Kapatma davası sebebiyle HDP yoluna Yeşil Sol Parti’yle devam ediyor. Yeşil Sol Parti’nin 15 Ekim Pazar günü yapılacak olağan kongresinde partinin isminin değişmesi, yeni eş genel başkanların belirlenmesinin yanında tüzük değişikliği yapılacak ve yeni siyasi kararlar alınacak. 33 yıl önce, 1991’de Halkın Emek Partisi (HEP) ile başlayan Kürt siyasi partilerinde dünden bugüne pek çok parti kuruldu, kapandı, kapatıldı. Yeşil Sol Parti kongresinden önce Medyascope olarak 33 yıllık Kürt siyasi partilerini derledik.
Kürtlerin parlamento zemininde siyaset yapmak amacıyla kurduğu partilerin yolculuğu 1990’da Halkın Emek Partisi (HEP) ile başlayıp Demokrasi Partisi (DEP), Özgürlük ve Demokrasi Partisi (ÖZDEP), Halkın Demokrasi Partisi (HADEP), Demokratik Halk Partisi (DEHAP), Demokratik Toplum Partisi (DTP), Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) ve son olarak Halkların Demokratik Partisi (HDP) ile devam etti. HEP’ten, HDP’ye partinin ismi birçok kere değişti, ancak benzer gerekçelerle tıpkı HEP gibi HDP’nin de milletvekilleri tutuklandı, birçok vekilin milletvekilliği düşürüldü. Şimdi ise başka bir kapatma davasıyla uğraşan HDP, yoluna Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi (Yeşil Sol Parti) ile devam ederken Yeşil Sol Parti’nin bu hafta sonu yapılacak olağan kongresiyle yeni bir sürece başlanacak.
Edinilen bilgiye göre tabandan gelen önerilerde ve yapılan konferanslarda yeni parti ismi olarak Demokratik Halklar Partisi (DHP) öne çıktı. Demokratik Halklar Partisi adının yanında Demokratik Özgürlükler Partisi ve Demokratik Eşitlik Partisi adları da kurultayın onayına sunulacak ve burada belirlenen isim Yeşil Sol Parti’nin yeni ismi olarak kayıtlara geçecek.
Halkın Emek Partisi (HEP)
Ekim 1989’da Paris’te toplanan Kürt Konferansı’na katılan dönemin Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) milletvekilleri Kenan Sönmez, İsmail Hakkı Önal, Ahmet Türk, Mehmet Ali Eren, Adnan Ekmen, Mahmut Alınak, Salih Sümer 16 Kasım’da SHP’den ihraç edildi. İhraç kararını protesto eden Abdullah Baştürk, Fehmi İşıklar, Cüneyt Canver, Mehmet Kahraman, Arif Sağ ve İlhami Binici 23 Kasım’da, Kemal Anadol, Hüsnü Okçuoğlu ve Tevfik Koçak 1 Aralık’ta, Kamil Ateşoğulları ve Aydın Güven Gürkan da 13 Aralık’ta partiden istifa ettiler. Bunu partinin Diyarbakır örgütündeki toplu istifalar izledi. Aralarında istifacı 10 milletvekilinin de bulunduğu bazı eski SHP’liler 7 Haziran 1990’da Halkın Emek Partisi’ni (HEP) kurdu. HEP’in Genel Başkanı Fehmi Işıklar oldu. Kürt siyasi hareketinin Meclis’teki ilk temsili 7 Haziran 1990’da kurulan HEP ile başladı.
20 Ekim 1991 Genel Seçimlerinde SHP ile ittifak yapan Halkın Emek Partisi’nden (HEP) Fehmi Işıklar, Salih Sümer, Mahmut Uyanık, Sedat Yurtdaş, Hatip Dicle ve Leyla Zana Diyarbakır’dan; Ahmet Türk ve Mehmet Sincar, Ali Yiğit Mardin’den; Mahmut Alınak, Orhan Doğan ve Selim Sadak Şırnak’tan; Zübeyir Aydar, Naif Güneş, Siirt’ten; Nizamettin Toğuç, Adnan Ekmen Batman’dan; Remzi Kartal Van’dan; Sırrı Sakık, Muzaffer Demir, Emin Sever Muş’tan; Mahmut Kılınç Adıyaman’dan olmak üzere 21 milletvekili Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) listesinden parlamentoya girdi.
Ant içme töreninde Kürtçe yemin krizi
TBMM’deki ant içme töreninde HEP Milletvekili Leyla Zana’nın yemin metnini okumasının ardından Kürtçe olarak, “Bu yemini Türk ve Kürt halkı adına ediyorum” demesi Meclis’te yemin krizine neden oldu. HEP hakkında kapatma davası açılması ihtimali belirince 25 Haziran 1992’de Özgürlük ve Eşitlik Partisi (ÖZEP) kuruldu. HEP’in 18 milletvekili ÖZEP’e geçti ancak bir süre sonra ÖZEP kendini feshederek HEP’e katıldı.
Özgürlük ve Demokrasi Partisi (ÖZDEP), 19 Ekim 1992’de kuruldu. Ardından kapatma davası açıldı. ÖZDEP’li yöneticiler davanın sonuçlanmasını beklemeden 30 Nisan 1993’te fesih kararı aldılarsa da, bu karar Anayasa Mahkemesi’ne ulaşmadan partinin kapatılmasına karar verildi 23 Kasım 1993 tarihinde Özgürlük ve Demokrasi Partisi “Programında devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü aleyhine hükümler bulunduğu” gerekçesiyle kapatıldı.
HEP’in kapatılması
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Mart 1992’de, önce TBMM’nin açılışında yaşanan Kürtçe yemin krizi, ardından da 1992 Nevruz’unda yaşanan olayların ardından SHP lideri Erdal İnönü’nün isteğiyle Fehmi Işıklar, Adnan Ekmen ve Salih Sümer dışındaki 18 HEP kökenli milletvekili SHP’den istifa etti.
3 Temmuz 1992’de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozma amacını taşımak” ve “yasaya aykırı siyasi faaliyetlerin mihrakı olmak” iddiasıyla HEP hakkında kapatılma davası açıldı.
19 Eylül 1992’de Ankara’da toplanan HEP 2. Olağanüstü Kongresi’nde, kongreye tek aday olarak katılan Mardin milletvekili Ahmet Türk genel başkan seçildi.
Anayasa Mahkemesi oybirliğiyle, 14 Temmuz 1993’te HEP’in kapatılmasına, ayrıca eski HEP genel başkanı olan TBMM Başkanvekili ve SHP Diyarbakır milletvekili Fehmi Işıklar’ın milletvekilliğinin düşürülmesine karar verdi.
HEP’in kapatılması ihtimaline karşı kurulmuş olan Demokrasi Partisi’ne (DEP) geçen 18 milletvekilinin TBMM üyelikleri düşürülmedi ve siyaset yasağı gelmedi.
HEP’in yedeği Demokrasi Partisi’nin (DEP) ömrü 13 ay oldu
Demokrasi Partisi (DEP), 7 Mayıs 1993’de HEP’in kapatma davası devam ederken Yaşar Kaya başkanlığında kuruldu. HEP’in halefi olarak (ÖZEP ve ÖZDEP girişimlerinden sonra) DEP’in siyasi hayatı da bir yıl bir ay sürdü. 2 Mart 1994 günü TBMM’de DEP milletvekilleri Hatip Dicle, Orhan Doğan, Leyla Zana, Ahmet Türk, Sırrı Sakık ve Bağımsız Şırnak Milletvekili Mahmut Alınak’ın dokunulmazlıklarının kaldırılması yönünde karar alındı. Aynı gün Hatip Dicle ve Orhan Doğan TBMM bahçesinde gözaltına alındı. Diğer milletvekilleri, arkadaşları serbest bırakılana kadar Meclis’ten ayrılmamaya karar verdi ve Meclis’te iki gün sabahladı ama sonuç değişmedi.
İki gün sonra 4 Mart sabahı DEP’li milletvekilleri kendi istekleriyle Ankara DGM’ye götürmek için Meclis’ten ayrılmalarına karşın, TBMM Çankaya kapısı önünde polis zoruyla, polis araçlarına bindirilerek sorguya götürüldüler. Leyla Zana, Ahmet Türk, Sırrı Sakık, Sedat Yurtdaş, Selim Sadak, Mahmut Alınak, Hatip Dicle, Orhan Doğan “Vatana ihanet ve devletin hakimiyeti altındaki topraklardan bir kısmını devlet idaresinden ayırmaya ve bu topraklar üzerinde müstakil bir devlet kurmaya yönelik eylem” suçlamalarıyla aynı yıl 16 Mart’ta DGM tarafından tutuklanarak Ankara Merkez Cezaevi’ne gönderildi.
DEP Milletvekili Mehmet Sincar Batman’da 4 Eylül 1993 tarihinde öldürüldü. Aynı zamanda çok sayıda parti yöneticisi ve üyesi öldürüldü. Remzi Kartal, Zübeyir Aydar, Naif Güneş, Nizamettin Toğuç, Mahmut Kılınç ve Ali Yiğit ise yurt dışına kaçmak zorunda kaldılar. DEP, 16 Haziran 1994’te Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı.
Halkın Demokrasi Partisi (HADEP)
Murat Bozlak başkanlığında 11 Mayıs 1994’de kurulan Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) 1995 milletvekili seçimlerinde 1,5 milyona yakın oy aldı ama yüzde 10’luk seçim barajını aşıp parlamentoya girmeyi başaramadı. HADEP kurucusu ve Parti Meclisi üyesi Muhsin Melik ve şoförü Mehmet Ayyıldız Şanlıurfa’da 2 Haziran 1994 tarihinde uğradıkları saldırı sonucu öldürüldü.
Parti’nin 24 Haziran 1994 tarihindeki kongresinde Türk bayrağının indirilmesi ve Abdullah Öcalan posterlerinin asılması gerekçesiyle Genel Başkan Murat Bozlak ve 50 parti meclisi üyesi kongre salonunda gözaltına alındı. Murat Bozlak ve İstanbul İl Başkanı Hikmet Fidan 4 Temmuz 1996 tarihinde altı yıl hapis cezası aldı. Murat Bozlak, 19 Kasım 1998 tarihinde bu sefer de basın açıklaması nedeniyle tutuklandı ve bu süreç HADEP hakkında kapatma davasının açılmasıyla sonuçlandı. 29 Ocak 1999 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, HADEP’in “PKK’ya yardım ve yataklık, yasadışı faaliyetlerin odağı olmak” gerekçeleriyle kapatılması talebiyle AYM’ye dava açtı.
Öcalan’ın yakalanması
9 Ekim 1998’de Abdullah Öcalan yıllardır kaldığı Suriye’den ayrılmak zorunda kaldı ve Yunanistan, İtalya ve Kenya’ya gitmek durumunda bırakıldı. Bozlak, 16 Kasım 1998 tarihinde yaptığı basın açıklamasında, “İtalya’da olan Abdullah Öcalan’ın iadesinin yeni acılara sebep olacağını, İtalya’dan beklenenin barışa hizmet edecek bir karar alması olduğunu” belirtmişti. 16 Şubat 1999’da Başbakan Bülent Ecevit’in yaptığı “Abdullah Öcalan Türkiye’dedir” açıklamasıyla Öcalan’ın Kenya’da yakalanarak Türkiye’ye getirildiği kamuoyuna duyuruldu.
HADEP 37 belediye kazandı
HADEP, 1999 yerel seçimlerinde Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi başta olmak üzere Ağrı, Batman, Bingöl, Hakkari, Siirt, Van ile birlikte toplam 37 belediye kazandı. Aynı yıl 1999 yılındaki milletvekili genel seçimlerinde de bir milyon 482 bin 196 oy aldı.
Anayasa Mahkemesi, “PKK’ya yardım ve yataklık ettiği, yasadışı eylemlerin odağı haline geldiği” gerekçesiyle 13 Mart 2003’de HADEP’i kapattı ve parti yöneticilerine de beş yıl siyaset yasağı getirildi.
Bundan sonra farklı tarihlerde tutuklanacak olan Bozlak da 2011 yılında BDP Adana milletvekili olarak parlamentoya girdi.
Demokratik Halk Partisi (DEHAP)
Demokratik Halk Partisi ise 24 Ekim 1997’de kuruldu. 11 Ocak 1998 yılında gerçekleştirilen 1. Olağan Kongresi’nde Veysel Aydın genel başkanlığa seçildi. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından Veysel Aydın’ın parti üyeliğinin düşürülmesinin ardından 9 Mayıs 1998 tarihinde yapılan 1. Olağanüstü Kongre sonucunda Mehmet Abbasoğlu parti başkanlığına getirildi. 3 Kasım 2002 tarihinde HADEP, DEHAP listelerinden seçime girdi. Parti, yüzde 6.13 oy aldı ama yüzde 10 barajı aşılamadığı için meclise milletvekili gönderemedi. 13 Mart 2003 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, DEHAP hakkında “örgütlenmesini tamamlamadan seçimlere girdiği” iddiasıyla kapatma davası açtı. HADEP’in 13 Mart 2003 tarihinde kapatılmasının ardından, 26 Mart 2003’de 35 HADEP’li belediye başkanı DEHAP’a geçti.
29 Nisan 2003 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, “yasadışı örgütün odağı olduğu” iddiasıyla DEHAP’ın kapatılması için ikinci kez Anayasa Mahkemesi’nde dava açtı. 28 Mart 2004 tarihindeki yerel seçimlerde, DEHAP, SHP, ÖDP, EMEP, SDP ve Özgür Parti’nin kurdukları “Demokratik Güç Birliği” ile katıldığı seçimlerde beş il, 33 ilçe ve 31 belde belediye başkanlığı kazandı. 19 Kasım 2005 tarihinde gerçekleştirilen 3. Olağanüstü Kongresi’nde alınan kararla DEHAP kendini feshetti.
Bu sırada DEP milletvekilleri Hatip Dicle, Orhan Doğan, Selim Sadak ve Leyla Zana 10 hapis yattıktan sonra 9 Haziran 2004’te hapisten çıktılar ve 2005’de Demokratik Toplum Hareketi (DTH) adıyla yeni bir siyasi hareketin öncüleri oldular.
Demokratik Toplum Partisi (DTP)
Demokratik Toplum Partisi (DTP) adıyla 9 Kasım 2005’de Türkiye’de “Eş Başkanlık” sistemini uygulamaya başlayan ilk parti kuruldu. DTP’nin ilk eş başkanları Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk oldu ancak Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Eş Başkanlık sistemini kabul etmediği için genel başkanlığına Ahmet Türk seçildi. Yüzde 10 seçim barajına takılmamak için “Bin Umut Adayları” adıyla 2007 yılında seçime bağımsız giren DTP, aralarında Selahattin Demirtaş, Gültan Kışanak, Leyla Zana gibi isimlerin olduğu 20 kişiyi TBMM’ye gönderdi ve grup kurdu.
DTP hakkında da kapatma davası
AYM, 16 Kasım 2007 yılında “Devletin bölünmez bütünlüğü eylemlerinin odağı haline geldiği, terör örgütü tarafından kurulduğu, Abdullah Öcalan’dan talimat aldığı” gerekçeleriyle DTP hakkında kapatma davası açtı. Ayrıca Genel Başkanları Ahmet Türk’ün de aralarında olduğu 221 parti üyesi için beş yıl siyaset yasağı istedi. Anayasa Mahkemesi, 11 Aralık 2009’da oybirliği ile DTP’nin kapatılmasına ve 37 kişiye beş yıl siyaset yasağı uygulamasına, Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk’un milletvekilliklerinin düşürülmesine karar verdi.
Barış ve Demokrasi Partisi (BDP)
Barış ve Demokrasi Partisi, 2 Mayıs 2008 tarihinde kuruluş dilekçesinin, partinin kurucu başkanı avukat Mustafa Ayzit tarafından İçişleri Bakanlığı’na verilmesiyle resmen kuruldu. Diyarbakır’da Eylül 2008’de TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Konferans Salonu’nda 234 delegenin katılımıyla yapılan birinci olağan kongresinde, Muş’un Varto İlçesi eski belediye başkanı Demir Çelik, Barış ve Demokrasi Partisi’nin genel başkanı oldu.
Barış ve Demokrasi Partisi, 29 Mart 2009’da yapılan yerel seçimlere 41 ilde örgütlenme şartını tamamlayarak katıldı ve ilk seçimde Türkiye genelinde yüzde 0,06 oy aldı. Demokratik Toplum Partisi’nin kapatılmasından sonra Aralık 2009’da bu partinin genel merkezine taşınan BDP, eski DTP’lileri partilerinde siyaset yapmaya çağırdı. DTP’nin siyasi yasaklı dört belediye başkanı haricindeki 94 belediye başkanı 23 Aralık 2009’da Diyarbakır’da yapılan bir törenle BDP’ye katıldılar.
Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk’un milletvekilliğinin düşmesi ve DTP’nin kapatılmasının ardından grup kurma arayışına giren eski DTP’li 19 milletvekili ve İstanbul bağımsız milletvekili Mehmet Ufuk Uras 25 Aralık 2009’da BDP’ye geçerek mecliste grup kurdular. Meclisteki grubun başkanlığına yeni bir genel başkan seçilinceye kadar Muş milletvekili Mehmet Nuri Yaman getirildi.
Demokratik Bölgeler Partisi
Bu sırada yine Kürt hareketiyle bağlı olarak 11 Temmuz 2014 tarihinde ilk eş genel başkanları Salihe Aydeniz ve Keskin olan Demokratik Bölgeler Partisi kuruldu.
Barış ve Demokrasi Partisi’nin 3. Olağan Kongresinde eş genel başkanlıklarına Emine Ayna ve Kamuran Yüksek seçildi. Ayna’nın 31 Ocak 2016’da eş genel başkanlıktan istifa etmesi ve siyaseti bıraktığını açıklamasının ardından eş genel başkanlığa Sebahat Tuncel getirildi.
Selahattin Demirtaş siyaset sahnesinde
BDP Kürt sorununun çözümünde PKK lideri Abdullah Öcalan’ın yol haritasının önemli olduğunu ve bu yolda adımlar atılması gerektiği mesajını verdi. 1 Şubat 2010 tarihinde gerçekleşen olağanüstü kongrede Selahattin Demirtaş, Genel Başkanlığa seçildi.
11 Nisan 2011 tarihine kadar başkanlık görevini sürdüren Demirtaş’tan sonra Hamit Geylani 21 Nisan 2011’de bu göreve seçildi ve 4 Eylül 2011’e kadar görevini sürdürdü.
4 Eylül 2011’de yapılan kongrede Selahattin Demirtaş ve Gültan Kışanak eş genel başkan olarak seçildiler ve partinin kapatılmasına kadar da bu görevi sürdürdüler.
2011 seçimleri ve BDP’nin yükselişi
2011 milletvekili seçimlerinde BDP parti olarak seçime katılmadı ancak 61 bağımsız adaya destek verdi. 61 bağımsız adayın 36’sı milletvekili olarak parlamentoya girdi. YSK, 2011 yılında KCK davasından beş yıl tutuklu kalan, Hatip Dicle’nin kesinleşmiş hapis cezası olduğu gerekçesiyle milletvekilliğini düşürdü. Dicle’nin yerine Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) milletvekili adayı Oya Eronat Meclis’e girdi.
BDP, bağımsız olarak Meclis’e giren 35 milletvekilinden 29’unun katılımıyla mecliste grup kurdu. 2013’de başlayan çözüm sürecinde BDP aktif bir rol aldı. 2015 Temmuz’unda son bulan çözüm süreci için İmralı ve Kandil ile görüşmek üzere heyetler oluşturuldu. BDP, 28 Nisan 2014 tarihinde kendini feshetti ve BDP’li milletvekilleri yeni kurulan Halkların Demokratik Partisi’ne (HDP) geçtiler.
Halkların Demokrasi Partisi (HDP)
Halkların Demokratik Kongresi’nin parlamentoda bir siyasi partiyle temsil edilmesi yolunda bir karar alması üzerine Yavuz Önen ve Fatma Gök tarafından 15 Ekim 2012’de partinin kuruluş dilekçesi İçişleri Bakanlığı’na verildi.
Barış ve Demokrasi Partisi, Devrimci Sosyalist Parti, Ezilenlerin Sosyalist Partisi, Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi, Yeşiller ve Sol Gelecek gibi partiler Halkların Demokratik Partisi çatısı altında birleşti. Halkların Demokratik Kongresi’nin bir üyesi olan Emek Partisi (EMEP), 2012’de HDP’nin kuruluş sürecinde de bir bileşen olarak yer aldı ancak 17 Haziran 2014’te bir açıklama yayınlayarak, HDP’den ayrıldığını duyurdu.
Parti’nin 1. Olağanüstü Genel Kurulu 27 Ekim 2013’te yapılarak eş genel başkanlıklara İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel ve Mersin Milletvekili Ertuğrul Kürkçü getirildi. 2. Olağanüstü Genel Kurul, 22 Haziran 2014’te toplandı. Van Milletvekili Figen Yüksekdağ ve Hakkari Milletvekili Selahattin Demirtaş, HDP Eş Genel Başkanlıklarını devraldılar. 3. Olağanüstü Genel Kurul, 3 Şubat 2017’de toplanarak Figen Yüksekdağ’ın mahkumiyeti dolayısıyla siyasi haklardan yoksun bırakılması üzerine Serpil Kemalbay Pekgözegü eş genel başkanlığa getirdi ve Pekgözegü, Selahattin Demirtaş’la Eş Genel Başkanlığı paylaştı.
Demirtaş cumhurbaşkanı adayı
HDP’nin adayı olarak 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri’ne katılan Selahattin Demirtaş 3 milyon 958 bin 48 oy aldı, oy oranı ise yüzde 9.76 oldu.
Çözüm süreci
AKP hükümeti Kürt sorununun çözümü amacıyla akil adamlar heyetleri oluşturdu ve Abdullah Öcalan ile İmralı’da görüşmeler yapılmaya başlandı. Bu görüşmelere HDP adına Pervin Buldan, Sırrı Süreyya Önder ve İdris Baluken, Selahattin Demirtaş gibi partililer katıldı.
HDP adına görüşmelere katılan heyetin hükümet yetkilileriyle yaptığı görüşmeler sonucunda 28 Şubat 2015’te Dolmabahçe Mutabakatı açıklandı.
Bu süreçten sonra HDP ve AKP arasında gerilim yaşanmaya başlandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, konuşmalarında HDP’yi hedef aldı. Selahattin Demirtaş ise Erdoğan’a TBMM’de, HDP grup toplantısında yanıt verdi. 17 Mart 2015’te grup konuşmasında üç kez üst üste “Seni başkan yaptırmayacağız” diyerek kürsüden indi.
Mart 2015 ile Haziran 2015 tarihleri arasında HDP parti binaları, seçim büroları ve çalışanları saldırılara uğradı. 7 Haziran 2015 genel seçimlerinden iki gün önce HDP’nin Diyarbakır Mitinginde bomba patladı, ölenler ve yaralananlar oldu.
2015 genel seçimleri, yüzde 10 barajı aşıldı
HDP, 7 Haziran 2015 seçimlerine parti olarak katıldı ve oyların yüzde 13,12’sini alarak 80 milletvekili çıkarttı.
Hükümet kurulamaması üzerine 1 Kasım 2015 tarihinde seçimlerin yenilenmesine karar verildi. Bu süreçte Anayasa gereğince kurulan seçim hükümetinde HDP iki bakanla temsil edildi. Kocaeli Milletvekili Ali Haydar Konca Avrupa Birliği Bakanı ve İzmir Milletvekili Müslüm Doğan ise Kalkınma Bakanı olarak görev aldı. HDP’li iki bakan 23 Eylül 2015’te bakanlıktan istifa etti.
7 Haziran-1 Kasım sürecinde 20 Temmuz’da Suruç ve 10 Ekim’de Ankara Gar katliamları yaşandı. Bu sürecin sonunda 1 Kasım’da yapılan seçimlerde HDP’nin oy oranı yüzde 10,76’ya gerilerken milletvekili sayısı da 59’a düştü.
Tutuklanmalar
20 Mayıs 2016’da AKP, MHP ve bazı CHP milletvekillerinin oylarıyla o tarihe kadar haklarında fezleke bulunan milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılmasını öngören Anayasa değişikliği kabul edildi.
Dokunulmazlıkların kaldırılmasını düzenleyen Anayasa değişikliğinden beş ay sonra 4 Kasım 2016’da HDP’li milletvekillere yönelik yapılan operasyonda eş genel başkanlar Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın da aralarında bulunduğu bazı milletvekilleri gözaltına alındı. Gözaltına alınan milletvekillerinden HDP Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ ve Selahattin Demirtaş ile HDP Grup Başkanvekili ve Diyarbakır Milletvekili İdris Baluken ile milletvekilleri Abdullah Zeydan, Ferhat Encü, Gülser Yıldırım, Leyla Birlik, Nihat Akdoğan, Nursel Aydoğan, Selma Irmak tutuklandı. İmam Taşçıer, Ziya Pir, Sırrı Süreyya Önder denetimli serbestlik şartıyla bırakıldı.
2018 seçimleri
HDP 2018 milletvekili seçimlerine parti olarak katıldı ve yüzde 11,7 oy alarak 67 milletvekiliyle Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yer aldı.
2019 yerel seçimleri ve kayyum atamaları
2019 yerel seçimlerini kazanan Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Adnan Selçuk Mızraklı, Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk ve Van Büyükşehir Belediye Başkanı Bedia Özgökçe Ertan, 19 Ağustos 2019 günü sabahın erken saatlerinde İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alındı ve yerlerine kayyum atandı. Belediye başkanlarının görevden alınmasının ardından pek çok bölgede basın açıklamaları ve protesto gösterileri düzenlendi. 23 Mart 2020 tarihi itibarıyla HDP’nin üç büyükşehir, iki il, 29 ilçe ve üç belde belediyesine kayyum atandı.
Kapatılma Davası süreci
Vatan Partisi, 14 Şubat 2018’de HDP’nin kapatılması için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvuruda bulundu. Genel başkan yardımcısı Nusret Senem, 11 Şubat 2018’de düzenlenen olağan kongrede eş genel başkan Serpil Kemalbay ile Sırrı Süreyya Önder ve Pervin Buldan’ın Afrin Harekatını eleştiren, PKK-PYD’yi öven açıklamalar yaptığını ve kongrede Abdullah Öcalan’ın posterlerinin yer aldığını belirterek Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nı görevini yapmaya davet etti. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Haziran 2018’de yaptığı bir açıklamada, “HDP diye bir siyasi parti yok zaten, PKK diye bir anlayış var. HDP bu anlayışın sahadaki maske giymiş uygulamasıdır bu kadar basit. Bunu herkes biliyor. Bunu kendileri de biliyor” diye konuşmuştu.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 16 Şubat 2021 tarihinde partisinin grup toplantısında “HDP’yle hesaplaşmadan ‘PKK’yı bitirdik, yok ettik, mahvettik’ diyemeyiz. Bu itibarla HDP’nin kapatılması elzemdir, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı inanıyorum ki gereğini yapacaktır” diyerek HDP’nin kapatılmasını istemişti. Yaklaşık iki hafta sonra ise 2 Mart tarihinde AKP Grup Başkanvekili olan Cahit Özkan, “Yargı yolunu açmak için dokunulmazlıkları kaldıracağız. HDP hem siyasi hem de hukuken kapanacaktır. Milletin vicdanında kapatılacaktır” diye konuşmuştu.
Kapatma davası açılıyor
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, 17 Mart 2021 tarihinde HDP’nin kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi’nde dava açtı. Yüksek Mahkemeye gönderilen iddianamede “HDP üyelerinin beyan ve eylemleriyle devletin milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı, ortadan kaldırmayı amaçladıkları” belirtildi.
HDP, delil olarak gösterilen soruşturma ve fezlekelere itiraz etmiş, dokunulmazlığı kaldırılan ve 2 Eylül’de yakalandıktan sonra tutuklanarak cezaevine konulan Diyarbakır Milletvekili Semra Güzel hakkındaki yargılamanın devam ettiğini belirterek davanın reddini talep etmişti.
HDP, iki CD halinde dava dosyasına giren 281 adet Kürtçe ses kaydının çözümü için de ek süre istemişti. HDP, mahkeme üyesi İrfan Fidan için de “reddi hakim” talebinde bulunmuştu. Anayasa Mahkemesi, HDP’nin talebini reddetti ve dosyaya giren ek deliller için de savunma hazırlaması için partiye süre verdi.
AYM, HDP’ye açılan kapatma davasında “işlemlerin seçim sonrasına bırakılması” talebini 27 Ocak 2023 tarihinde karara bağladı. Yüksek Mahkeme, HDP’nin “işlemlerin seçim sonrasına bırakılması” talebini reddetti.
AYM, tedbire ilişkin savunmanın yapılması için 15 gün ek süre verilmesine, 14 Mart 2023 Salı günü partinin esasa ilişkin savunmasını yapması kararını da aldı.
Partinin talebi üzerine ek süre verilerek HDP’nin sözlü savunması 11 Nisan’a ertelense de, partinin, kapatma davasının 14 Mayıs’ta yapılacak Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi sonrasına bırakılması istemi reddedildi.
HDP seçimlere katılmıyor
Seçim sürecinde kapatma davası kıskacında kalan HDP son ana kadar beklese de son anda 14 Mayıs Milletvekili seçimlerine Yeşil Sol Parti çatısı altında girme, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de aday çıkarmama kararı aldı.
Yeşil Sol Parti 14 Mayıs’ta yüzde 8,82 oy alarak 61 milletvekili çıkardı.
HDP hakkında açılan kapatma davasında ise Anayasa Mahkemesi henüz bir karar vermedi.
