan, çareyi bir başka market zincirini uzatmakta buldu. Merkez Bankası’nın politika faizini düşürmesine rağmen tüketici fiyatları enflasyonu düşmedi. Ekonomi Tıkırında’nın 137. yayınında Sedat Pişirici, ısrar edilen yanlışları ve perdelenen gerçekleri değerlendirdi.
Başlıktaki deyim aslında Yunanca. Komşumuz “na to kefali, na to mermeri” diyor. Biz “nato kafa nato mermer”e dönüştürmüşüz. Ama ikisi de aynı anlama geliyor.
Geçen hafta bu programda 38 dakika boyunca izleyenlere bir şey anlattım. Elbette genel bir ilke olarak sesimiz uzaya yayılıyor. Bu sesi duyan var duymayan var. Duyduğunu anlayan var anlamayan var. Anladığını kaydeden var kaydetmeyen var. Bir kulağından girip öbür kulağından çıkan var. Ama aynı mevzuda bu hafta da ısrar edeceğim. Çünkü aynı mevzuda AKP Genel Başkanı ve 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da ısrar ediyor.
Geçen hafta özetle şunu söylemiştim: Memlekette köylünün çiftçinin kooperatifleşmesi ile hayat bulan bir Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği var; sahibi köylü, çiftçi, üretici olan 1622 kooperatiften oluşan bir dev. Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği’nin genel müdürü, üç dönem AKP’den Bilecik Milletvekili seçilmiş Fahrettin Poyraz.
Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği’nin bir de holdingi var: Tarım Kredi Holding. Yönetim kurulu başkanı, yine eski AKP Bilecik Milletvekili Fahrettin Poyraz.
Tarım Kredi Holding’in 17 şirketi var. Bunlardan biri gübre, biri yem, biri tohum üretiyor. Bu üç şirketin başında da yine AKP’liler var. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 20 Eylül 2021’de açıkladığı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ne göre ise (Tarım-GFE), Temmuz 2021’de çiftçinin, üreticinin gübresinin enflasyonu %62,5, yeminin enflasyonu %32, tohumunun enflasyonu %10.
Demiştim ki geçen hafta, “Gıda fiyatları enflasyonu gübre, tohum, yem zamları ile yükseliyor. Gübre, tohum, yem üreten çiftçi şirketlerini yöneten AKP’liler bunları ucuza temin etmiyor.”
Gıda enflasyonu bu kadar yakıcıyken Erdoğan fahiş fiyatların sorumlusunun beş büyük market zinciri olduğunu ileri sürmüştü. Ben de anlatmıştım size o zincirlerin ikisinin, beraber AKP’yi kurduğu Cüneyd Zapsu tarafından kurulduğunu, hepsinin sahibi ile de dost ve arkadaş olduğunu, bu beş zincirin de Erdoğan-AKP iktidarında bu kadar uzadığını.
Şimdi Erdoğan’ın talimatı ile Ticaret Bakanlığı müfettişleri bu market zincirlerde fiyatları denetliyorlar. Daha doğrusu Ticaret Bakanlığı böyle söylüyor. Geçen hafta da söylemiştim bu bana inandırıcı gelmiyor. Çünkü aynı Ticaret Bakanlığı geçen ay da dokuz büyükşehirdeki 10 toptancı halini denetleyecekti ama denetim sonuçları bir türlü ortaya çıkmadı.
Gelgelelim, memleketteki gıda enflasyonundan beş zincir marketi sorumlu tutan Erdoğan, sorunu çözmek için yine zincir markete başvuruyor. Anadolu Ajansı’nın haberine göre Erdoğan dün (3 Ekim 2021 Pazar) İstanbul’da, eşi ve kızı ile birlikte, evinin yakınındaki bir markete gitmiş. Haberden anlaşılan, Erdoğan’ın gittiği market, “TK Kooperatif Market”, yani Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği’nin marketi.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Erdoğan demiş ki “Tarım Kredi Kooperatiflerimizin buradaki gördüğünüz gibi market, çeşitli ürünler noktasında, kalite noktasında, fiyatlar noktasında gayet uygun”. Tarım Kredi Kooperatif Market’in vatandaşların kesesine uygun bir market olduğunu belirten Erdoğan, “Tabii bunların süratle çoğaltılması noktasında Tarım Kredi Kooperatiflerine verdiğimiz talimatlar var. Süratle, 500 metrekareden olmak üzere Türkiye genelinde ilk etapta bin kadar bu tür marketlerin yapılması talimatını verdik. Bunları süratle çoğaltacağız. Ve böylece vatandaşımıza ucuz ve kaliteli ürünü ulaştırmanın ve piyasayı da balanse etmenin inşallah gayreti içerisinde olacağız” demiş. Buradan anlaşılıyor ki zincir marketlerden yakınan Erdoğan, zincire zincirle karşılık verecek. Verebilir mi? Sanmıyorum.
Türkiye Tarım Kredi Kooperatif Market, ilk mağazasını 1 Mart 2017’de, Ankara-Bahçelievler’de açmış. Web sitesinde yazdığına göre bugün Türkiye’ye yayılmış 483 mağazası var. Erdoğan talimat vermiş, bu 483 mağazaya ilk etapta bin tane daha eklenecekmiş. Her biri de en az 500 metrekare olacakmış.
Bakınız olsaydı ilk mağazadan bu yana geçen dört yılda Türkiye Tarım Kredi Kooperatif Market, beş büyüğe kafa tutacak uzunlukta bir zincir olurdu. Olsaydı Erdoğan-AKP iktidarı yerel seçimlerden önce patates-soğan satmak için tanzim satış çadırı açmaz, Tarım Kredi Kooperatif Market’lerin sayısını artırırdı. Olsaydı, marketlerin bağlı olduğu Tarım Kredi Holding’in eski AKP milletvekili yönetim kurulu başkanı çoktan bu işe kalkışır, kudretli Erdoğan-AKP iktidarında zinciri Edirne’den Ardahan’a, Hakkari’den Muğla’ya, Sinop’tan Mersin’e uzatır, yetmez, iki-üç kere de döndürürdü. Ama mesele bu değil. Mesele zihniyet. Mesele sorunla yüzleşememek. Mesele bilgisizlik. Mesele beceriksizlik. Mesele bu kafa.
Geçen hafta bir polemik çıktı mesela. CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın “elektriğe %15 zam var” diye tivit attı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu “Yok öyle bir şey” diye cevap verdi. Ama sonra gördük ki 1 Ekim 2021 itibarı ile sanayide ve elektrik üretiminde kullanılan doğalgaza %15 zam gelmiş. Halbuki bu zamdan bir gün önce Erdoğan, Türkiye’nin en çok doğalgaz satınaldığı Rusya’nın devlet başkanı Putin ile baş başa, üstelik “verimli” olduğunu söylediği bir görüşme gerçekleştirmişti ama!.. Demek ki doğalgaz fiyatına bir etkisi olmamış.
Elektrik üretmek için doğalgaz kullanan şirketin kullandığı doğalgaza %15 zam geldiyse, ürettiği elektriğe de zam gelecektir illa ki. Aranızdan birilerinin “Ama faiz sebep enflasyon netice değil mi? Merkez Bankası faizi indirmişti, elektriğe de zam gelmeyecektir” dediğini duyar gibiyim. Ama kazın ayağı öyle değil işte…
Merkez Bankası son Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizini %19’dan %18’e indirdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bugün Eylül 2021’in enflasyon verilerini açıkladı. Tüketici fiyatları enflasyonu %19,58. Geçen ay neydi? %19,25. Sonuç: Faiz düştü enflasyon düşmedi.
Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, tüketici fiyatları enflasyonunun gıda fiyatları enflasyonu nedeni ile yüksek geldiğini belirtip, bundan böyle çekirdek enflasyona odaklanacaklarını söylüyordu. Ağustosta %18,46 olan çekirdek enflasyon, eylülde %18,63’e yükseldi. Sonuç: Faiz düştü enflasyon düşmedi.
Geçen hafta sizlere “Yemeyin kardeşim. Meyve, sebze, et, ekmek almayın, tavuktan, yumurtadan, bulgurdan, makarnadan uzak durun. Hava ile su neyinize yetmiyor. Dayanın bir ay, bakın ortada ne hayat kalır, ne hayat pahalılığı ne de enflasyon. Market zincirlerinizden başka kaybedeceğiniz bir şey yok” demiştim ama dinleyen kim? Yürütmenin başı, “zincire karşı zincir” deyip resti çekti.
Ben şimdi asıl esnafların başkanı Bendevi Palandöken’in ne diyeceğini merak ediyorum. Erdoğan’dan aldığı cesaretle, zincir marketlerin zapturapt altına alınması için televizyon televizyon dolaşıyordu. Bakalım şimdi Erdoğan’ın “Zinciri uzatın” talimatı verdiği Tarım Kredi Kooperatif Market’e ne diyecek? Nato kafa nato mermer mi?
