Kıbrıs’ta “Tufan” dönemi başlıyor: KKTC seçimleri Türkiye’ye ve dünyaya ne mesaj verdi?

KKTC seçim sonuçları ne anlama geliyor? Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerini muhalefet lideri Tufan Erhürman kazandı. Erhürman’ın zaferiyle Kuzey Kıbrıs’taki seçmenler pek çok konuda hem hükümete hem de Türkiye’ye mesaj verdi: İç işlerimize karışmayın, yaşam tarzımıza müdahale etmeyin, iki devletli çözümü istemiyoruz ve daha niceleri. Peki KKTC seçimleri bizlere ne gösterdi? Konunun uzmanlarına sorduk.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) halk, kendilerini 5 yıl süre ile yönetmesi için yeni liderini seçmek üzere sandık başına gitti ve sandıktan Cumhuriyetçi Türk Partisi’nin (CTP) lideri Tufan Erhürman çıktı.

KKTC Yüksek Seçim Kurulu, seçime katılım oranının yüzde 64,87 olduğunu duyurdu. Resmi sonuçlara göre Erhürman oyların yüzde 62,76’sını, Ersin Tatar ise oyların yüzde 35,81’ini aldı.

• KKTC’de “Tufan” esti: Erhürman’ın seçim zaferine kim, ne tepki verdi?

Peki KKTC seçimleri bize ne gösterdi? Bir ders çıkaracaksak hangilerini çıkarmalıyız?

AKP-MHP ittifakı kaybetti, halk “karışmayın” dedi

Şüphesiz ilk sonuç Cumhur İttifakı için oldu. Halk, Türkiye’ye “iç işlerimize karışmayın” mesajı verdi.

Türkiye’nin KKTC seçimlerinde oynadığı “rol” her zaman dikkat çekici oldu. Ersin Tatar’ın 2020’de kazandığı cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Mustafa Akıncı, seçim sürecinde kendisinin ve ailesinin Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) aracılığıyla tehdit edildiğini ve adaylıktan çekilmesinin talep edildiğini iddia etmişti.

Bu seçim sürecinde de Tatar’a Türkiye’den yoğun destek geldi. AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Efkan Ala başkanlığındaki heyet, eski İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, MHP Genel Başkan Yardımcısı Mevlüt Karakaya, BBP lideri Mustafa Destici ve Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ gibi isimler Lefkoşa’da temaslarda bulundu.

AK Parti, MHP ve BBP’nin temsilcileri Tatar’ın “iki devletli çözüm” tezini “milli dava” olarak tanımlarken, Yeniden Refah ve Saadet Partisi de destek mesajı yayımladı. Kampanyaya kültür ve medya dünyasından da katılım oldu; sanatçılar Yavuz Bingöl ve Elif Buse Doğan mitinglerde sahne alırken, eski futbolcu Mesut Özil de Tatar’a destek için KKTC’ye gitti.

KKTC seçim sonuçları ne anlama geliyor?

Medyascope’a konuşan Kıbrıs Postası Haber Müdürü Mustafa Baflı, seçimlerden önce konuştuğu ve görüştüğü pek çok kişinin Erhürman’ın kazanacağını söylediğini ancak farkın bu kadar olmasını beklemediğini aktardı. Baflı’ya göre makasın bu kadar açık olmasının nedenleri, “UBP ve Tatar’ın arasının açık olması, vatandaşların hükümet icraatlarından memnuniyetsizliği ve adada yaşanan torpil skandalları.”

Türkiye’deki iktidar ortaklarının da adaya müdahalesi hakkında konuşan Baflı, Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı Erhan Arıklı’nın Genç TV’ye verdiği röportajda “İttifak ortaklarının bugüne kadar adaya ayağını atmayıp, şimdi gelip Tatar’a oy istemesi ters teper” sözlerini hatırlattı.

“Gelenleri kim davet etti?” sorusunun hâlâ yanıtsız kaldığına dikkat çeken Baflı, “Manipülasyonların, karmaşa ve yalanın arasında yüzde 60 üzeri bir oyla kazanmak büyük iş” dedi.

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) AB Çalışmaları Merkezi Direktörü Nilgün Arısan-Eralp de yüksek enflasyon, kamudaki verimsizlik ve genç işsizlik oranının seçmen tercihlerini etkileyen faktörler olduğuna dikkat çekerek, “KKTC’nin yolsuzluk, kara para aklama, mafya, kumar, insan ve uyuşturucu kaçakçılığı ile anılır hale gelmesi, Kıbrıslı Türklerin onurunu ciddi biçimde zedelemiştir” yorumunu yaptı.

Son yıllarda Türkiye’dekine benzer şekilde Kıbrıslı Türklerin de yaşam koşullarına müdahaleler yaşandığını hatırlatan Arısan-Eralp, seçim sonuçlarını şöyle yorumladı:

Kıbrıs Türk halkı, kendi deyimleriyle ‘Kıbrıs Türkü’nün yeniden özne olacağı ve temsiliyetine sahip çıkacağı’ bir değişim istemiş; 60 yılı aşkın bir süredir çektiği zorlukların ardından ‘iradesine ve onuruna sahip çıkacağını’ ifade etmiştir. Seçim sonuçları, halkın kumarhanelerin ve genelevlerin kapatılması; yaşam tarzına müdahalelerin sona ermesi; illegal grupların tasfiye edilmesi yönündeki beklentilerini Erhürman’ın yerine getireceği umudunu ortaya koymuştur.

Erhürman’ın zaferi UBP’de nasıl yankılanır, erken seçim olur mu?

Seçim sonuçları iktidar partisi Ulusal Birlik Partisi’ne (UBP) şok etkisi yarattı. Aylardır kulislerde konuşulan erken seçim ihtimali artık daha yüksek perdeden seslendirilecek.

Mustafa Baflı, seçim sonuçlarının ardından parti içi hesaplaşma ve Ersin Tatar ile gerginlik iddialarının ayyuka çıktığını söyleyerek, adadaki pek çok partinin erken seçim için bastıracağını dile getirdi. “UBP’ye kızgınlık Tatar ile geçecek mi, yoksa devam edecek mi?” sorusunun çok kritik olduğuna dikkat çeken Baflı, “Şu an itibarıyla UBP’deki muhalefet, dost muhalefet değil” dedi.

Erhürman’ın tezleri Ankara’ya karşı mı?

Tufan Erhürman, Türkiye ile ilişkiler konusunda açık bir denge politikası izliyor.

Ersin Tatar’ın “iki devletli çözüm” fikrinden sonra “iki kesimli, iki toplumlu, siyasal eşitliğe dayalı federasyon” fikrini savunan Erhürman’ın Ankara ile nasıl ilişki kuracağı merak konusu oldu.

Ne Türkiye karşıtı bir çizgi benimsiyor ne de Ankara’nın mutlak belirleyiciliğini kabul ediyor. “Türkiye ile kavga etmedim ama konuşulması gerekenler var” diyerek ilişkilerin diyalog ve istişare üzerine kurulması gerektiğini savunuyor.

Medyascope’a konuşan Nilgün Arısan-Eralp, Erhürman’ın Kıbrıs sorunu için çözüm vizyonunun Türkiye’nin de destekleyebileceği bir zemin sunduğuna dikkat çekerek, Erhürman’ın savunduğu politikayı 13 Ocak 2024’te TEPAV’da yapılan “Kıbrıs’ta Nereye Doğru?” başlıklı toplantıya ithafla anlattı. Erhürman’ın çözüm modeli şöyle:

1. BM parametrelerinden biri olan siyasi eşitlik sürecin olmazsa olmazı olacak.

2. Müzakereler ucu açık olmayacak; önceden belirlenen bir takvim çerçevesinde yürütülecek.

3. Crans Montana sürecinde üzerinde mutabakata varılmış konular yeniden müzakere edilmeyecek.

4. Süreç –özellikle de Rumların geçmişte olduğu gibi engellemeleri sonucunda– başarısızlığa uğrarsa statükoya geri dönülmeyecek ve Kıbrıslı Türklere uygulanan izolasyonlar kaldırılacak.

2017’deki Crans Montana görüşmelerinden beri Kıbrıs sorununun çözümü bağlamında dikkat çeken adımlar atılmadığını vurgulayan Arısan-Eralp, “ Uzun yıllardır uluslararası alanda belirsizlik içinde yaşayan, kimliğinin aşındığını hisseden Kıbrıs Türk toplumu için bu yaklaşım yeni bir umut anlamına geliyor” dedi.

Baflı da Erhürman’ın başbakanlık dönemine atıfla Türkiye’deki pek çok siyasetçinin yakından tanıdığı bir isim olduğuna vurgu yaparak, “Türkiye ile sağlıklı bir iletişim ve diplomasi ile ilerleyecek” dedi.

Seçim sürecinde “federasyon” ihtimalinden bahsetmemesine atıfta bulunan Baflı, “Kullandığı dil ve toplumun her bir ferdini kucaklayacağını söylemesiyle bu oy oranına ulaştı. Rauf Denktaş’ın oğlu Serdar Denktaş bile temsiliyet vurgusuyla seçim boyunca Erhürman’ı destekledi” diyor.

Seçim sonuçlarını Medyascope’a değerlendiren Emekli Büyükelçisi Selim Kuneralp de Erhürman’ın seçim zaferini iktidarın işine gelen bir durum olarak yorumladı ve nedenini de şöyle açıkladı:

“İktidar bir süredir Avrupa Birliği’ne (AB) yanaşmayı ve AB’nin 2030’a kadar savunma sanayisini güçlendirmeyi amaçladığı SAFE programına katılmak istiyor. Ersin Tatar’ın ‘iki devletli çözüm’ teziyle AB ile ilişkileri güçlendirme pek mümkün değildi. Erhürman’ın Kıbrıs sorunu bağlamındaki fikirleri iktidarın bu konularda elini güçlendirebilir.”

Kıbrıs sorunu çözülecek mi?

Erhürman’ın zaferi Kıbrıs’ta yıllardır donmuş barış sürecine yeni bir ivme kazandırabilir. Erhürman, seçimden önce yaptığı açıklamalarda, seçilmesi durumunda GKRY ile sonuncusu 2017’de Crans Montana’da düzenlenen resmi müzakerelere yeniden başlayacağını söyledi.

Mustafa Baflı da Ersin Tatar’ın “iletişimden kaçan” olarak anıldığına dikkat çekti ve “Erhürman hiçbir tarafla diyalogdan kaçmaz tam aksine en çok konuşulan karma evlilik ve mülkiyet meselelerini hemen konuşmayı bekliyor” dedi.

Selim Kuneralp de Kıbrıs meselesinin bugünden yarına çözülebilecek gibi olmadığına vurgu yaptı ancak, “8-9 yıl sonra müzakere masasına oturmak en mantıklı iş” dedi. 1 Ocak 2026’dan itibaren AB Dönem Başkanlığı’nın GKRY’e geçeceğini de hatırlatan Kuneralp, “Kozlar Rumların elinde” dedi.

Kuneralp, yakın dönemde “somut kazanımlar” beklemediğini ancak Türkiye-AB ilişkilerinde bazı kolaylıklar sağlanabileceğini düşünüyor.

Nilgün Arısan-Eralp de Crans Montana’da hiçbir gerekçe sunmadan masadan kalkan tarafın Kıbrıs Rum tarafı olduğunu belirterek, “Erhürman; Türkiye’nin Kıbrıs tezlerini savunmaktan ve Türkiye’nin garantörlüğünü müzakere etmeyi reddetmekten vazgeçmemiş ancak diyalog kanallarını Kıbrıs Türk halkının itibarına zarar vermeden açık tutacağını, BM parametreleri çerçevesinde pragmatik çözümleri tercih edeceğini vurgulamıştır” diye konuştu.

Arısan-Eralp şunları ekledi:

“Bu yaklaşımıyla, Crans Montana’da hiçbir gerekçe sunmadan masadan kalkan Kıbrıslı Rum liderliğinin, çözüm isteyen tek taraf olarak görünmesi ihtimalini ortadan kaldırarak gerçek tutumlarını açığa çıkarma ve izolasyonların gerekçelerini zayıflatma olasılığı küçümsenemez.”

• Halil Falyalı cinayeti: “Karanlık düzen gün yüzüne çıkıyor”

Kuzey Kıbrıs Türkiye’nin “arka bahçesi” olmaktan çıkacak mı?

KKTC deyince Türkiye’de pek çok insanın aklına çeteler, dolandırıcılık, kara para gibi konularda Türkiye’nin “arka bahçesi” olması geliyor. KKTC’ye gittiğinizde, Kıbrıslı Türklerle ve gazetecilerle konuştuğunuzda Kuzey Kıbrıs’ın sadece kumarhane, gece kulübü ya da kara paradan ibaret olmadığını bilirsiniz.

• KKTC “yavru vatan” mı arka bahçe mi?

Kıbrıs Postası Haber Müdürü Mustafa Baflı, “Tufan Erhürman bu konuda ne yapabilir?” soruma ise şu yanıtı verdi:

“Ortaya çıkan bu haberlerin ardından kuşkular arttı. Artık insanlar kolay kolay Kıbrıs’a gidelim, öğrenci olalım diyemiyor. Galeriler, iş yerleri… kaynağı belirsiz paranın ucu bucağı yok. Sermayenin sözünün geçirebiliği birçok şeyi de yaptırabildiği bir iktidar söz konusu. Erhürman’ın cumhurbaşkanlığı ile iktidar ve cumhurbaşkanlığı arasında rica, parti içi karışma gibi konular rafa kalkıyor. Yani ‘Bizdendir işini yapalım’ ricası olmayacak. Ancak unutulması gereken bir şey var. Tek başına yetmez!”

Erhürman’ın kampanyasında en çok dikkat çeken sözün “Ciddiyet vaat ediyorum” olduğunu belirten Arısan-Eralp de, “Seçim sonuçları, halkın kumarhanelerin ve genelevlerin kapatılması; yaşam tarzına müdahalelerin sona ermesi; illegal grupların tasfiye edilmesi yönündeki beklentilerini Erhürman’ın yerine getireceği umudunu ortaya koymuştur” yorumunu yaptı.