Özgür gazeteciliğe destek olun
Search
Close this search box.

Altı muhalefet partisi, güçlendirilmiş parlamenter sistem görüşmelerinin yasama ayağını tamamladı, haftaya yürütme konusu ele alınmaya başlanacak – Seçimlerde nispi temsil sistemi sürecek

Altı muhalefet partisi arasındaki güçlendirilmiş parlamenter sistem görüşmelerinin beşincisi geride kalırken, partiler yasama ayağında mutabakat sağladı. Partiler, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) denetim mekanizmalarının yeniden güçlendirilmesini içeren görüşmelerde sözlü ve yazılı soru önergesi, gensoru, Meclis araştırması ve soruşturması ile TBMM’nin bütçe hakkı başlıklarında görüşerek mutabakata vardı. Medyascope’un edindiği bilgilere göre altı partinin temsilcileri, seçim barajının yüzde 10’dan yüzde 3’e düşürülmesi ve siyasi partilerin Hazine’den yardım alması için gereken oy oranının ise yüzde 3’ten 1’e düşürülmesi konusunda uzlaştı. Komisyon, yasama konusundaki çalışmalarını tamamladı, önümüzdeki haftadan itibaren yürütme konusunu ele almaya başlayacak.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi ve Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) yetkilileri, güçlendirilmiş parlamenter sistem çalışması için beşinci kez bir araya geldi. Medyascope’un edindiği bilgilere göre cumhurbaşkanının yetkileri konusunda uzlaşma sağlanırken, cumhurbaşkanının halk tarafından mı yoksa parlamento tarafından mı seçileceği konusunda ise henüz bir karara varılmadı, bu konudaki tartışmalar liderlere bırakıldı.

Seçim barajı yüzde 3

Beşinci toplantıda uzlaşmaya varılan konulardan biri seçim barajı oldu. Partiler, farklı oranları tartışsa da yüzde 3 seçim barajında mutabakata vardı. Medyascope’a bilgi veren bir yetkili, seçim barajı ile ilgili içeride yaptıkları tartışmaların önüne geçmek için bir yol bulduklarını belirtti. Buna göre, seçim barajı yüzde 3 olsa da, baraj konusunda bir yasal düzenlemeye gidildiğinde bu oranın hiçbir şekilde yüzde 5’ten fazla olamayacağı anayasaya yazılacak. Seçim barajı tavan yüzde 5’i geçmemek kaydıyla, yasada düzenlenebilecek.

Hazine’den yardım alma oy oranı yüzde 3’ten 1’e düşüyor

Siyasi Partiler Kanunu’na göre milletvekili seçimlerinde yüzde 10 barajını aşan bütün siyasi partiler, genel bütçe gelirlerinin beş binde ikisi kadar Hazine yardımına hak kazanıyor. Bu yardımlar da siyasi partilerin aldıkları oy oranlarına göre hesaplanıyor. Eğer bir parti yüzde 10 barajını aşamaz ancak yüzde üçten fazla oy alırsa Hazine’den yardım alabiliyor. Bu yardım, Hazine’den en az pay alan siyasi partinin aldığı oy ile kıyaslanarak hesaplanıyor. Muhalefet ise güçlendirilmiş parlamenter sistem görüşmelerinde Hazine’den yardım alma oranını yüzde 1 olarak belirledi. Buna göre seçimlerde yüzde 1 oy alan siyasi partiler de yardım alabilecek.

Cumhurbaşkanı yedi yıllığına bir kez seçilecek ancak nasıl seçileceği henüz belli değil

Toplantıda, cumhurbaşkanının görev ve yetkileri konusunda uzlaşma sağlandı. Partiler, cumhurbaşkanının tarafsız ve sorumsuz olması ve yedi yıllığına bir kez seçilmesi konusunda uzlaştı. Mutabakata göre görev süresini tamamlayan cumhurbaşkanı bir daha aktif siyasette yer alamayacak.

Ancak partiler cumhurbaşkanının nasıl seçileceği konusunda bir karar veremedi. Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçildiğinde cumhurbaşkanının parlamento tarafından mı yoksa halk tarafından mı seçileceği konusunda liderlerden görüş alınacak. Medyascope’a bilgi veren bir yetkili, bu konunun iktidar tarafından istismar edilebilecek bir konu olmasından dolayı kararı son ana bıraktıklarını söyledi.

Yapıcı gensoru

Partilerin uzlaştığı konular arasında sözlü soru önergesi uygulamasının yeniden getirilmesi, mevcut yazılı soru önergesi uygulamasında ise düzenleme yapılması bulunuyor. Buna göre yazılı soruya ilgili bakanın usulüne uygun ve zamanında cevap vermemesi halinde, bakanın Meclis başkanı tarafından uyarılması da düzenlemeye eklendi. Varılan mutabakata göre bakanlar hakkında verilen, cumhurbaşkanlığı sistemine geçilirken kaldırılan gensoru uygulaması da geri gelecek. Gensoru oylaması sonucunda ilgili bakan hakkında verilen gensoru önergesinin kabul edilmesi halinde bu durum hükümet için güvensizlik olarak algılandığı ve hükümetler istifa ettiği için, bu uygulamayı zorlaştırıcı hüküm de yeni düzenlemeye konuldu. Buna göre, muhalefet gensoru verirken alternatif başbakan adayını da belirleyecek ve yeni hükümet alternatifini de sunarak gensoru önergesi verebilecek. Böylece hükümet düştüğünde ülkenin hükümetsiz kalmasının önüne geçilecek. Partiler bu uygulamayı “yapıcı gensoru” diye adlandırıyor.

“Devlet sırrı” ve “ticari sır” düzenlemesi

Mutabakat konuları arasında Meclis araştırması ve soruşturmasının daha etkin ve nitelikli yapılması da yer aldı. Komisyonlara davet edilen ilgililerin komisyona gelmesi zorunlu hale getirilecek. Yine kamuoyunda sıkça tartışılan “devlet sırrı” ve “ticari sır” uygulaması da yeniden tarif edilerek kapsamının daraltılması konusunda uzlaşıldı. Meclis araştırma komisyonlarının genel kurulda kabul edilen raporlarının takip edilmesi ve sonuçlarının daha etkin kullanılması, öngörülen düzenlemelerin gerçekleştirilmesini sağlayacak adımların atılması konusunda da görüş birliğine varıldı.

Kesin Hesap Komisyonu kurulacak, komisyon başkanı muhalefetten olacak

Partiler, Meclis’in bütçe hakkının güçlendirilmesi için bir denetim komisyonu olarak “Kesin Hesap Komisyonu” kurulmasını kararlaştırdı. Bu komisyonda bütçenin geriye dönük denetimini yapılacak. Kesin hesap komisyonunun önceki yılın bütçesini denetlemesi öngörülürken bu komisyonun başında ise ana muhalefet partisinden bir yetkilinin olması konusunda uzlaşıldı. Partiler, bütçenin Meclis tarafından yapılması ve ilgili bakanlıkların bütçelerinin Plan ve Bütçe Komisyonu’na gelmeden önce bakanlıkları ilgilendiren ihtisas komisyonlarında görüşülmesi konusunda anlaştı.

Nispi temsil sistemiyle devam

Altı muhalefet partisi, mevcut seçim sistemi olan nispi seçim sistemiyle devam edilmesinden yana karar aldı. Bu sistemde partiler oyları oranınca milletvekili çıkarıyor. Toplantıda, daraltılmış seçim sistemi de tartışıldı ancak çoğunluğun nispi temsil sisteminden yana olması nedeniyle bu konuda ortak karar alındığı öğrenildi.

Siyasetin finansmanına dair düzenleme

Partilerin önümüzdeki günlerde ele alacağı bir önemli konu da siyasetin finansmanı olacak. Partilere kim veya nereden bağış yapıldığı, bu paraların nerede harcandığına dair bilginin kamuoyuyla paylaşılmadığını belirten bir yetkili, bu konuda da çalışmalarına devam ettiklerini söyledi.

Partiler her hafta olduğu gibi önümüzdeki hafta da Meclis’te bir araya gelerek çalışmalarını sürdürecek. Çalışmalarda yer alan yetkili, yasamaya ilişkin çalışmaları tamamladıklarını, gelecek haftadan itibaren yürütme konusundaki düzenleme çalışmalarına başlanacağını belirtti.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.

İlgili içerikler