Türkiye’de koronavirüs salgınının etkilerine karşı alınan önlemler arasında “işten çıkarma yasağı” da bulunuyor. Nisan 2020’de başlayan işten çıkarma yasağı, üçer aylık periyotlarla AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından uzatılıyor.
İşten çıkarma yasağı, İş Kanunu kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın, her türde iş veya hizmet sözleşmesi ile çalışanlar için uygulanıyor. Düzenleme kapsamında işveren, “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık” dışında hiçbir gerekçe ile iş aktini feshedemiyor.
Ancak İş Kanunu’nun 25/2 maddesi kapsamında işten çıkarmanın “yasal” olması nedeniyle birçok işçi, bu maddede sıralanan “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” kapsamında işten çıkarılıyor.
Kod 29 nedir?
İşveren, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre işçiyi işe almadan önce ve işçiyi işten çıkardığı zaman Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirimde bulunmak zorunda. “İşten Ayrılış Bildirgesi” olarak adlandırılan bu bildirimde işveren, işten çıkış nedenlerini SGK genelgesindeki kodla belirtiyor.
SGK genelgesindeki her bir kod, ayrı bir fesih nedenini ifade ediyor. Kod 29 ise işverenin “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” nedenine dayalı bir işten çıkarma yaptığı anlamına geliyor.
Kod 29’la işten çıkarılan kişiler, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve işsizlik maaşı gibi haklardan faydalanamıyor.
Kod 29 için işveren beyanı yeterli
Kod 29 ile patronun hiçbir ispat yükümlülüğü olmaksızın işçi çıkarmada işverenin beyanı yeterli görülüyor. Ancak işçinin dava açması durumunda, arabulucu sürecinin ardından başlayan mahkeme sürecinde, işten çıkarmanın gerekçesi tartışma konusu oluyor. İşçi, işverenin asılsız beyanı nedeniyle düşen haklarını, ortalama üç-dört yıl süren dava sürecinin sonucunda geri alabiliyor.
Kod 29’la işten çıkarılan işçiler, “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” kapsamında işlerinden atıldıkları için ileride yapacakları iş başvurularında sorun yaşayabiliyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
İŞKUR, işçileri haklı buldu
Çorum’da Ekmekçioğlu Metal fabrikasında çalışan 91 işçi, DİSK/ Birleşik Metal-İş Sendikasına üye olduktan sonra işveren tarafından Kod 29’daki koşullar öne sürülerek işten çıkarıldı. Sendikanın Türkiye İş Kurumu’na (İŞKUR) yaptığı itirazlar sonucunda İŞKUR müfettişleri incelemelerini tamamladı ve 90 işçinin Kod 29 sebebiyle işlerinden çıkarılmasını yasalara ve mevzuatlara aykırı buldu.
İŞKUR ayrıca, işçilerin işsizlik sigortasından faydalanabilmeleri için gerekli düzeltmeleri de yaparak kararı işçilere kısa mesajla bildirdi.
Migros depo işçileri de Kod 29 ile işten çıkarıldı
Migros’un Kocaeli Şekerpınar’daki deposunda çalışırken ücretsiz izne çıkarılan Depo, Liman, Tersane ve Deniz İşçileri Sendikası (DGD-SEN) üyesi işçilerin tamamı da Kod 29 ile işten çıkarıldı. DGD-SEN Genel Başkanı Murat Bostancı, direniş alanında yaptığı açıklamada “52 gündür ücretsiz izne karşı direnişe devam eden arkadaşlarımız Kod 29 ile işten çıkarıldı. Kod 29’a karşı mücadelemiz devam edecek” dedi.
Belediyeden Kod 29 ile atıldılar
İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından güvenlik soruşturması gerekçe gösterilerek Kod 29’la işten çıkarılan 16 işçi de işe dönme talebiyle belediye binası önündeki eylemlerini sürdürüyor.
Gaziantep’te 16 işçi Kod 29 ile çıkarıldı
Gaziantep 4. Organize Sanayi Bölgesi’nde üretim yapan Yasin Kaplan Halı şirketinin fabrikasında çalışan 16 işçi de Kod 29 ile tazminatsız işten çıkarılmıştı.
CHP ve HDP yasa değişikliği teklifi verdi
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Ankara Milletvekili Nihat Yeşil, Kod 29 ile işçileri “ahlaksızlık” gerekçesiyle haksız şekilde işten çıkaran patronlara ceza verilmesi ve bu patronların işçilere tazminat ödemesi talebiyle, geçen günlerde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) yasa teklifi verdi.
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Milletvekili Züleyha Gülüm de konu hakkında TBMM’ye yasa teklifi vermiş, Kod 29’a dayanak oluşturan İş Kanunu 25/2’nci maddesinin kapsamının daraltılmasını ve suistimale açık olmayacak şekilde netleştirilmesini istemişti.
İş Kanunu 25/2 Maddesi, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması.
c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.
e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.
