Erzincan’ın İliç ilçesindeki siyanür liçi yöntemiyle çalışan Çöpler Altın Madeni’nde, 21 Haziran’da meydana gelen siyanür sızıntısı hakkında, “Fırat Nehri’ne siyanür karıştığı iddiaları vatandaşları endişeye sevk etmeyi amaçlıyor” ifadelerini içeren bir video yayınlayan TRT’ye, madene karşı mücadele eden Sedat Cezayirlioğlu tarafından dava açıldı. TRT yetkililerinin “görevi kötüye kullanma, kamu görevine ait araç ve gereçleri suçta kullanma, temel milli yararlara karşı faaliyette bulunmak için yarar sağlama” suçlarından yargılanmasını isteyen Cezayirlioğlu, aynı zamanda TRT yöneticilerine 40 bin liralık manevi tazminat davası açtı.
Erzincan’ın İliç ilçesinde, Fırat Nehri kıyısında kurulu Çöpler Altın Madeni’nde 21 Haziran 2022’de siyanür sızıntısı meydana gelmiş, olayın ortaya çıkmasıyla Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı madenin faaliyetlerini durdurmuştu. Şirket yaptığı ilk açıklamada, 20 metreküplük siyanür çözeltisinin toprağa karıştığını açıklamıştı.
Siyanür liçi yöntemiyle çalışan Çöpler Altın Madeni’ne karşı mücadelesiyle tanınan İliç sakini Sedat Cezayirlioğlu ise sızıntının açıklanandan daha yüksek miktarda olabileceğini, Fırat Nehri’ne birkaç yüz metre mesafedeki bir alanda meydana gelen sızıntıda toprağa karışan siyanür çözeltisinin, maden çevresindeki derelerin yardımıyla Fırat Nehri’ne taşınmış olabileceğini söylemişti.
Cezayirlioğlu çektiği videoları ve uyarılarını sosyal medya hesaplarından paylaşmış, basın kuruluşları İliç’teki siyanür sızıntısıyla ilgili haberlerinde Cezayirlioğlu’nun paylaşımlarına geniş yer ayırmıştı.
Siyanür sızıntısı tartışmaları sürerken, 28 Temmuz 2022’de bir video yayınlayan TRT, “Yalan” başlığı attığı videosunda sızıntının olası sonuçları hakkında yapılan uyarılara karşı çıktı.
TRT videosunda ekranda “Yalan: Erzincan İliç’teki madenden Fırat Nehri’ne siyanür karıştı” ve “Fırat Nehri’ne siyanür karıştığı iddiaları vatandaşları endişeye sevk etmeyi amaçlıyor” gibi yazılar yer alırken, videoda dış ses tarafından şu ifadeler seslendiriliyordu:
“Geçtiğimiz günlerde Fırat Nehri’ne siyanür karıştığına ilişkin birtakım iddialar gündeme getirildi. Erzincan’ın İliç ilçesindeki altın madeninde kullanılan siyanürü taşıyan borunun patlayarak tonlarca siyanürün önce madenin altındaki dereye, oradan da Fırat Nehri’ne aktığı öne sürüldü. 21 Haziran gecesinde yaşanan patlama gece boyunca devam ettiği ve 20 tonu aşkın siyanürün Fırat’a karıştığı dile getirildi. Devlet kurumları yeterli denetimi yapmamak ve altın madenindeki bazı usulsüzlüklere göz yummakla itham edildi. Söz konusu siyanürün suya karışmasıyla birlikte, milyonlarca insanın hayatının tehlikeye girdiği ve telafisi olmayan bir tahribat oluşturduğu iddia edildi… İddiaların aksine, yapılan kontroller sonucunda Fırat Nehri’ne… siyanür karışmadığı tespit edildi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü İzleme ve Denetim Daire Başkanlığı’nda, İl Müdürlüğü teknik personeli tarafından sahada gerekli inceleme ve değerlendirmeler yapıldı. Yapılan tespitte, bölgedeki mevsimsel akış gösteren hiçbir dereye karışma olmadığı, Fırat Havzası’na gözlemsel olarak ulaşmadığı tespit edildi. Çevre, Şehircilik ve İklim değişikliği Bakanlığı’nca yetkilendirilmiş lisanslı çevre laboratuvarı tarafından, İl Müdürlüğü teknik personeli gözetiminde kirlendiği iddia edilen alanın 27 farklı noktasından numune alındı. Gerekli inceleme ve değerlendirme Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından sürdürülüyor.”
Ancak Çöpler Altın Madeni’nde gerçekleştirilen keşif ve bilirkişi incelemesi ortaya farklı bir tablo koyuyor.
TRT’deki videoda dış ses, “20 tonu aşkın siyanürün Fırat’a karıştığı dile getirildi… Yapılan tespitte, bölgedeki mevsimsel akış gösteren hiçbir dereye karışma olmadığı, Fırat Havzası’na gözlemsel olarak ulaşmadığı tespit edildi” deniyordu. Ancak sızıntının meydana geldiği 21 Haziran 2022 öncesinde açılan bir tespit davası kapsamında, 6 Temmuz 2022 tarihinde altın madeni sahasında yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi bulguları, siyanürün membranlı, yani zemin korumalı alanın dışına taştığını, Fırat’a bağlanan Sabırlı Deresi yatağına ulaştığını anlatıyor:
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
“Patlamanın olduğu kısım, cevherin ana kayaçtan ayrılarak sisteme dahil edilmesi amacıyla tesis edilen ve alt kısmı su geçirmez membran ile kaplı yığın bölümü olduğu anlaşılmıştır. Patlama sonrasında, müdahale edilene kadar, sızıntı membranlı bölümden çıkarak maden sahasının doğu kısmında bulunan dere yatağının yamacına kadar ulaşmıştır.”
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ise CHP Doğa Haklarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı ve Kahramanmaraş Milletvekili Ali Öztunç’un yazılı soru önergesine verdiği yanıtta, Fırat Nehri’nin siyanür solüsyonuyla kirlenip kirlenmediğine ilişkin kesin ifadeler kullanmamıştı. Bakanlık, “Numune sonuçları Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik kapsamında incelenmiş olup, insan ve çevre sağlığı açısından herhangi bir risk bulunmadığı tespit edilmiştir” açıklamasını yapmış ancak Fırat Havzası’na ulaşan bir kirlilik olup olmadığını kesin şekilde belirtmemişti.
TRT’nin “Yalan” videosu hakkında hem suç duyurusu hem tazminat davası
Tartışmalar sürdüğü sırada, üstelik bakanlıktan henüz detaylı açıklama gelmemişken, 28 Temmuz 2022’de TRT’de yayınlanan video, İliç’teki madene karşı çıkan Sedat Cezayirlioğlu tarafından yargıya taşındı.
Sedat Cezayirlioğlu’nun avukatı İsmail Hakkı Atal, TRT’de ekrana gelen ve sadece bir defa yayınlandığı tespit edilebilen videoyu, “yalan haber veya yalan paket reklam” diye tanımladı. Henüz bakanlığın incelemeleri sürerken yayına alınan videoda, içeriğin reklam olduğuna dair herhangi bir ibare de yer almadı.
Avukat Atal, TRT’nin tavrına ilişkin Sedat Cezayirlioğlu’nun tepkisini şöyle açıkladı:
“Şirket yaklaşık ’20 metreküp liç solüsyonunun memranlı alan dışına çıktığı tespit edilmiştir’ diyerek Türkiye’yi zehirlediğini kabul etmek zorunda kaldı. Bakanlık bu şirkete 16 milyon para cezası uyguladı ve iyileştirme çalışmaları tamamlanıncaya kadar maden faaliyetlerini durdurdu. Bakanlığın ceza verip faaliyet durdurduğu Kanadalı-Amerikalı SSR Mining isimli şirket lehine, 28 Temmuz 2022’de TRT’de yalan haber veya yalan paket reklam yayınlandı. Anlaşılan TRT yöneticileri Bakanlığın 28 Temmuz 2022 tarihli yazısından ve kestiği cezadan haberdar olmadan bu videoyu yayınladı. Belki de çok defalar videoyu göstermeyi planlamışlardı ama bakanlığın kestiği ceza ortaya çıkınca videoyu bir daha yayına koyamadılar. Devlet kurumu olarak, özerkliği ve tarafsızlığı anayasayla teminat altına alınmış ve TRT kanunuyla kendisine görev yüklenmiş olan TRT yöneticilerinin, zehir saçarak gelecek nesillerimizi sakatlarken, ürettiği altının piyasa değerinin sadece yüzde 1,5’ini Türkiye’ye bırakan sömürgeci altın madencilerini aklamaya çalışıp yalan haber yapması suçtur!”
Sedat Cezayirlioğlu, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikayette bulunarak, TRT Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ahmet Albayrak ile TRT Genel Müdürü Prof. Dr. Mehmet Zahid Sobacı’nın, TCK Madde 257 uyarınca “görevi kötüye kullanma”, TCK Madde 266 uyarınca “kamu görevine ait araç ve gereçleri suçta kullanma”, TCK Madde 305 uyarınca “temel milli yararlara karşı faaliyette bulunmak için yarar sağlama, TRT Kanunu’na muhalefet” suçlarını işlediğini ileri sürdü. Cezayirlioğlu ayrıca TRT yöneticilerinin, Anayasa’nın 10’uncu maddesinde yer alan “kanun önünde eşitlik” ilkesini, bir zümreye, bir sınıfa imtiyaz tanımak suretiyle ihlal ettiğini ve anayasal suç işlediğini de belirtti.
Cezayirlioğlu, TRT aleyhinde 40 bin liralık manevi tazminat davası da açtı.
