Reuters, savaş nedeniyle Rusya’nın Hindistan’a silah ve askeri teçhizat teslim taahhütlerini yerine getiremediğini aktardı. Hindistan Hava Kuvvetleri’nin Rusya’dan teslimini beklediği silah ve teçhizat arasında SU-30MKI ve MIG-29 savaş uçaklarının yedek parçalarının yanısıra S-400 Triumf hava savunma sistemi de yer alıyordu.
Hindistan 2018 yılında 5,4 milyar dolara beş adet S-400 sistemi sipariş etmişti. Bir S-400 sistemi Rus askeri tanımlamasına göre bir hava savunma alayına karşılık geliyor. Bugüne dek sipariş edilen sistemlerden üç adedi Hindistan’a teslim edildi. Bu sistemlerle kurulan alaylardan ilki Hindistan’ın kuzeybatısındaki Pencap eyaletine, Çin ve Pakistan kaynaklı hava tehditlerine karşı; ikinci alay ülkenin kuzeydoğusuna, üçüncü alay ise yine Pakistan’a karşı Rajastan’a konuşlandırıldı. Kalan iki sistemin 2023 yılı sonuna dek teslim edilmesi planlanmıştı.
Rusya, S-400 Triumf’u bugüne dek sadece üç ülkeye ihraç etti ki bunlar Türkiye, Çin ve Hindistan’dı. Çin ve Hindistan, Rusya’nın geleneksel müşterileri arasında yer alırken, NATO üyesi Türkiye alışılmadık ve aykırı bir örnek oluşturuyordu.
Şubat 2022’den sonra Rus savunma sanayi, Rus Silahlı Kuvvetleri’nin gereksinimlerini karşılamada zorlanıyor. Hatta gecikmeler yüzünden savunma sanayi şirket yöneticilerinin kameralar önünde Putin’den zılgıt yediğine tanık olduk. Kendi hava savunmasındaki açığı telafi için Suriye’den daha az gelişmiş S-300 bataryalarını çekmek zorunda kalan Rusya’nın üretilen/üretilecek tüm S-400’lere ihtiyacı var. Özetle diğer müşteriler uzunca bir süre için beklemek zorundalar.
Türkiye 2017’de sipariş ettiği S-400 sistemini (alay dengi) 2019’da teslim aldı. Ancak bu birlik hala aktive edilebilmiş değil. S-400 siparişi Türkiye’nin F-35 program ortaklığına mal oldu. Bu da yetmedi. Washington, S-400’lerin aktive edilmesi durumunda Türkiye’yi ağır yaptırım uygulamakla tehdit ediyor. S-400’ler en son Ekim 2020’de Sinop Hava Atış Sahası’ndaki atış eğimi ve testi sırasında görülmüştü. O tarihten beri S-400’lerin durumu belirsiz. Halen Mürted Hava Meydan Komutanlığı’nda (eski Akıncı 4. Ana Jet Üssü) depolandıkları tahmin ediliyor. Bir ara Ege’de Türk-Yunan gerginliği alevlendiğinde, Girit’te konuşlu Yunan S-300’lerinin Türk F-16’larına radar kilidi attıkları iddia edilmişti. Bu tür olaylar Türkiye’nin S-400’leri aktive etme olasılığını gündeme getirdi. Ancak arkası gelmedi.
Türkiye, S-400 sipariş ettiği için ABD’nin hışmına uğrayıp sınırlı da olsa CAATSA yaptırımlarına maruz kalırken, Hindistan’a S-400 siparişi nedeniyle yaptırım uygulanmayacağını bizzat Amerikalı yetkililer açıkladılar. Zira Hindistan, Çin ile rekabette Amerika’nın yanına çekmeye çalıştığı bir ülke. S-400 siparişi nedeniyle yaptırım uygulamak, erken bir aşamada Hindistan’ın kaybedilmesine yol açabilirdi.
Mevcut şartlarda, Ankara’nın Amerika ile tüm köprüleri atmayı göze almadan S-400’leri aktive etmesi mümkün değil. Elde ölü bir yatırım var. Türkiye’nin savunmasına katkı getirmeyen; mali, askeri ve siyasi bir külfete dönüşen bu füzelerden kurtulmak için geçmişte değişik seçenekler üzerinde durulmuştu. Sevgili Aydın Selcen’ın programına konuk olduğumda, bu konudaki ısrarlı sorularına yanıt olarak Azerbaycan’dan KKTC’ye, Katar’dan Somali’ye dek bir dizi alternatif konuşlanma sahası dile getirmiştim. O zaman henüz ortada savaş yoktu. Rusya’nın Türkiye’ye elindeki S-400’leri üçüncü bir ülkeye devretmesine izin vermesi pek olası değildi. Ukrayna’yı işgal girişimi ile her şey değişti.
Savaşın başında Amerikan yetkililerin, S-400’lerin Ukrayna’ya devredilmesi telkininde bulunduğu haberleri paylaşıldı. Ancak böyle bir devir, Rusya tarafından (haklı olarak) düşmanca bir hareket olarak algılanacağı için önerinin karşılık bulması imkansızdı. Bir diğer seçenek, bu sistemlerin Rusya’ya iadesiydi. Hava savunma zaafiyetini gidermek için hazır bir çözüm Moskova’nın da işine gelebilirdi. Ancak Türkiye bu kez Ukrayna karşıtı cepheye destek olmakla suçlanabilirdi. Diğer NATO üyelerinin ellerindeki eski Sovyet/Rus sistemlerini Ukrayna’nın savunmasını güçlendirmek için bu ülkeye yolladığı bir ortamda, Rusya’nın savunmasına anlamlı bir katkı yapmak akılcı bir seçenek değildi. Türkiye’nin tamamen yalıtılmasına ve dışlanmasına yol açabilirdi.
Tam bu noktada S-400’lerin Hindistan’a devredilmesi üzerinde düşünülebilecek bir seçenek kıvamına gelmiş olabilir. Süreç iyi yönetildiği takdirde bir taşla birkaç kuş vurulabilir. Öncelikle Türkiye S-400’lerden ve yarattıkları sorunlardan kurtulmuş olur. Rusya, Hindistan’a yönelik taahhüdünü kısmen yerine getirir. Ayrıca bu sistem hiçbir şekilde Rusya-Ukrayna Savaşı’nda doğrudan etkisi olabilecek bir ülkenin eline geçmeyecek. Hindistan, beklediği iki sistemden (alaydan) hiç olmazsa bir tanesine kısa sürede kavuşmuş olur. Bunlar olası devrin taraflara getirileri.
Bu seçenekle ilgili olası siyasi ve mali pürüzler ise şöyle sıralanabilir: Her ne kadar Amerika, S-400’ler için Hindistan’a yaptırım uygulamıyor olsa da Türkiye’nin bunları Ukrayna dışında bir ülkeye vermesine tepki gösterebilir. Gerçi bu tepki her halükarda S-400’lerin Türkiye topraklarında aktive edilmesine verilecek tepkiden düşük olacaktır. Öte yandan, Türkiye’nin yakın siyasi ve askeri ilişkiler içinde olduğu Pakistan’ın böyle bir gelişmeden rahatsızlık duyması neredeyse kaçınılmazdır. Gerçi Hindistan, Pakistan ile sınırlarına konuşlandırmayı planladığı S-400’leri zaten teslim almış durumda. Türkiye’nin S-400’lerinin iki ülke arasındaki askeri dengede en azından bu aşamada doğrudan etkisi sınırlı kalacaktır. Ancak olası bir sıcak çatışmada Hindistan’ın elini güçlendireceğine şüphe yoktur.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Son olarak Türkiye’nin S-400’leri için ödemenin kim tarafından ve nasıl yapılacağını karara bağlamak zorlu pazarlıklar gerektirecektir. Türkiye’nin elindeki sistem Rus kredisiyle alındığı için halen ödenmemiş taksitler bulunabilir. Hindistan da muhtemelen henüz teslim almadığı sistemler için ödeme yapmış ya da yapmaya devam ediyordur. Kim alacaklı, kim borçlu tespit etmek tarafları zorlayabilir. Ancak Türk S-400’lerinin Hindistan’a devri konusunda taraflar ne kadar güçlü siyasi irade ortaya koyarsa, mahsuplaşma da o denli kolaylaşır.
e-mail: guvencserhat@gmail.com
