Enflasyon iki katına çıktı, işsizlik düştü, borsa rekor kırdı: Verilerle Mehmet Şimşek’in görevdeki birinci yılı

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Görevden alınır mı, ömrü ne kadar?” tartışmaları içinde ilk yılını tamamladı. Bu süreçte Türkiye’nin ekonomik rotası ve politikası ise baştan sona değişti. Şimşek’le beraber “faiz sebep, enflasyon sonuç” politikasını terk eden Türkiye, faizleri son bir yılda yüzde 8,5’ten yüzde 50’ye kadar yükseltti. Tasarruf tedbirleri, emekli aylığı, asgari ücret tartışmaları ve daha niceleri… İşte Mehmet Şimşek ile geçen bir yıl…

Mehmet Şimşek, görevi eski Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’den devralalı tam bir yıl oldu. 28 Mayıs seçimlerinin ardından 4 Haziran’da koltuğa oturan Şimşek, “Görevden alınır mı, ömrü ne kadar?” tartışmaları içinde ilk yılını tamamladı. Görevi devralırken “rasyonel zemin” vurgusu yapan Şimşek, “faiz sebep, enflasyon sonuç” politikasını tamamen terk etti.

Şimşek, görevi devraldığında faiz, yüzde 8,5’ken bugün itibarıyla yüzde 50. Dolar ise son bir yılda TL karşısında yüzde 52 değer kazanarak 21,09’dan 32,21’e yükseldi. Euro da TL karşısında yüzde 52 değer kazandı ve 22,57’den 35,11’e yükseldi. Gram altın ise bin 342 TL’den 2 bin 427 TL’ye çıktı.

Şimşek görevi devraldığında enflasyon yüzde 39,59’du, bugün ise yüzde 75,45. Şimşek, 2024’ün ikinci yarısından itibaren enflasyonun düşeceğini söylüyor.

İşsizlik, Haziran 2023’te göre yüzde 9’du, Haziran 2024’ün verilerini henüz bilmesek de son açıklanan Mart 2024 verilerine göre işsizlik yüzde 8,6’ya geriledi.

Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi, son bir yılda 5 bin 322’den 10 bin 400 seviyelerine yükseldi. 546 olan CDS primi ise 320’ye kadar geriledi.

Bunlar Şimşek’in görevde geçirdiği bir yılın çok kısa özeti. Tasarruf tedbirleri, emekli aylığı, asgari ücret tartışmaları ve daha niceleri… Gelin Şimşek’in bir yılına daha detaylı bakalım.

Türkiye’nin Mehmet Şimşek’le bir yılı

14 ve 28 Mayıs seçimlerinden zaferle ayrılan AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, 3 Haziran’da mazbatasını alarak Meclis’te yemin edip göreve başladı. Erdoğan aynı gün Çankaya Köşkü’ndeki açıklamasıyla yeni kabinesini duyurdu.

Daha önce Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı ve Maliye Bakanı olarak görev yapan Mehmet Şimşek, yeniden ekonominin başına geçti. Böylece Şimşek beş yıl aranın ardından kabineye döndü.

• Mehmet Şimşek görevi devraldı, değişim sinyali verdi

Şimşek, 4 Haziran’da görevi Nureddin Nebati’den devraldı. Şimşek konuşmasında değişim sinyali verdi:

“Hükümetimizin temel hedefi toplumsal refahı artırmaktır. Türkiye’nin rasyonel bir zemine dönmekten başka çaresi kalmamıştır. Önümüzdeki dönemde bu hedefe ulaşmada, şeffaflık, sürdürülebilir yüksek büyüme için mali disiplinin tesis edilmesi, fiyat istikrarının sağlanması temel hedefimiz olacaktır. Orta vadede enflasyonun yeniden tek haneli rakamlara düşürülmesi her alanda öngörülebilirliğin artırılması ülkemiz için hayati önem taşımaktadır.”

• Ekonomi “yine” ona emanet: Mehmet Şimşek

İlk kadın Merkez Bankası Başkanı: Hafize Gaye Erkan

Ekonomi yönetimindeki bir başka önemli değişim Şimşek’in göreve gelmesinden beş gün sonra, 9 Haziran’da oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasıyla Resmî Gazete’de yayımlanan karara göre TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu görevden alındı ve yerine Hafize Gaye Erkan atandı. Böylece Erkan, Türkiye’nin ilk kadın Merkez Bankası Başkanı oldu.

Erkan, 9 Haziran’da düzenlenen devir teslim töreni ile görevi Şahap Kavcıoğlu’ndan devraldı.

Erkan, yaptığı konuşmada son iki yıldaki hizmetleri için Kavcıoğlu’na teşekkür ederek, “Zorlu bir süreci ekibiniz ile yürüttünüz. Emekleriniz için teşekkür ediyoruz. Ülkemiz ve Merkez Bankası çalışanları adına desteğinizi, emeklerinizi ve hizmetlerinizi minnetle hatırlayacağımı bilmenizi isterim” dedi.

• Türkiye’nin ilk kadın Merkez Bankası Başkanı: Hafize Gaye Erkan

Asgari ücrete ara zam

Yüksek enflasyonla boğuşan Türkiye’de asgari ücrete ara zam yapıldı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, 20 Haziran yeni asgari ücreti açıkladı. Yeni asgari ücret, 2023 Temmuz’dan itibaren geçerli olmak üzere 11 bin 402 Türk Lirası (TL) oldu.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan şunları söyledi:

“Asgari Ücret Tespit Komisyonu çalışmalarımız işçi ve işveren taraflarının uzlaşması ile sonuçlanmıştır. Yeni asgari ücret tutarını açıklıyorum: 2023 yılının ikinci yarısında geçerli olacak brüt asgari ücret tutarı 13 bin 414 TL. Net asgari ücret tutarı 11 bin 402 TL olarak belirlenmiştir. Yaptığımız bu artışla yüzde 34 gibi enflasyon oranının hayli üzerinde refah payını içeren bir oranla ara zammı gerçekleştirmiş bulunuyoruz. Geçtiğimiz yılın ikinci yarısına göre de asgari ücreti yüzde 107 oranında artırmış bulunuyoruz.”

• Yeni asgari ücret 11 bin 402 Türk Lirası oldu

27 ay sonra ilk faiz artışı

TCMB, Hafize Gaye Erkan’ın başkanlığında ilk faiz kararını 22 Haziran 2023’te açıkladı. Politika faizi, yüzde 8,5’ten yüzde 15’e çıkarıldı. PPK açıklamasında “gerektiği zamanda, gerektiği ölçüde parasal sıkılaştırmanın güçlendirileceği” belirtildi.

• Merkez Bankası’ndan 27 ay sonra ilk faiz artışı | Yüzde 8,5’ten 15’e çıkarıldı

Yerel ve uluslararası finans kuruluşlarında, yeni politika faizinin yüzde 20 ila yüzde 40 arasında değişen oranlarda belirlenebileceği beklentisi oluşmuştu. TCMB’nin kararı, beklentilerin gerisinde kaldı. Ekonomistler ise faiz artışının tek başına döviz kuru ve enflasyonu tutmak için yeterli olmadığına ve yapısal reformlarla desteklenmesi gerektiğine dikkat çekti.

• Türkiye’nin faiz politikası ve “nas”

TCMB, 20 Temmuz’da Hafize Gaye Erkan başkanlığında faizi ikinci kez artırdı. 20 Temmuz 2023’teki PPK toplantısında faiz yüzde 17,5’e çıkarıldı.

PPK açıklamasında, enflasyondaki artış eğiliminin sürdüğü belirtildi. Açıklamada, “Kurul, vergi düzenlemeleri ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın enflasyon üzerinde ilave olumsuz etki yapacağını öngörmektedir” cümlesi dikkat çekti.

Faiz artırımının ardından enflasyonda keskin bir yükseliş oldu. TÜİK’e göre temmuz enflasyonu aylık yüzde 9,49 ve yıllık yüzde 47,83 oldu.

Böylece TÜİK, AKP iktidarının üçüncü en yüksek aylık enflasyonunu açıkladı.

• TÜİK’in enflasyonu da yükseliyor | AKP iktidarının üçüncü en yüksek aylık enflasyonu ölçüldü

KDV oranları artırıldı

Resmî Gazete’de 7 Temmuz 2023’te yayımlanan kararlara göre, belirli mal ve hizmetler için yüzde 8 olarak uygulanan KDV oranları yüzde 10’a, yüzde 18 olan KDV oranları ise yüzde 20’ye çıkarıldı. Noterlik harçları yüzde 50 zamlanırken, yurtdışından getirilen telefonların kayıt harcı 20 bin TL’ye yükseltildi.

2023 seçimlerinden önce, 29 Mart’ta çıkarılan cumhurbaşkanı kararı ile aralarında sabun, deterjan, tuvalet kağıdı, bebek bezi, kağıt havlu, peçete, diş macunu, diş fırçası ve diş ipi gibi ürünlerde uygulanan KDV oranları yüzde 18’den 8’e düşürülmüştü. 7 Temmuz’da yayımlanan kararname ile oranlar üç ay aradan sonra yüzde 10’a çıkarıldı. Aynı şekilde yeme-içme sektöründe de yüzde 8 olan KDV, yüzde 10’a yükseldi.

Elektronik ürünler, otomobil, mobilya, beyaz eşya, otomobil, sigara ve alkol gibi ürünlerdeki yüzde 18’lik KDV oranı da alınan kararla yüzde 20’ye çıkarıldı.

• Ekonomiye Mehmet Şimşek etkisi | KDV oranları yüzde 2 artırıldı, yurt dışından gelen telefon kayıt harcı 20 bin TL oldu
• Seçimden sonra hangi vergiler artacak, yurttaşı ne bekliyor?

KKM’den kademeli çıkış

Erdoğan tarafından 20 Aralık 2021’de dövizin hızını kesmek için duyurulan kur korumalı mevduat (KKM) sisteminden çıkış için ilk adım 20 Ağustos 2023’te atıldı. Merkez Bankası, KKM dönüşüm hedefi uygulamasına son verdiğini açıkladı.

Açıklamada şöyle denildi:

“Sadeleşme süreci kapsamında yabancı para mevduattan kur korumalı mevduata dönüşüm hedefi uygulamasına ve TL payına göre menkul kıymet tesis ve zorunlu karşılık uygulamasına son verilmiştir.

Yapılan düzenlemelerle Türk Lirası mevduatlar artarken, kur korumalı hesaplardan Türk Lirası mevduata geçiş sağlanarak kur korumalı mevduatın azaltılması gözetilmektedir.”

• KKM’den çıkış için ilk adım atıldı | Ekonomist Mehmet Şevket Sayılgan: “Bu kararı alan yaklaşımın, faizi hatırı sayılır oranda artırması beklenir”

Bu kararın ardından KKM’deki mevduatlar sekiz ay sonra ilk kez düştü. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre kur korumalı mevduatların toplamı bir haftada 39,3 milyar TL geriledi. Toplam büyüklük 3,37 trilyon TL, dolar cinsinden büyüklük ise 124,3 milyar dolar olarak ölçüldü.

Borsada rekor yatırımcı 

Borsa, Türkiye’nin ekonomi gündemini 2023’te olduğu gibi 2024’te de meşgul etmeye devam ediyor.

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı İbrahim Ömer Gönül, Aralık 2023’te borsada yatırımcı sayısının 8,5 milyonu aştığını duyurdu.

• Borsadaki yatırımcı sayısı 7 milyonu geçti | Ekonomistler endişeli: “Geniş kitleler yıkımla karşı karşıya kalabilir”
• Halka arz çılgınlığı | Üç ayda 14 şirket halka arz oldu

Merkezi Kayıt Kuruluşu’nun (MKK) 2024 Mart ayında yayımladığı açıklamaya göre ise bu sayı 8 milyon 225 bine geriledi. Ancak yine de düşüş rekora engel olmadı, son bir yılda borsadaki yatırımcı sayısı yüzde 93,75 arttı. 2023 Ocak-2024 Nisan arasında toplam 63 şirket halka arz oldu.

Borsada “Hamas” düşüşü

Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi, 3 Ekim’de 8 bin 500 seviyesiyle zirveye ulaştı. Erdoğan’ın İsrail-Hamas savaşının başlamasından 19 gün sonra Hamas’ı “mücahitler grubu” olarak tanımlaması, borsada ciddi düşüşe sebep oldu.

Hamas’ın bir terör örgütü olmadığını söyleyen Erdoğan, “Ey İsrail, sen bir terör örgütü olarak görebilirsin çünkü bu Batı’nın sana borcu çok. Ama Türkiye’nin sana borcu yok. Hamas bir terör örgütü değil, topraklarını ve vatandaşlarını koruma mücadelesi veren bir kurtuluş ve mücahitler grubudur” dedi.

Konuşmanın ardından borsada gün içinde başlayan düşüş, yüzde 7’ye ulaştı. BİST 100 endeksi iki kez devre kesti.

• Erdoğan’ın Hamas ile ilgili sözleri borsayı vurdu: Devre kesici ikinci kez çalıştı

TCMB, enflasyon tahminini yüzde 22’den yüzde 58’e çıkardı 

2023’ün üçüncü Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı, 27 Temmuz’da yapıldı. TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan, bu toplantıda ilk kez sunum yaptı. Eski TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, 4 Mayıs’ta yaptığı son sunumunda 2023 sonunda enflasyonun yüzde 22,3, 2023 sonunda yüzde 8,8 ve 2025 sonunda yüzde 5 olmasını beklediklerini duyurmuştu. Erkan keskin şekilde artan tahminlerini, 2023 yıl sonu için yüzde 58, 2024 yıl sonu için yüzde 33 ve 2025 yıl sonu için yüzde 15 olarak paylaştı. 

Erkan, enflasyon tahminlerinde zirvenin yüzde 60 düzeyinde, 2024’ün ilk çeyreğinde görülmesini beklediklerini söyledi. Orta vadeli büyüme, yıllık ortalama petrol ithalat fiyatları tahminlerinde önemli değişiklikler kaydedilmezken, gıda enflasyonu tahmininde de ciddi artış dikkat çekti. Önceki enflasyon raporunda 2023 sonunda yüzde 27,9 olması beklenen gıda enflasyonu tahmini, yüzde 61,5’e çıkarıldı. 

OVP’de enflasyon hedefi yüzde 65’e çıkarıldı

Türkiye ekonomisi için 2023’teki önemli gelişmelerden biri de Orta Vadeli Plan’ın (OVP) açıklanmasıydı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 6 Eylül’de 2024-2026 dönemi OVP’yi açıkladı. 2023 yılı sonunda enflasyon beklentisi, TCMB’nin yüzde 58 olan tahminini aşarak yüzde 65’e çıktı.

OVP’ye göre yıl sonunda yüzde 4,4 oranında büyüme, yüzde 10,1 oranında işsizlik beklenirken, deprem harcamalarıyla birlikte 1 trilyon 633 milyar TL bütçe açığı öngörüldü.

Ayrıca OVP’de doların yıllık ortalama değerinin 2024’te 36,8 TL, 2025’te 43,9 TL ve 2026’da 47,8 TL olacağı öngörüldü. 

2023 enflasyonu OVP tahminine paralel şekilde yüzde 64,77 oldu.

• OVP açıklandı | Merkez Bankası’nın açıkladığı yüzde 58 enflasyon hedefi yüzde 65’e çıkarıldı

Asgari ücret tartışmaları 

Erdoğan, asgari ücret görüşmeleri başlamadan önce 2024 yılında bir kez zam yapılacağını söyledi ve “Asgari ücret artışı zaten biliyorsunuz yıl içinde bir kezdir. Bir kez verilecek zamla bu iş biter. Bunun da sorumlusu birinci derecede Çalışma Bakanımız Vedat Işıkhan’dır. Biz vatandaşımızı bugüne kadar enflasyona ezdirmedik ve ezdirmeyiz. Ekonomi yönetimimiz bir yandan da enflasyonu dizginleyici adımlar attı, bunlar da sürüyor” dedi.

• 2024’te tek seferlik zam geliyor | Asgari ücret ne kadar olacak?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan da 2024’te asgari ücrete tek zam yapılacağının sinyallerini “Geçen temmuz ekstraydı ama ihtiyaç hasıl olursa bir araya gelinebilir. Gelecek yıl inşallah enflasyonda gerileme olacak. Temmuzda ikinci bir toplantı yapmayacağız, ikinci zamma gerek olmayacak diye düşünüyoruz çünkü tüm parametreler iyi gidiyor” diyerek verdi.

TÜRK-İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay ise 24. Olağan Genel Kurulu’ndaki konuşmasında “senede tek zam” planına tepki gösterdi. Atalay, asgari ücretin “geçim ücreti” haline geldiğini dile getirdi, “Bakan ‘Bu sene bir defa zam olacak’ diyor. Hiç olmasın, zam da yapmayın para da vermeyin” dedi.

Atalay ayrıca asgari ücret pazarlığına sendikanın açlık sınırı olarak açıkladığı 14 bin 25 TL’den başlayacaklarını, bunun altındaki bir ücreti kabul etmeyeceklerini söyledi.

Asgari Ücret Komisyonu’nun ilk iki toplantısında ücretle ilgili ortak bir görüş çıkmadı. AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 27 Aralık’ta komisyon ile Beştepe’de görüştü. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan da görüşmenin ardından asgari ücreti açıkladı. Buna göre asgari ücret 17 bin 2 TL oldu.

• Asgari ücret ne kadar olacak: İşte konuşulan rakamlar
• Yeni asgari ücret 17 bin 2 TL oldu

Moody’s, Türkiye’nin not görünümünü pozitife çevirdi

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, 13 Ocak’ta Türkiye’yle ilgili kararını açıkladı. Türkiye’nin kredi notunun “B3” olduğunu belirten Moody’s, not görünümünü ise durağandan pozitife çevirdi.

Moody’s’ten yapılan açıklamada, not görünümününün durağandan pozitife çevrilmesine gerekçe olarak, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Mayıs 2023 seçimlerinde yeniden seçilmesinden bu yana ekonomi politikasında yaşanan değişiklikler ve ortodoks politikalara geri dönüş gösterildi.

Para politikasındaki değişikliklere işaret eden Moody’s, enflasyon dinamiklerinin değişmeye başladığını ve şu anda çok yüksek seyreden enflasyon oranlarının daha sürdürülebilir seviyelere inme olasılığının da giderek arttığına vurgu yaptı.

• Moody’s, Türkiye’nin not görünümünü pozitife çevirdi

2023 yılında bütçenin beşte biri kadar açık verildi

Hazine ve Maliye Bakanlığı 15 Ocak’ta aralık ayı merkezi yönetim bütçe dengesini açıkladı. 2023 yılı bütçe kanununda 661 milyar TL bütçe açığı öngörülmüştü ancak yıl sonunda açık, 1 trilyon 375 milyar TL’ye ulaştı. Hükümet yüksek bütçe açığı tahminlerinde deprem harcamalarının etkisi olacağına işaret etmişti. 

Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre aylık bütçe açığı, Aralık 2022’ye göre yüzde 589 oranında arttı, neredeyse yedi katına çıktı. Bütçe giderleri önceki yılın aynı ayına göre yüzde 271 artarak 1,4 trilyon TL olurken, bütçe gelirleri yüzde 117 artışla 550 milyar TL oldu.

2023 yılının tamamında ise bütçe açığı, önceki yıla göre göre yüzde 864 oranında artarak 1 trilyon 375 milyar TL’ye çıktı. Geçtiğimiz yılda, bütçe kanunu ve ek bütçe kanunu ile belirlenen bütçe giderlerinden 996 milyar TL daha fazla harcandı.

Davos’a gitmek isteyen Şimşek’e Erdoğan engeli

Bloomberg’den Fırat Kozok’un haberine göre Erdoğan, Şimşek’in bu yıl 15-20 Ocak tarihlerinde İsviçre’nin Davos kasabasında düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’na katılmamasını istedi.

Dünya Ekonomik Forumu’nun kurucusu ve Başkanı Klaus Schwab, Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e düzenlediği saldırıları “terör saldırısı” olarak nitelendirmiş ve kınamıştı.

• Bloomberg: Erdoğan, Mehmet Şimşek’in Davos’a gitmesini istemedi

Faiz yüzde 45’e yükseldi

Para Politikası Kurulu, 25 Ocak Perşembe günü Hafize Gaye Erkan başkanlığında toplandı. TCMB politika faizini yüzde 42,5’ten yüzde 45’e çıkardı. PPK’nın faiz artış hızında yavaşlama sinyallerinin ardından 250 baz puanlık artış, piyasa beklentileriyle uyumlu gerçekleşti.

TCMB, piyasaya verilen sinyallerle uyumlu olarak faizin yüzde 45’te tutulacağı mesajını verdi. Gerekli parasal sıkılık düzeyine ulaşıldığı vurgulanan PPK kararında, şu sözlere yer verildi:

“Kurul, politika faizinin mevcut seviyesinin aylık enflasyonun ana eğiliminde belirgin bir düşüş sağlanana ve enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aralığına yakınsayana kadar sürdürüleceğini değerlendirmiştir. Enflasyon görünümü üzerinde belirgin ve kalıcı riskler oluşması durumunda ise parasal sıkılık gözden geçirilecektir.”

Türkiye, 2023 Yolsuzluk Algısı Endeksi’nde 115’inci sırada

Uluslararası Şeffaflık Örgütü, Yolsuzluk Algı Endeksi (CPI), 31 Ocak’ta 2023 yılı sonuçlarını paylaştı. Açıklanan verilere göre 10 yılı aşkın bir süredir çoğu ülke, kamu sektöründeki yolsuzlukla mücadelede neredeyse hiç ilerlemedi. Türkiye ise 2018’den bu yana puanı düşen 12 ülke arasında bulunuyor:

“Türkiye’nin 2015’ten beri hızla gerilemesi, yürütmenin çok güçlü bir hale gelmesi ile demokratik denge ve denetleme mekanizmalarının azalmasından kaynaklanıyor.”

Geçen yıl 101. sırada yer alan Türkiye, bu yılki verilere göre 180 ülke arasında 115. sırada kendine yer buldu. Buna göre Türkiye listede Sierra Leona, Endonezya, Zambiya ve Gambiya gibi ülkelerin gerisinde kaldı.

Hafize Gaye Erkan’ın Merkez Bankası Başkanlığı dokuz ay sürdü

Merkez Bankası çalışanı Büşra Bozkurt’un Hafize Gaye Erkan’ın babası Erol Erkan tarafından işten çıkarıldığı iddiasıyla CİMER’e şikâyette bulunması kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Hafize Gaye Erkan bu iddiaları yalanlayan bir açıklama yayımladı ancak iddialar kamuoyunun gündeminden düşmedi.

• Merkez Bankası çalışanı: “Hafize Gaye Erkan’ın babası tarafından işten çıkartıldım, genel müdürlere bile emir veriyor”
• Hafize Gaye Erkan babasının bir çalışanı işten çıkardığı iddialarını yalanladı: “Yasal haklarımı kullanacağım”

Erkan, bu iddiaların ardından 2 Şubat Cuma günü sosyal medya hesabı X’ten açıklama yayımlayarak TCMB Başkanlığı görevinden affını istediğini duyurdu.

Şahsına yönelik itibar suikastı kampanyası düzenlendiğini söyleyen Erkan, kendisi, ailesi ve çocuğunun yaşananlardan etkilenmemesi adına görevinden affını talep ettiğini bildirdi:

“Tüm bu olumlu gelişmelere karşın kamuoyunun malumu olduğu üzere son dönemde şahsıma yönelik büyük bir itibar suikastı kampanyası düzenlenmiştir. Bu süreçten ailem ve dahası henüz bir buçuk yaşına bile girmemiş günahsız evladımın daha fazla etkilenmemesi için, Sayın Cumhurbaşkanımızdan ilk günden beri şerefle yürüttüğüm görevimden affımı talep etmiş bulunuyorum.”

TCMB Başkanı Fatih Karahan oldu

TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan‘ın görevinden affını istemesinin ardından bankanın yeni başkanı Merkez Bankası Başkan Yardımcısı olarak görev yapan Fatih Karahan oldu.

• Yeni TCMB Başkanı Karahan ilk kez basın karşısına çıktı, Başkan Yardımcısı Akçay geçmiş dönemi eleştirdi

Ocakta enflasyon yüzde 6,7 oldu

TÜİK, 5 Şubat’ta 2024’ün yılın ilk enflasyon verilerini açıkladı. TÜİK’e göre ocak enflasyonu yüzde 6,70 oldu, yıllık enflasyon ise yüzde 64,86’ya yükseldi.

Şimşek, ocakta yaptığı bir konuşmada 2024’te enflasyonda düşüşün devam edeceğini söylemiş, “Sıkı para politikasından daha gevşek bir para politikasına doğru evrileceğiz. Emtia fiyatları muhtemelen oynaklık arz edecek. 2023’te Türkiye’de ekonomik büyüme güçlü seyretti. İhracatta iyimser olmak için AB’deki kademeli toparlanma sebep olarak karşımıza çıkıyor” demişti.

Ocak ayının bir “istisna” olacağını belirten Şimşek, “Bu her sene böyledir ama trendin esas itibarıyla bozulmasını beklemiyoruz” demişti.

• Mehmet Şimşek: “Enflasyon hedeflerimizle uyumlu gidiyor, ocak ayı istisna, bu her sene böyledir”

Cari açık 2023’te 45 milyar dolara ulaştı 

TCMB, 13 Şubat’ta 2023 yılı aralık ayına ait ödemeler dengesi istatistiklerini açıkladı. Aralık ayında 2 milyar dolar cari açık verilirken, 2023 yılında açık 45 milyar 150 milyon dolara ulaştı. 10,7 milyar dolar net hata ve noksan kaydedildi.

2023’te cari açık, Orta Vadeli Program’da (OVP) 42,5 milyar dolarlık tahminin üzerinde gerçekleşti.

• Cari açık 2023’te 45 milyar dolara ulaştı | Murat Özsoy: “Ekonomi yönetiminin sınavı enflasyonla mücadele ederken cari açığı düşürmek olacak”

Goldman Sachs’tan “şaşırtan” Türkiye raporu

Goldman Sachs, 23 Şubat’taki raporunda Türkiye’yle ilgili öngörüsüyle şaşırttı. Raporda Türkiye’nin yılın üçüncü çeyreğinden itibaren faiz indirimlerine başlayabileceğini vurgulayan kurum, TCMB’nin swap hariç -54 milyar dolar olan net rezervlerinin 2024’te pozitife dönebileceğini söyledi.

Banka aynı zamanda Türkiye enflasyonunun beklenenden daha hızlı düşebileceğini belirtti ve yıl sonu tahminini piyasaların genel beklentisinin altında, yüzde 30 olarak tuttu.

• Goldman Sachs’tan “şaşırtan” Türkiye raporu

Bakan Şimşek’ten “gri liste” açıklaması: “Teknik çalışmalarımızı tamamladık”

Şimşek, 23 Şubat’ta X hesabından yaptığı paylaşımda Türkiye’nin FATF’nin gri listesinden çıkmak için gereken teknik adımları tamamladığını açıkladı. Şimşek, haziran ayında yapılacak denetimle sürecin tamamlanacağını duyurdu.

TÜİK’e göre kişi başına gelir tüm zamanların rekorunu kırdı

TÜİK, 29 Şubat’ta Türkiye ekonomisinin 2023’te yüzde 4,5 büyüdüğünü açıkladı. Kişi başına GSYH, önceki yıl 176 bin 589 lira iken, 2023’te cari fiyatlarla 307 bin 952 liraya yükseldi. Enflasyonun yüzde 64,8 olarak ölçüldüğü 2023’te kişi başına hasıladaki artış yüzde 74 oldu.

• TÜİK, enflasyonu hükümetin hedefinin altında açıkladı | Emekliye yüzde 38, memura yüzde 49 zam

Dolar cinsinden kişi başına gelir ise 13 bin 110 dolar ile en yüksek değere ulaştı. Türkiye ekonomisinde şimdiye dek kaydedilen en yüksek kişi başına gelir 2013 yılında 12 bin 614 dolar olarak ölçülmüştü.

• Gelir dağılımı adaletsizliği büyüyor: En yüksek gelire sahip yüzde 20, toplam gelirin yüzde 50’sini alıyor

Fitch, Türkiye’nin kredi notunu yükseltti

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, 9 Mart’ta Türkiye’nin uzun vadeli döviz cinsinden kredi notunu B’den B+’ya yükseltildiğini açıkladı. Kuruluştan yapılan açıklamada, not artışının sebebi, “makroekonomik ve dış kırılganlıkları azaltmada para politikası sıkılaştırmasının beklenenden daha fazla önden yüklenmesi” ve “haziran ayından bu yana uygulanan politikalara güven” olarak gösterildi.

Türkiye ekonomisinin 2024’te yüzde 2,8 büyüyeceği ve enflasyonun yüzde 40 civarında olacağı öngörülen açıklamada, bu oranın 2025’te yüzde 3,1’e çıkabileceği belirtildi. Yerel seçimlere sayılı günler kala yapılan bu açıklamada, seçim sonuçlarının politika değişikliğine yol açmasının beklenmediği kaydedildi.

• Fitch, Türkiye’nin kredi notunu yükseltti

Merkez Bankası sabit tutmadı, faizi yüzde 50’ye çıkardı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 21 Mart 2024 tarihli Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında faizi yüzde 50’ye çıkardı. Ocak ayında “gerekli parasal sıkılık düzeyine ulaşıldığı” vurgusuyla faiz artış döneminin sona erdiği sinyalleri verilirken, PPK mart ayında enflasyon görünümündeki bozulma nedeniyle faiz artırma kararı aldığını belirtti.

PPK, operasyonel çerçevede değişikliğe gittiğini duyurarak, Merkez Bankası gecelik vadede borçlanma ve borç verme oranlarının bir hafta vadeli repo ihale faiz oranına kıyasla -/+ 300 baz puanlık bir marj ile belirlenmesine karar verdi. Bu kararla gecelik borçlanma faizi yüzde 53’e çekildi.

Erdoğan, emeklilerin zam taleplerine kapıyı kapadı

Erdoğan, seçim öncesi çokça tartışma konusu olan “emekli aylıklarına zam” taleplerine kapıyı 28 Mart’ta Bursa’da kapadı.

Erdoğan, “Emekli maaşlarında, asgari ücrette ara artış istekleriyle karşılaşıyoruz. Yatırım bütçemizin tamamını, eğitime veya sağlığa ayıracağımız bütçenin tamamını tahsis etsek bile yetmeyeceğini takdir edersiniz” dedi.

Sıkıntılarını dile getiren vatandaşların haklı olduğunu belirten Erdoğan, “Çalışanların ve emeklilerin kayıplarını nasıl telafi edeceğiz. Bunu daha çok çalışarak, üreterek yapacağız” diye konuştu.

Avrupa ve ABD’nin de enflasyonu kontrol altına almaya çalıştığını vurgulayan Erdoğan, “Emeklilerimizin bayram ikramiyelerini artırdık. Ayrıca 5 bin lira ödemede bulunduk. Temmuzda yılın ilk 6 ayındaki enflasyona göre emekli maaşlarını masaya yatıracağız” dedi.

31 Mart Yerel Seçimleri’nden sadece üç önce yapılan açıklamanın ardından AKP, tarihinde ilk kez ikinci parti konumuna geriledi.

Merkez Bankası yıl sonu enflasyon tahminini 2 puan yükseltti

TCMB Başkanı Fatih Karahan, 9 Mayıs’ta 2024’ün ikinci enflasyon raporunu sundu. Merkez Bankası 2024 yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 36’dan yüzde 38’e çıkardı. 2025 için yüzde 14 ve 2026 için yüzde 9 tahminleri ise korundu.

Orta vadede ise enflasyonun yüzde 5’te istikrar kazanmasını hedeflediklerini söyleyen Karahan, “Tahmin aralıklarının alt ve üst noktaları da 2024 yılı için yüzde 34 ve 42, 2025 yılı için ise yüzde 7 ve 21’e tekabül etmektedir” dedi. Karahan, enflasyonda zirvenin mayıs ayında görüleceğini ve baz etkisi, doğalgaz etkisiyle yüzde 75-76 civarında olacağını öngördüklerini söyledi.

Sunumunun ardından Medyascope editörü Özgecan Özgenç, Karahan’a yıl ortasında artış olmaması yönünde görüş beyan ettikleri ve enflasyon görünümündeki bozulmanın gerekçeleri arasında gösterdikleri asgari ücreti sordu. Karahan şöyle cevap verdi: 

“Asgari ücret konusu TCMB uhdesinde bir konu değil. Görüşmelerin bir tarafı da değiliz. Dolayısıyla bir tavsiye de söz konusu değil. Biz enflasyon tahminlerimizi yaparken birtakım varsayımlarda bulunmak durumundayız, belirlediğimiz hedefler var. Asgari ücrette tek artış olacağı dillendirildiği için bunu varsaydık. Ücretlerin yüksek enflasyondan dolayı erimesi söz konusu, birinci yapmamız gereken şey kalıcı fiyat istikrarını sağlamak. Enflasyonu düşürürsek zaten kalıcı refah artışı olacaktır.”

“Kamuda tasarruf paketi” açıklandı

Birçok tartışmaya yol açan kamuda tasarruf ve verimlilik paketi 13 Mayıs’ta açıklandı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kamuda yapılan harcamaların azaltılmasını öngören tasarruf paketinin ayrıntılarını paylaştı. 

Yılmaz ve Şimşek, söz konusu tedbirlerle ne büyüklükte bir tasarruf hedeflendiğine ve sayısal tahminlerine ilişkin bilgi vermedi.

Şimşek, açıklanan tedbir setinin geçmişteki uygulamalardan farklı olduğu üç noktayı “Birincisi Orta Vadeli Program’a uygun olarak kamuda verimliliği artırarak tasarrufu amaçlıyoruz. İkinci olarak, çok güçlü izleme, denetleme, raporlama ve yaptırım modelini hayata geçiriyoruz. Son olarak tedbirler tüm kamuyu kapsayacak şekilde uygulanacaktır. Merkezi, mahalli, kamu iktisadi teşebbüsleri, döner sermayeler, fonlar, bütün kamu bu tedbir paketinin kapsamındadır” diye anlattı.

Tasarruf tedbirleri paketinde kamuda şu maddeler uygulanacak:

• Savunma ve güvenlik hizmetleri hariç, kamu kurumları, toplu taşıma olan yerlerde personel servisi hizmetini sonlandıracak.
• Hizmet alımı yoluyla sağlanan personel servisi hizmeti ise sözleşme süresi bitene kadar devam edecek.
• Kamu taşıtları yerli ve elektrikli taşıtlara dönüştürülecek. Bu amaçla mevcut araçların tasfiye edilmesi şartıyla elektrikli taşıt satın alınabilecek.
• Kamu kurumlarının mevcut kiralık araçları, sözleşme süresi bitince izin alınmadan yeniden kiralanmayacak.
• Vakıf, dernek, sandık, banka, birlik, firma, şahıs ve benzeri kuruluş veya kişilere ait taşıtlar, kamu kurumlarınca izin alınmadan hiçbir şekilde kullanılmayacak.
• Bakanlıklarda en fazla 3 araç makam hizmetlerinde kullanılabilecek.
• Cep telefonu hakkı sadece Cumhurbaşkanı yardımcısı, bakanlar, yüksek yargı organı başkanları, valiler, belediye başkanları ve üst yöneticilerde olacak.
• Kamu kurumları, faaliyetleriyle doğrudan ilgili tanıtımlar hariç basın yayın organlarına ilan ve reklam veremeyecek.
• Kamu personeli, zorunlu haller dışında fazla mesai ve nöbet ücreti alacak şekilde çalıştırılamayacak.
• Yıllık ücretli izin süreleri ilgili yıl içinde kullandırılacak. Geçmişte kazanılmış, birikmiş izinler 3 yıl içinde kullandırılacak.
• Memurlara toplu sözleşme gereği yapılacak giyecek yardımı, ayni olarak gerçekleştirilecek. Kıyafet desteği için çek, kupon gibi araçlar kullanılmayacak. Nakdi ödeme yapılmayacak.
• Bilet ücretini memurun kurumunun ödediği uçuşlarda kazanılan miller, kurumlar tarafından kullanılacak.
• Bugün itibarıyla sözleşmesi imzalanmamış tüm mal ve hizmet alımlarıyla yapım ihaleleri gözden geçirilecek. Genelge hükümlerine uygun olmayan ihaleler iptal edilecek.
• Genelgeden önce başlamış iş ve işlemler için üç ay içinde yeniden izin alınacak.

• Kamuda tasarruf paketi açıklandı: Çoklu maaşa ve kamu harcamalarına sınır gelecek, yeni memur alınmayacak
• Kamuda uygulanacak tasarruf tedbirleri Resmî Gazete’de

Zorunlu haller dışında kamu yatırım planına yeni proje alınmaması ve fiziki ilerlemesi yüzde 75’e ulaşan yatırım projelerinin önceliklendirilmesine yönelik tedbirler CHP’li belediyelerin imkanlarının kısıtlandığı şeklinde yorumlandı. CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Özgür Karabat, tasarruf paketini ve belediyelere olası etkilerini Medyascope için değerlendirdi.

Karabat, fiziki ilerlemesi yüzde 75’e ulaşan yatırım projelerinin önceliklendirilmesiyle ilgili şunları söyledi:

“Yüzde 75’in ölçüsü neye göre? Bence o da bir soru çünkü kamu yatırımlarının bazılarında yüzde 10’u bile yapılmış olsa yatırımın devam etmesi gerekebilir. Yani o yatırım devam etmezse, o ana kadar yapılan yatırımın artık çöp haline gelmesinden de bahsediyor olabiliriz. İstanbul’da metro yatırımları var örneğin, tedbirler bunu etkileyecek mi etkilemeyecek mi?”

Köprü ve otoyol ücretlerine yüzde 60’a varan zam

Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), otoyol ve köprü ücretlerine 15 Mayıs 2024 Çarşamba günü saat 00.00’dan itibaren geçerli olmak üzere zam yapıldığını açıkladı.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, köprü ve otoyollardaki son fiyat artışlarının yıllık enflasyona etkisini değerlendirdi. Şimşek, “Köprü ve otoyollardaki son fiyat artışlarının yıllık enflasyona etkisinin yaklaşık 0,05 puan ile sınırlı olacağını öngörüyoruz” dedi.

Bakan Şimşek, yıl sonu enflasyon hedefine ulaşmakta kararlı olduklarını vurguladı. Şimşek, şunları kaydetti:

“Mali disiplini güçlendirmek için aldığımız kararlarda dezenflasyon hedefimizi göz önünde bulunduruyoruz. Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi ve önümüzdeki süreçte atacağımız diğer adımlarla maliye politikası olarak enflasyonla mücadeleye desteğimiz artarak devam edecek.”

• Köprü ve otoyol ücretlerine dev zam | Hazine ve Maliye Bakanı: “Fiyat artışının yıllık enflasyona etkisi 0,05 puan ile sınırlı”

Ekonominin gündemi “yastık altı” altınlar

Hem Erdoğan hem de Şimşek birkaç gün arayla konuşmalarının gündemine vatandaşların “yastık altı” altınlarını aldı.

İstanbul Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı’nda Albaraka İslami Finans Zirvesi’nde 24 Mayıs’ta konuşan Erdoğan, Türkiye’de “yastık altı” denen sistem dışı tasarruf kültürünün yaygın olduğundan bahsetti ve bu şekilde elde tutulan döviz ve altının ekonomiye katkısının olmadığını anlattı.

“Yastık altı” tasarrufların ekonomiye kazandırılmasını arzuladıklarını dile getiren Erdoğan, “Çağrıda bulunduk ama bunda tam anlamıyla muvaffak olamadık. ‘Yastık altı’ altınların ekonomiye kazandırılmasında kurumlarımız ikna edici ürünler geliştiremedi. Katılım finansa yönelik önyargılar kırılmadı” dedi.

TKBB 23. Olağan Genel Kurulu 23 Mayıs’ta Türk Eximbank Genel Müdürlüğü’nün İstanbul’daki binasında yapıldı. Kurula Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Başkanı Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu da katıldı. Programda konuşan Şimşek, fiyat istikrarının önemine vurgu yaptı, “Şunun altını çizmek istiyorum: Sadece makro finansal istikrarı öngörülebilirlik için değil, kaynakların verimli alanlara, ülkemiz için üretken alanlara kanalize edilmesinin de ön koşulu fiyat istikrarıdır” dedi.

Altının sisteme girmediği sürece “atıl” olduğunu söyleyen Şimşek, “Bizim vatandaşımız, geçen sene müdahale etmeseydik belki 40 milyar dolar altın ithal edecekti. Altın sistemdeyse faydalı olur” dedi.

Kişilerin tercihlerine saygı duyduklarını anlatan Şimşek, “Benim anlatmaya çalıştığım şey şu: Eğer vatandaşımız kendisini bu tür ürünlerle korumaya alıyorsa veya başka ülkelerin para birimlerinde kendisini daha güvenli hissediyorsa bir sorun var demektir. Evet, bir sorun var. Nedir, yüksek enflasyon. O nedenle fiyat istikrarı çok önemli” dedi.

• Yastık altı altın ve döviz, Şimşek’in ardından Erdoğan’ın da gündeminde: “Ekonomiye katkısı yok”

Şimşek: “Enflasyonda eylülde 40’lı rakamları görebiliriz”

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 29 Mayıs’ta Maliye Hesap Uzmanları Vakfı’nın etkinliğinde konuştu. Şimşek, enflasyonun tek haneye indirilmesi konusunda “TCMB ne gerekiyorsa yapıyor,  Merkez Bankamız ihtiyaç duyarsa, Hazine ve Maliye olarak gerektiğinde ihtiyacımızın da ötesinde likiditeyi çekmek için borçlanacağız” dedi.

Enflasyonun en kötü vergileme yöntemi olduğunu söyleyen Şimşek, Türkiye’nin şu anda tek önceliğinin fiyat istikrarı olduğunu aktardı. “Enflasyonun düşük tek hanelere indirilmesi çok ciddi bir iş, zaman, kararlılık ve sabır gerektiriyor. Enflasyonda geçiş dönemi bu ay itibarıyla sona eriyor” diyen Şimşek, şu anda dezenflasyon sürecinin eşiğinde olduğumuzu ve eylülde enflasyonu 40’lı rakamları görebileceğimizi belirtti.