Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesine ilişkin yasa teklifinin bu hafta Meclis’e gelmesi bekleniyor. AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamalarına göre, 2 milyon 250 bin kişi emekliliğe hak kazanabilecek. Haklarını almak için yıllardır mücadele eden EYT’liler için yapılacak düzenlemenin yaratacağı adaletsizlikler ile birlikte maliyeti ve AKP’nin seçim ekonomisine etkisi tartışılıyor.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçen yılın son günlerinde, daha önce “Tutturmuş erken emeklilik, seçim kaybetsek de yokum” dediği emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili düzenleme yapılacağını duyurdu. Erdoğan, 28 Aralık 2022’de, 2 milyon 250 bin EYT’linin yaş sınırı olmadan emekli olabileceğini açıkladı.
EYT’lileri kapsayacak yasa teklifi bu hafta TBMM Başkanlığı’na sunulduktan sonra, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek. Daha sonra da TBMM Genel Kurulu’nda görüşülecek olan düzenleme, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın onaylamasının ardından Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girecek.
EYT’liler, düzenleme için beklerken AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan, maaşlar için mart ayına işaret etti. Turan, dün (8 Ocak) katıldığı bir programda, “En geç ocak ayı sonunda Meclis’te olur diye düşünüyorum. Şubat ayının ortalarına kadar yasalaşır diye bekliyoruz. En geç martta ilk maaşlar alınabilir. Şu anki Meclis takvimine göre bunu söyleyebiliriz” diye konuştu.
EYT’liler için kritik tarih: 8 Eylül 1999
EYT sorunu, yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanunu’nda 8 Eylül 1999’da 4447 Sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle ortaya çıktı. Daha öncesinde, beş bin prim gününü dolduran kadınlar 20 yıl ve erkekler 25 yıl çalışarak emekli olmaya hak kazanıyordu ancak yaş şartı ilk defa 1999’da getirilmedi. Turgut Özal’ın başbakanlığında, Sosyal Sigortalar Kanunu’nda 1986’da yapılan değişiklikle, emeklilik yaşı beş yaş yükseltilerek, kadınlar için 55 yaş ve erkekler için 60 yaş şartı getirildi.
Sosyal güvenlik sisteminin bozulmasında kritik olarak görülen 1992 yılındaki düzenlemeyle ise yaş şartı tamamen kaldırdı. 8 Eylül 1999’da, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin başbakan yardımcısı olduğu DSP-MHP-ANAP koalisyon hükümetinin iktidarında, yaş şartı yeniden eklendi ve eski çalışanlar için “kademe” getirildi. Anayasa Mahkemesi (AYM), eski çalışanlar için kademelerin bir bölümünü iptal etti. Yaşa ilişkin kademeler 23 Mayıs 2002 tarihinden geçerli olmak üzere 4759 Sayılı Kanun ile yeniden düzenlendi.
AKP iktidarında yeni düzenleme
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
AKP iktidarında, 1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren yeni kanun ile emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltilirken, prim ödeme gün sayısı işçilerde yedi bin 200, esnaf ve çiftçilerde ise dokuz bine çıkartıldı. Kanun yürürlüğe girdiğinde kadınlarda 58, erkeklerde 60 olarak belirlenen emeklilik yaşı, kademeli olarak yükseltiliyordu. Buna göre, 2048 yılında, kadın ve erkek ayrımı olmadan emeklilikte yaş şartı 65’e yükselecek.
OKUYUN: Erdoğan: “EYT’de yaş sınırlaması olmayacak”
OKUYUN: EYT için yapılan yeni düzenlemeden kimler, nasıl yararlanabilecek? İşte detaylar
“Mezarda emekliliğe hayır” diyerek mücadele eden EYT’liler için getirilecek yeni düzenleme ile 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanlar için yaş koşulu kaldırılacak. Bu kişiler için, beş bin gün prim ve kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl çalışmış olmak, emeklilik için yeterli olacak. Emekli aylığının hangi sisteme göre bağlanacağı ve 8 Eylül 1999 sonrası işe başlayanlar için kademeli bir çözüm olup olmayacağı ise yasa teklifi Meclis’e geldiğinde netleşecek.
EYT’nin maliyeti ne olacak?
EYT düzenlemesini “müjdeleyen” Erdoğan, yasanın getireceği maliyete ilişkin bilgi vermezken, 2018’de yaptığı açıklamalarda kamuya yıllık maliyetinin 26 milyar lira olduğunu söylemişti. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin ise EYT düzenlemesinin maliyetinin 100 milyar liranın üzerinde olduğunu söylemiş ve “Ocak ayı içinde Meclis’e ileteceğiz, üzerimize düşen görev sorumluluğunu tamamladık” demişti.
Ekonomistler ise yaklaşık 14 milyon emekliye 2 milyon 250 bin kişinin daha eklenmesiyle maliyetin çok daha yüksek olacağına dikkat çekiyor. Yasanın çıkmasının ardından emeklilik başvurusu yapanlara ödenecek tazminatların 300 milyar lirayı ve emekli maş ödemelerinin ise yıllık 150 milyar lirayı bulabileceği belirtiliyor.
Çalışma ekonomisi profesörü Aziz Çelik ise “EYT’nin maliyeti konusunda felaket tellallığına gerek yok” diyerek, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yapılan bütçe transferlerini paylaştı. Son 20 yılda transferlerin hasılaya oranının yüzde 2,3 ile yüzde 5,2 arasında değiştiğini gösteren Çelik, “Bu oran, 2021’de yüzde 3,5. EYT’nin ek yükü ile olsa olsa yüzde 4 olur” dedi.
