Memlekette Merkez Bankası enflasyon tahminini, Türkiye İstatistik Kurumu da (TÜİK) enflasyon gerçeğini açıklıyor. Ama tahmin ile gerçek birbirini tutmuyor. Bu ortamda da vatandaşın ve sektörlerin ekonomik güvensizliği derinleşiyor. Ancak ortamın mimarı AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan sanki bunlar yaşanmıyormuş gibi müjdeler açıklıyor! Ekonomi Tıkırında’nın 116. yayınında Sedat Pişirici, tahminler, gerçekler ve müjdeler arasında sıkışan ekonomiyi değerlendirdi.
Geçen hafta 29 Nisan’da ekonomide ibretlik şeyler oldu. Önce sabah saat 10.00’da Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ekonomik güven endeksinin Nisan 2021 değerini açıkladı. Gördük ki memlekette ekonomiye olan güven %5,1 oranında azalmış. Mart ayında 98,9 olan ekonomik güven endeksi değeri, nisan ayında 93,9’a gerilemiş. Neden? Tüketici, imalat sanayii, hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörü güven endekslerindeki gerilemeler yüzünden. Tüketici güven endeksi %7,5, imalat sanayii güven endeksi %2,5, hizmet sektörü güven endeksi %2, perakende ticaret sektörü güven endeksi %5,6, inşaat sektörü güven endeksi %3,1 oranında azalmış. Ekonomik güven endeksinin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği, 100’den küçük olması ise genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliği gösteriyor. Demek ki ekonomide hava kötümser.
Ekonomik güven endeksine konu sektörlere ilişkin verilere dikkatlice bakarsanız şunları da görüyorsunuz: Hizmet sektöründe, gelecek üç aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisi %7,2 gerilemiş; perakende ticaret sektöründe gelecek üç aylık dönemde iş hacminin-satışların artacağı beklentisi %9,9 azalmış; inşaat sektöründe, gelecek üç aylık dönemde toplam çalışan sayısının artacağı beklentisi %4,3 düşmüş. Sizin anlayacağınız ne tüketicinin ekonomisi tıkırında ne de mal ve hizmet üretenin.
Aynı gün, TÜİK’in ekonomik güven endeksi verilerini açıklamasından yarım saat sonra, Erdoğan-AKP iktidarının yedinci Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, yılın ikinci enflasyon raporunu açıkladı. Bankanın, önceki başkan Naci Ağbal’ın sunduğu yılın ilk enflasyon raporunda 2021 yılı sonu için öngördüğü %9,4’lük enflasyon oranı, %12,2’ye yükseltilmiş. Yine ilk raporda %7 olan 2022 yılı sonu enflasyon tahmini %7,5’a çıkarılmış. İlk raporda %5 olan 2023 yılı sonu enflasyon tahmini ise aynı oranda korunmuş. “Faiz sebep enflasyon netice” diye ısrar eden bir iradenin göreve getirdiği Merkez Bankası Başkanı, “bankanın sıkı para politikası duruşunda bir değişiklik olmayacağını, politika faizinin, gerçekleşen ve beklenen enflasyonun üzerinde bir düzeyde oluşturulmaya devam edileceğini” bildirdi. Yani faiz enflasyonun üzerinde olacak. Şimdi soru şu: Ekonomiye güveni azalanlar, bu tahminlere inanır mı?
Nasıl inansınlar ki! Merkez Bankası Başkanı, enflasyon raporunu açıkladıktan sonra soru-cevap bölümüne geçildi. Başkan, sorulan her soruya, önündeki yazılı metni okuyarak cevap verdi. Haliyle bu da bir başka soruya neden oldu:
Sorular önceden alınıp cevapları mı hazırlandı, soru soracak olanlara cevabı hazır sorular mı dağıtıldı! Her iki halde de bu Merkez Bankası Başkanı tarihe geçecek gibi görünüyor. Tarihin başkanı nasıl yazacağını da varın siz tahmin edin.
Merkez Bankası’nın enflasyon tahminine, TÜİK bugün Nisan 2021 enflasyon verilerini açıklayarak karşılık verdi. Yıllık enflasyon nisanda tüketici fiyatlarında yüzde 17,14, gıda fiyatlarında yüzde 16,98, üretici fiyatlarında ise yüzde 35,17 oranında artmış. Çekirdek enflasyon dediğimiz “özel kapsamlı TÜFE göstergesi” olarak adlandırılan, işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç tüketici fiyatları enflasyonu ise Nisan 2021’de yıllık %18,11 oranında artmış.
Az önce aktarmıştım, Merkez Bankası’nın yıl sonu tüketici fiyatları enflasyonu oranı tahmini %12,2. Bu oran, Naci Ağbal’ın açıkladığı yılın ilk enflasyon raporunda %9,4’tü. Naci Ağbal o tahmini 28 Ocak 2021’de açıkladı. Altı gün sonra TÜİK, Ocak 2021 tüketici fiyatları enflasyonu oranını %14,97 olarak duyurdu. Yeni Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu yeni tahmini 29 Nisan 2021’de açıkladı. Dört gün sonra TÜİK, Nisan 2021 tüketici fiyatları enflasyonu oranını %17,14 olarak duyurdu. 2020 yılının son enflasyon raporunu da 28 Ekim 2020’de, o zamanki Merkez Başkanı Murat Uysal açıklamış, 2020 yılı sonu enflasyon oranı tahminini 12,1 olarak duyurmuştu.
Tahmin tuttu mu? Tabii ki tutmadı. TÜİK’in açıkladığı Aralık 2020 tüketici fiyatları enflasyonu %14,60’tı. Zaten Murat Uysal da yılın son enflasyon raporunu açıkladıktan 10 gün sonra 7 Kasım’da görevinden alındı, yerine Naci Ağbal atandı.
Bir yanda tutmayan tahminler, diğer yanda acı gerçekler. Dönelim yine o acı gerçeklere. Nisan ayında ulaştırma, ev eşyası ve sağlık hizmetleri fiyatları enflasyonu, tüketici fiyatları enflasyonunun da üzerinde yükselmiş. Ulaştırma fiyatları enflasyonu yüzde 29,31, ev eşyası fiyatları enflasyonu yüzde 22,27, sağlık hizmetleri fiyatları enflasyonu da yüzde 19,20 olmuş. Nisan 2021’de, enflasyon sepetindeki 415 maddeden, 92’sinin ortalama fiyatı düşmüş, 42’sinin ortalama fiyatı değişmemiş, 281 maddenin ortalama fiyatı ise zamlanmış.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Bu zam yağmuru altında, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen perşembe bazı “müjde”ler açıkladı.Bunlara “müjde roketleri” de denilebilir çünkü, Makine Kimya Endüstrisi Kurumu’nun (MKEK) Barutsan Roket ve Patlayıcı Fabrikası’ndaki yeni tesis açılışı sırasında açıklandılar.
İlk müjde emekliye. Bayram ikramiyesine 100 lira zam yapmışlar. 2018 yılında başlattıkları bayram ikramiyesi uygulamasında tutarı, 1000 liradan 1100 liraya yükseltmişler.
İhtiyaç sahibi ailelere hane başı verilen 1000 liralık nakdi yardımı da 100 lira zam ile 1100 liraya çıkartmışlar. “Yeniden başlatıyoruz” demiş, demek ki bu yardım daha önce sona erdirilmiş.
Memur maaşlarını 10 Mayıs’ta yatıracaklarmış.
Salgının faaliyetlerini olumsuz etkilediği esnafa verdikleri aylık 1000 lira gelir desteği ile 750 lira ve 500 lira arasındaki kira desteği süresini bir ay daha uzatmışlar.
Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri Merkez Birliği (TESKOMB) ve Halkbank aracılığıyla esnafa kullandırılan “kredi”lerin taksit ödemelerini 1 Temmuz 2021’e kadar ertelemişler.
TESKOMB kefaletiyle kamu bankasından kredi kullanan esnaftan taksidini ödeyemeyen 240 bininin 1 milyar lira tutarındaki borcunu, daha sonra tahsil edilmek üzere TESKOMB’a ödetmişler.
“Çek ve senetlerle ilgili bir başka önemli düzenleme de yine Meclis’te uzlaşma ile görüşülüyor”muş!.
İşten çıkarma yasağı 30 Haziran’a kadar uzatılmış. (Daha önce de ‘kısa çalışma ödeneği’nin uygulama süresini haziran sonuna kadar uzatmışlardı.)
Bir de KOSGEB vasıtasıyla toplamda 5 milyar lira bütçeli yeni bir destek programı başlatıyorlarmış. Kimin için? Salgın sebebiyle gelir kaybına uğramış veya nakit akışı bozulmuş ama istihdamını koruyan imalat sektörlerinde faaliyet gösteren mikro ve küçük ölçekli işletmeler ile teknoloji alanında faaliyet gösteren filiz şirketler için. Nasıl bir destek? Mikro işletmeler 30 bin liraya kadar, küçük işletmeler 75 bin liraya kadar, üç yıl geri ödemesiz, tamamı faizsiz, kredi alabilecek.
Erdoğan’ın müjdelerini bir de şöyle okumayı deneyin:
Memlekette, emeklinin 100 lira zamlı bayram ikramiyesi ile mutlu olacağına inanan bir iktidar var.
Memlekette, 19 yıllık iktidarının sonunda hala paraya muhtaç haneler olmasından utanması gerekirken, onlara 100 lira zam ile 1100 lira vermek ile övünen bir iktidar var.
Memlekette, zaten hakkı olan maaşı bayram nedeni ile biraz daha erken alacağına çılgınlar gibi sevinecek memurlar olduğuna inanan bir iktidar var.
Memlekette, işi bozulan esnafın aylık 1000 lira gelir desteği ve 500-750 lira arasındaki kira desteği ile düze çıkacağına inanan bir iktidar var.
Memlekette, Halkbank’tan aldığı kredinin, yani girdiği borcun taksidini ödeyemeyen 240 bin esnaf varken, bu taksitlerin ötelenmesi ile alkışlanacak icraatta bulunduğunu zanneden bir iktidar var.
Memlekette, salgın sebebiyle gelir kaybına uğramış veya nakit akışı bozulmuş ama yine de kapanmamış, işçi çıkarmamış imalat sanayii ve teknoloji şirketleri varken, onlara karşılıksız destek vermeyip kredi imkanı sunmakla yani borca girmelerini sağlamakla kıvanç duyan bir iktidar var.
Memlekette, işveren Kod 29 ile çatır çatır işçi çıkarırken, kısa çalışma ödeneği uygulaması ile işten çıkarma yasağını 30 Haziran’a kadar uzatmak ile övünç duyan bir iktidar var.
En ilginci de şu: CHP’li İstanbul, Ankara ve İzmir Büyükşehir Belediyeleri’nin düzenlediği yardım kampanyalarını, “başka devlet, yeni hükümet kurma girişimi” diye suçlayıp yasaklayan bu iktidarın başı Erdoğan, kendine göre “müjde”leri sıraladıktan sonra, “Belediyelerimiz başta olmak üzere çeşitli kurumlarımız da bu süreçte milletimizi pek çok proje ile desteklemeyi sürdürüyor” demiş.
Memleket ekonomik kriz ve ölümcül koronavirüs salgını ile uğraşırken milletin bu müjdelere karnının tok olduğunu düşünüyorum. Ama aynı milletin daha büyük bir müjde beklediği de apaçık ortada.
