Özgür gazeteciliğe destek olun
Search
Close this search box.

Sedat Pişirici ile Ekonomi Tıkırında (87): Teşvik

Ekonomi Tıkırında‘nın 87. programında Sedat Pişirici, hükümetin teşvik politikası ve Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı Temmuz 2020’e ilişkin işgücü istatistikleri üzerinden memleket ekonomisini ve milletin neye teşvik edildiğini değerlendirdi.

Sözlükler “teşvik” sözcüğünün anlamını “isteklendirme, özendirme” olarak açıklıyor. “Teşvik etmek” de “isteklendirmek, özendirmek”. Arapça bir sözcük teşvik. Bir diğer Arapça sözcük olan “şevk”ten türemiş. “Şevk”in anlamı ise “istek, arzu, cinsel arzu”. Buradan bakarsak “teşvik”, “istetme, arzulamasına neden olma” anlamı da taşıyor.

Resmi Gazete’nin 11 Ekim 2020 Pazar nüshasında, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Ağustos 2020’ye ilişkin yatırım teşvik belgeleri listesi, tamamlama vizesi yapılan yatırım teşvik belgeleri listesi ve iptal edilen yatırım teşvik belgeleri listesi yayımlandı.

Buna göre, Ağustos 2020’de 911 yatırım teşvik belgesi verilmiş. Belge alan projelerin sabit yatırım tutarı 18 milyar 334 milyon 116 bin 316 lira. Bu yatırımların gerçekleştirilmesiyle  28 bin 411 kişinin istihdam edilmesi planlanıyor. Öte yandan, sabit yatırım tutarı 2 milyar 477 milyon 287 bin 406 lira olan ve 3 bin 425 kişinin istihdam edilmesi öngörülen 127 yatırım teşvik belgesi ise iptal edilmiş Ağustosta yatırım teşvik belgesi tamamlama vizesi alan firmaların sabit yatırım tutarı 3 milyar 167 milyon 786 bin 510 lira, bu firmalarda istihdam edilecek kişi sayısı ise 10 bin 335.

Yatırım önemli; hem ekonominin çarklarının dönmesi için, hem memleketin kalkınması için, hem milletin refah seviyesinin yükselmesi için, hem de yaratılacak istihdam ile işsizliğin azaltılması için.

İşsizlik demişken, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bugün, Temmuz 2020’ye ilişkin işgücü istatistiklerini yayınladı. Buna göre 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı Temmuz 2020’de, geçen yılın aynı dönemine göre 369 bin kişi azalarak 4 milyon 227 bin kişi olmuş. İşsizlik oranı ise 0,5 puanlık azalış ile %13,4 seviyesinde gerçekleşmiş. Tarım dışı işsizlik oranı 0,6 puanlık azalış ile %15,9 olmuş. 

Önce bir saptama: İşsizlik ve tarım dışı işsizlik oranları, Haziran 2020’de de %13,4 ve % 15,9’du.

Sonra bir ek bilgi: Resmi işsizlerin, iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve mevsimlik işçilerin toplamına “geniş işsizlik” diyoruz. Bu toplam, Temmuz 2020’de 8 milyon 518 bin kişi, oranı ise %21,29.

Devam edelim TÜİK verilerine. Temmuz 2020’de istihdam edilenlerin sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 254 bin kişi azalarak 27 milyon 263 bin kişi, istihdam oranı ise 2,9 puanlık azalış ile %43,5 olmuş. İstihdam haziranda da dört puan azalmıştı.

Bu dönemde, istihdam edilenlerin sayısı tarım sektöründe 361 bin kişi, sanayi sektöründe 246 bin kişi, hizmet sektöründe 761 bin kişi azalmış, inşaat sektöründe ise 114 bin kişi artmış.

Çalışanlar nerede çalışıyor? %6,1’i inşaat sektöründe, %19,4’ü tarım sektöründe, %19,6’sı sanayi sektöründe, %54,9’u ise hizmet sektöründe. Bu oranlar değişmedikçe, mesela çalışanların %54,9’u hizmet değil sanayi sektöründe çalışmadıkça, Türkiye’nin işi çok zor.

TÜİK verilerine göre, işgücü de işgücüne katılım da azalmış temmuz ayında. Temmuz 2020’de işgücü sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 622 bin kişi azalarak 31 milyon 491 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 3,5 puanlık azalış ile %50,3 olmuş.

İşsizlik sayısal olarak “kayıtlı” alanda artarken, “kayıtdışı” işsizlik de azalarak toplam işsizliğin artışına katkıda bulunmuş. Temmuz 2020’de kayıtdışı çalışanların oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,3 puan azalıp %32,7 olmuş. Sizin anlayacağınız, vatandaşın iş bulma umudu kayıtdışı olsa dahi azalmış. 

Daha vahimi genç nüfus işsizliğindeki artış. 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,2 puanlık azalışla %25,9 olmuş, istihdam oranı ise 4,5 puan azalarak %30,4.

TÜİK, her işsizlik verisi açıklamasının altına bir de işgücü temel profili tablosu ekler. Temmuz ayında işgücünün temel profiline baktığımızda gördüğümüz şu:

15 yaş ve üzeri nüfus 62 milyon 626 bin iken, bunun 31 milyon 135 bini işgücüne dahil değil. Bu nüfusun 10 milyon 102 bini ev işleri ile meşgul, 4 milyon 201 bini iş aramıyor ama çalışmaya hazır bekliyor, 2 milyon 829 bini ücretsiz aile işçisi, 1 milyon 335 bini ise bir iş bulma ümidini kaybetmiş!

Son veriyi tekrar etmek isterim: TÜİK verilerine göre Temmuz 2020’de Türkiye Cumhuriyeti’nin 1 milyon 335 bin vatandaşı bir iş bulma ümidini kaybetmiş!

Ümidini kaybeden insan, hele bir de bakmak zorunda olduğu bir ailesi var ise her şeyi yapabilir! Ümidini kaybeden insan, pimi çekilmiş el bombası gibidir, ne zaman nerede patlayacağı belli olmaz! Ümidini kaybeden insan her türlü teşvike açıktır, nerde, ne zaman, ne yapacağı belli olmaz!

Teşvikle başladık, işsizlikle devam ettik, yine döndük teşvike geldik. Teşvik önemli! Bu ülkede kim teşvik ediliyor, kim teşvik ediyor, neye teşvik ediyor, bunu bilmek önemli. Bu bilinince, halkın oyu ile iktidara gelenin sonra kimin yanında yer aldığı da şak diye ortaya çıkıyor.

Yeryüzündeki her hükümetin bir teşvik politikası vardı, var. Elbette Türkiye’deki hükümetlerin de vardı ve şimdi hükümetin de bir teşvik politikası var. Memleketteki işsiz sayısına bakıyoruz, 4 milyondan fazla. Hükümetin teşvik ettiği yatırımların yaratması beklenen toplam istihdama bakıyoruz, 38 bin 746. Yani bu teşvik işsizliği ortadan kaldırmıyor, yoksulluğu ortadan kaldırmıyor. O zaman devreye başka bir teşvik giriyor.

Bundan yaklaşık bir yıl önce, 25 Kasım 2019’daki 42. Ekonomi Tıkırında programında, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 22 Kasım 2019 Cuma günkü “Musibetler karşısında müminin tavrı” başlıklı hutbesinden söz etmiştim.

O tarihte en son işsizlik verisi Ağustos 2019’a aitti ve oran %14, işsiz sayısı da 4 milyon 650 bin kişiydi. O tarihte en son enflasyon verisi Ekim 2019’a aitti ve %8,5’du. Ama bu orana kimse inanmıyor, herkes “sen çarşıdaki pazardaki hayat pahalılığını görmüyor musun” diye soruyordu. O tarihte dolar 5 lira 74 kuruş, avro 6 lira 33 kuruştu. O tarihte gram altın 270 lira, çeyrek altın 441 lira, yarım altın 882 lira, tam altın 1.816 lira, 22 ayar bileziğin tanesi 246 liraydı. O tarihte elektriğe doğalgaza zam üstüne zam gelmiş, İstanbul’da ucuzundan dana kıymasının kilosu 35 lira olmuştu.

O tarihte İstanbul-Fatih’te dört kardeş intihar etmiş, onların ardından peş peşe ekonomik sıkıntının yol açtığı başka intihar haberleri gelmişti ve o tarihte cuma namazı öncesi okunan hutbede şöyle deniyordu:

“Aziz Müminler! Hayatın akışı içerisinde her birimizin yaşadığı zorluklar, çile ve kederler, maddi ve manevi sıkıntılar olması mukadderdir. Çünkü bu dünya, adı üstünde, imtihan dünyasıdır.

“Kıymetli Müslümanlar! Hayatın güzel anları kadar, sıkıntılı zamanları da dünya imtihanımızın birer parçasıdır. Cenab-ı Hak, insanı bazen elindekileri alarak bazen de fazlasıyla nimet vererek imtihan eder. Bu yüzden, musibet karşısında isyan etmek, kırıp dökmek ya da kötü söz söylemek yerine öncelikle sabırlı ve metanetli olmaya gayret gösteririz. Sağduyu ve akl-ı selim ile hareket ederiz. Sıkıntıyı aşmak için üzerimize düşen sorumluluğu yerine getiririz.

“Aziz Müslümanlar! Acılarımızı isyana ve zulme dönüştürmeyelim. Yaşadığımız zorluklar karşısındaki metanetli tavrımızın, Allah katında nice kolaylığın müjdecisi olacağını unutmayalım.”

Bugün, işsiz sayısı 4 milyon 227 bin, işsizlik oranı %13,4; enflasyon %11,75; dolar 7 lira 89 kuruş, avro 9 lira 31 kuruş; gram altın 488 lira, çeyrek altın 796 lira, yarım altın 1.593 lira, tam altın 3.278 lira, 22 ayar bileziğin tanesi 444 lira; İstanbul’da ucuzundan dana kıymasının kilosu 57 lira ve bugün fakirlik edebiyatı yine devrede.

Kasım 2019-Ekim 2020; aradan daha bir yıl geçmeden, yeniden, ne kadar da güzel bir şey olduğu ileri sürülerek, fakirlik teşvik ediliyor! Neydi teşvik, “isteklendirme, özendirme”. Kökeni de bir diğer Arapça sözcük olan ve “istek, arzu, cinsel arzu” anlamına gelen “şevk”.

Memleketin bir kısmı şevk ile yatırıma bir kısmı da şevk ile fakirliğe teşvik ediliyor. Bakın bakalım sizin payınıza hangisi düşüyor?

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.