Macaristan’da hükümet, yabancı fonlardan yararlanan medya ve sivil toplum kuruluşlarını hedef alan bir yasa değişikliği üzerinde çalışmaya başladı. Başbakan Viktor Orban, parlamentoda yaptığı konuşmada, “Batı’nın siyaset ve medya dünyasını yöneten yolsuzluk ağını ortadan kaldırmalıyız” diyerek, yabancı destekli kuruluşları mercek altına alacaklarını duyurdu.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban, hükümetin elinde Macar medyası ve sivil toplum kuruluşlarına aktarılan yüz milyonlarca forintlik yabancı fonlara dair bilgiler olduğunu belirtti. Bazı boşluklar olduğunu vurgulayan Orban, “Meclisin egemenliğimizi korumak için eksik olan yasaları çıkarmasını öneriyorum” dedi.
Yeni düzenlemenin detayları henüz açıklanmadı ancak yasanın Macaristan’da bağımsız medya ve sivil toplum kuruluşlarına yönelik daha sıkı denetimler getirmesi bekleniyor.
Trump’ın USAID kararı ve Orban’ın hamlesi
ABD Başkanı Donald Trump, geçtiğimiz günlerde ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı’nın (USAID) fonlarını 90 gün süreyle dondurma kararı aldı ve çalışanların çoğunu işten çıkardı. Bu karar, dünya genelinde sivil toplum kuruluşlarını ve insani yardım projelerini büyük bir belirsizliğe sürükledi.
Trump’ın USAID’i küçültme kararına destek veren Orban 7 Şubat’ta yaptığı açıklamada, “tüm yabancı ağları ortadan kaldırmak istediğini” söyledi. Orban’ın yeni yasasının, USAID gibi kuruluşlardan fon alan Macar medya kuruluşlarını ve STK’ları daha fazla denetlemeye tabi tutacağı düşünülüyor.
Bağımsız medya üzerindeki baskı artıyor
Orban, son 14 yılda Macaristan’da medya üzerindeki kontrolünü büyük ölçüde artırdı. Devlet medyası tamamen hükümetin kontrolüne geçti, özel medya kuruluşları ya kapatıldı ya da hükümet yanlısı iş insanlarının eline geçti. Bu medya düzeni, Orban’ın son üç seçimde büyük farkla galip gelmesini sağladı.
Yeni yasa taslağıyla birlikte eleştirel medya kuruluşlarının daha fazla baskı altına alınabileceği ve bağımsız gazetecilerin fon kaynaklarının kesilebileceği öngörülüyor.
Cumartesi günü (22 Şubat) ulusa sesleniş konuşmasında da “liberal ağlara” karşı zafer kazanmak için mücadele edeceğini söyleyen Orban, Macaristan’da bu yıl düzenlenecek Onur Yürüyüşü’nü yasaklayacağını ima etti.
Orban, “Bu kez sadece direnmek ya da hayatta kalmak için değil, zafer kazanmak için mücadele ediyoruz” dedi ve “yabancı çıkarlara hizmet eden STK’larla mücadele kapsamında bilgi toplamak için bir hükümet yetkilisinin ABD’ye gönderileceğini” belirtti.
Macaristan’da demokratik kurumlar tehlikede mi?
USAID, Orta Avrupa’da demokratik kurumları ve bağımsız medyayı güçlendirmek amacıyla 2022’nin sonlarında yeni programlar başlattı. Orban hükümeti, bu tür fonların Macaristan’ın iç işlerine müdahale olarak gördüğünü ve yabancı destekli medya ile STK’lara karşı sert önlemler almaya hazırlandığını açıkça ortaya koydu.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Özellikle 2026 seçimlerine yaklaşırken, Orban’ın muhalefeti zayıflatmak için medya ve sivil toplum kuruluşları üzerindeki baskıyı daha da artırabileceği düşünülüyor. Yeni yasaların Macaristan’da ifade özgürlüğünü daha da kısıtlayacağı ve demokratik alanı daraltacağı konusunda endişeler artıyor.
USAID nasıl kuruldu ve amacı ne?
USAID, 1961 yılında Demokrat başkan John F. Kennedy tarafından Soğuk Savaş döneminde kuruldu. Amerika’nın dış yardım programlarını tek çatı altında toplama kararı Sovyetler Birliği’nin küresel etkisini dengeleme stratejisinin önemli bir parçasıydı. Kurum, Amerika’nın toplam dış yardımının yüzde 60’ını yönetiyor. USAID, 2023 mali yılında 43.79 milyar dolar harcama yaptı.
Kurumun yaklaşık 10 bin çalışanı bulunuyor ve bunların üçte ikisi yurt dışında görev yapıyor. USAID, 130’dan fazla ülkede faaliyet gösteriyor. Kurum, stratejik açıdan önemli ülkelere, çatışma bölgelerine, yoksullukla mücadele eden toplumlara ve insani yardıma ihtiyaç duyan bölgelere destek sağlıyor.
USAID aynı zamanda gelişmekte olan ülkelerin ekonomik büyümesine ve dünya ticaretine katılım kapasitelerinin artırılmasına katkıda bulunuyor. Kurumun 2023 yılındaki en büyük yardım alan ülkeleri arasında Ukrayna, Etiyopya, Ürdün, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Somali, Yemen, Afganistan, Nijerya, Güney Sudan ve Suriye yer alıyor.
USAID’in çalışmaları, çatışma bölgelerindeki kadın sağlığından temiz suya erişime, HIV/AIDS tedavilerinden enerji güvenliğine ve yolsuzlukla mücadeleye kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Kurumun yardımları, yoksullukla mücadeleden demokratik kurumların güçlendirilmesine, afet yardımından sürdürülebilir kalkınmaya kadar uzanıyor.
Kurum aynı zamanda acil durum müdahale kapasitesi ve uzman personeli ile doğal afetler, salgın hastalıklar ve insani krizlerde hızlı müdahale yeteneğine sahip.
