Haber: Özgür Özdemir
Kamera-kurgu: Deniz Eker, Pirsu Ergen
Türkiye’de kira fiyatlarındaki artış dikkat çekiyor. Uluslararası emlak danışmanlık firması Knight Frank’ın verilerine göre 2021’in ilk çeyreğinde Ankara ve İzmir’de konut fiyatları yüzde 10’dan fazla yükseldi. Medyascope’a konuşan Ankara’daki gayrimenkul danışmanı ve emlakçılar ise kira fiyatlarındaki artışın sebebinin koronavirüs salgını, yüksek enflasyon ve yüksek faizler nedeniyle konut satışlarının düşmesine bağlı olarak vatandaşların kiralık seçeneğine yönelmesi olduğunu belirtiyor. Ankara’da 2021 yılının Ağustos ayında bir önceki yıla göre kira fiyatlarında yüzde 30 artış yaşandı. Konut satışlarındaki düşüş Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine de yansıdı. TÜİK’in açıkladığı istatistiklere göre, 2021 yılının Temmuz ayında Türkiye genelinde konut satışları, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 53 azalarak 107 bin 785 oldu.
Ankara’da yüzde 30 artış
Ankara’da kira artışları Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) sahibinden.com’un ağustos ayı veri havuzundan yararlanarak hazırladığı sahibindex Konut Piyasası Görünümü Raporu’na da yansıdı. Rapora göre yıllık kira artış oranı İstanbul’da yüzde 42,3, Ankara’da yüzde 30 ve İzmir’de yüzde 24,1 oldu. Bu artışlar sonucunda ortalama kiralık konut ilan metrekare fiyatları İstanbul’da 29,5 TL, Ankara’da 15 TL, İzmir’de ise 20,7 TL olarak belirlendi.
Memur ve öğrenci kenti
Ankara hem öğrenci hem de memur kenti olması nedeniyle dışarıdan gelen çok sayıda vatandaşın ikamet ettiği bir şehir. Kentte memur atamalarının hızlanması ve koronavirüs salgını nedeniyle çevrimiçi eğitim veren üniversitelerin yüz yüze eğitime başlayacak olması nedeniyle kiralık evlere yönelik ilgi de arttı. Halihazırda 22 üniversitenin bulunduğu kentte öğrenciler salgın nedeniyle boşalttıkları evlerin yerine yeni evler kiralama arayışına girdi. Medyascope’a konuşan gayrimenkul danışmanı Ferhat Şahin de kiralık ev piyasasında yoğun bir trafiğin yaşandığını belirtti. Şahin, Ankara kira piyasasının İstanbul’a göre nispeten daha uygun olduğunu ancak yine de kiralarda gözle görülen bir artış olduğunu söyledi:
“Kiralar yüksek”
“Kiralık konut ve işyerleri salgın nedeniyle uzun bir zamandır boştu. Öğrenciler salgın nedeniyle ailelerinin yanına dönerken işyeri açmak isteyen insanlar ise salgındaki kapanmalar nedeniyle bu taleplerinden vazgeçtiler. Şimdi hem öğrencilerin dönüşü hem de memur atamaları nedeniyle kiralık konutlara yönelik ilgi oldukça fazla ancak memur ve işçinin kazancına göre baktığımızda burada da kira fiyatları oldukça yüksek.”
“Altı kira tutarında depozito isteyen ev sahipleri var”
Ev sahiplerinin kiracılardan yasal olarak en fazla üç kira depozito isteme hakkı var ancak Ankara’daki ev sahiplerinin ev kiralamak isteyen göçmenlerden beş ya da altı kira tutarında depozito istediğini belirten Şirin, ev sahiplerinin göçmenleri istismar ettiği görüşünde: “Yasal olarak mülk sahibi üç kira depozito bedeli alabiliyor ancak burada maalesef ev kiralamak isteyen göçmenlerden beş, altı kira depozito alındığını gördük. Bu nedenle insanlar ev kiralamak isterken sorunlar yaşıyor. Kiralık piyasasındaki sorunları ve vatandaşların mağdur olmaması için meslek odalarının bu işi denetlemesi gerekiyor. Yine bu işin uzmanlar tarafından yürütülmesi gerekiyor. Örneğin ilanlara sahte ev görüntüleri ve yanlış lokasyonlar yüklenebiliyor. Bir eve bakmaya gittiğimizde evin konumunun çok farklı olduğunu görebiliyoruz. Bu işi düzenleyecek uzman kadrolar var ancak devlet bu kadrolara yetki vermiyor. Bu yetkiler verilirse bu iş rahatlıkla çözülebilir.”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Faizler nedeniyle konut satışı azaldı, insanlar kiraya yöneldi”
Ankara’nın Çankaya ilçesine bağlı Cebeci semtinde emlak ofisi bulunan emlakçı Ümit Taş, yüksek faiz nedeniyle vatandaşların ev alamadığını, bu nedenle de kiralık evlere yöneldiğini ve yaşanan bu talep nedeniyle de kira fiyatlarının artışa geçtiğini belirtti. Taş, “Televizyonlarda her gün konut satışına ilginin arttığına dair haberler izliyoruz ancak yüksek faiz nedeniyle kimse ev alamıyor ve mecburen kiralık eve yöneliyor” dedi. TÜİK’in de açıkladığı istatistiklere göre, 2021 yılı Temmuz ayında Türkiye genelinde konut satışları, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 53 azalarak 107 bin 785 oldu.
“Salgın nedeniyle öğrenciler yurt yerine kiralık evlere yöneliyor”
Ankara Üniversitesi Cebeci Kampüsü’nün bulunduğu semtte konumu nedeniyle öğrencilerin kiralık evlere ilgisi yoğun. Taş, “Burada öğrencilerin dönüşüyle birlikte piyasa hareketlendi ancak bir önceki yıla göre fiyatlar epey yükseldi. Örneğin geçen sene metroya yakın bir ev 1.200 TL iken bu sene 1.800 TL civarında kiraya veriliyor. Ancak buna rağmen şu an bende kiralık daire kalmadı çünkü salgın nedeniyle de öğrenciler yurtta kalmak yerine kiralık ev tutmayı tercih ediyor” diye konuştu.
“Devlet denetlesin”
Taş’a göre vatandaşların mağdur olmasının önüne geçilmesinin yolu ise devletin kiralık ev ve işyerlerinin fiyatlarını denetleyen bir mekanizma kurması: “Kiraları denetleyen bir mekanizmanın olması gerekiyor yoksa ‘Serbest piyasa bu, ben her şeyi yaparım’ denirse mağdur olan vatandaş olur.”
Medyascope’a konuşan bir vatandaş da devletin bu alanları denetlemesi gerektiği görüşünde. “Hükümet eksik, her alanı serbest bırakmış, herkes istediği şekilde kirayı artırıyor” diyen vatandaş, kiralık evlerde fiyat artışının temel sebebinin ise hükümetin yanlış ekonomik politikaları olduğunu söyledi.
“Eve çıkmak istiyorum ancak kiralar nedeniyle yapamıyorum, bizim jenerasyon mal mülk sahibi olamaz”
Ailesi ile birlikte yaşayan bir genç de birkaç aydır eve çıkmak için kiralık ev aradığını ancak yüksek rakamlar nedeniyle bu kararından vazgeçtiğini belirtti: “Eve çıkma niyetim var ama kiralar nedeniyle bu istediğimi gerçekleştiremiyorum. Bugün burada yaşanılabilir bir eve çıkmak için 2.000 TL’ye yakın bir bütçenizin olması gerekiyor. Bana göre kiralık ev fiyatlarının yüksek olmasının birkaç sebebi var. Yüksek enflasyon nedeniyle ev sahipleri bunu kiraya yansıtıyor. Yine salgın ve ekonomi nedeniyle inşaat sektörü yavaşladı ve yeni evler yapılamıyor. Çok fazla mülteci geldi onlar da ev tutmak istiyor ve ev sahipleri de evlerini dolar kuru üzerinden mültecilere kiralamak istiyor. Bizim gibi Y kuşağı jenerasyonunun mal mülk sahibi olması çok mümkün görünmüyor. Üç-beş kuruş kenara koyup, hayatta kalıp biraz eğlenebilirsek ne mutlu bize diyoruz.”
“Yabancılar yüzünden kiralar artıyor”
Bir hafta önce ev kiralayan bir vatandaş ise fiyatlar ve göçmenlerden şikayetçi: “Ankara’ya iş nedeniyle yeni geldim. Kiralık ev için emlakçıya gittim ve bir önceki kiracının 800 TL’ye kaldığı evi ben 1.200 TL’ye tuttum. Emlakçıma bunu sorduğumda kira fiyatlarının yükseldiğini ve bu artışın daha da süreceğini söyledi. Ben bu artışın nedeninin yabancılar olduğunu düşünüyorum.”
Vatandaşlara göre kiralık ev fiyatlarındaki artışın temel nedenlerinden biri de emlak piyasasını denetleyen bir mekanizmanın olmaması. Emlak piyasasında işleyişi ve denetim mekanizmasını öğrenmek için röportaj teklifinde bulunduğumuz Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Esnaf Odası ise teklifimizi yanıtsız bıraktı.
